Intervistë e z. Sulejman Gjana, Kryetar i Partisë Lëvizja e Legalitetit, dhënë Editorit të Gazetës DIELLIT në SHBA, Dalip Greca/
Z. Sulejman Gjana, kryetar i Legalistëve shqiptarë kreu një vizitë pune në SHBA. Ai ishte mysafir në shtëpinë e Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, pati takime pune me strukturat e Partisë së Lëvizjes së Legalitetit në SHBA, ishte i ftuar në mbrëmjen që “Albanian American Community Center” organizoi në Hartfort-Connecticut dhe në atë që z. Mark Gjonaj organizoi në New York për 7-vjetorin e Pavarësisë së Kosovës , ku ai përshëndeti; pati takime pune me anëtarin e Asamblesë së Përgjithshme të New Yorkut, z. Mark Gjonaj, dhe me atë të Connecticutit, z. Angel Arce, kishte një takim të frytshëm me kongresistin Eliot Engel, mik i shqiptarve, ishte pjesë e panelit të konferencës mbi dialogun ndërfetar që u mbajt në Muzeun e Tolerancës në New York, u takua me komunitetin hebre, me krerët fetarë etj. Në fund të vizitës z. Gjana dha intervistën e mëposhtme për Gazetën DIELLI. Ndiqeni:
Pyetje: Z. Gjana ju kryet një vizitë në ShBA. Cili ishte qëllimi i kësaj vizite?
Gjana: Vizita ime në SHBA kishte disa qëllime. Së pari, për të takuar anëtarët dhe simpatizantët e Legalitetit që nuk janë të pakët në SHBA. Dega e PLL në SHBA që aktualisht drejtohet nga z. Hakik Mena është një ndër degët tona shembullore si nga historia e saj ku unë gjykoj se Etërit Themelues (founding fathers) të Legalitetit e kanë krijuar këtë degë dhe ideologjinë e PLL, si nga cilësia e përbërjes së kryesisë dhe anëtarësisë aktuale, si nga aktivitetet e kësaj dege në komunitetin shqiptar në SHBA, kontaktet që mban me partnerët tanë amerikanë dhe mbeshtetja e saj për partinë në Shqipëri. Së dyti, vizita ime kishte një axhendë të ngjeshur takimesh me zyrtarë amerikanë dhe miq të Shqipërisë. Po ashtu, kisha një ftesë për të qenë në panelin e konferencës mbi dialogun ndërfetar që u mbajt në Muzeun e Tolerancës në New York. Isha gjithashtu i ftuar në disa aktivitete të komunitetit shqiptar në New York dhe Connecticut me rastin e 7-vjetorit të Pavarësisë të Kosovës. Kisha po ashtu disa takime me përfaqësues të lartë të disa komuniteteve fetare në SHBA, ku ne kemi raporte të ngrohta edhe me komunitetin hebre i cili nuk harron kurrnjëherë mbështetjen që Shqipëria dhe Mbreti Zog ju dha atyre në vitet kur ishin të rrezikuar në vendet e tjera të Europës para LDB. Sigurisht që vizita ime kishte për qëllim edhe të takoj personalitetet dhe shoqatat shqiptare aktive në SHBA me të cilat PLL dhe legalistët kanë një histori të gjatë bashkëpunimi siç është Federata Pan-shqiptare Vatra.
Përse zgjodhët Vatrën për vizitën tuaj të parë?
Gjana: Vatra dhe udhëheqësit e saj kanë dhënë një kontribut të çmuar për kombin shqiptar dhe në kohëra të vështira siç ishin vitet e para të lindjes së mundimshme të shtetit shqiptar, koha e diktaturës komuniste në Shqiperi, periudha e gjatë e pushtimit të Kosovës, demokracia e brishte dhe tranzicioni i pafund në Shqipëri, etj; dhe ky kontribut duhet vlerësuar!
Nga ana tjetër, duhet të rrëfej se unë ndihem si në shtëpinë time tek Vatra dhe kjo për disa arsye: së pari, sepse një histori e gjatë e lidh Legalitetin dhe organizatën Vatra ku shumë personaletite të legalitetit kanë qenë dhe vazhdojnë të jenë në strukturat drejtuese të kësaj organizate dhe ku legalistët dhe zogistët shqiptarë i kanë dhënë Vatrës një mbështetje të konsiderueshme në vazhdimësi; së dyti, sepse Vatra dhe Legaliteti kanë si emërues të përbashkët çështjen kombëtare dhe angazhimin e vazhdueshem dhe të pakursyer për lirinë dhe të drejtat e shqiptarëve si dhe për bashkim kombëtar; se treti, sepse Vatra është gjithmonë një burim dhe frymëzim ndjenjash patriotike dhe atdhetare për të gjithë shqiptarët dhe çdo takim tek Vatra dhe me vatranët shërbejnë si ushqim shpirtëror që nxit për të punuar dhe vepruar në shërbim të kombit dhe vendit tonë.
Ju patët takime edhe me përfaqësues zyrtar të politikës Amerikane. Cilin takim do të veçonit dhe çfarë përcollët në këto takime?
Gjana: Natyrisht takimet me anëtarin e Asamblesë së Përgjithshme të New Yorkut, z. Mark Gjonaj, dhe me atë të Connecticutit, z. Angel Arce, kishin një rendësi të veçantë, sepse jetojnë mjaft shqiptaro-amerikanë në këto dy shtete dhe mund të zhvillohen shumë projekte në interesin tonë reciprok. Por, unë do të veçoja takimin në Kongresin amerikan, sidomos atë me Kongresmenin Eliot Engel i cili është një mik i ngushtë i Shqiptarëve. Në të gjitha takimet që zhvillova me zyrtarët amerikanë unë u përcolla vlerësimet e PLL për zhvillimet në Shqipëri dhe rajon dhe theksova aty ky ishte e nevojshme edhe shqetësimet tona lidhur me disa çështje të rendësishme siç janë dekomunistizimi kurrnjëherë i realizuar i shoqërisë dhe organeve të pushtetit në Shqipëri, çështja e pronës, ajo e ish-të përndjekurve politikë, çështja e sistemit që është ndërtuar në Shqipëri në fillim të viteve 90 dhe që diskriminon qindra mijëra zgjedhës dhe përqëndron pushtetin ndonëse jo më në duart e një partie, gjithësesi në duart e dy partive pasuese të saj… Paraqita alternativën e PLL jo vetëm për të ardhmën e Shqipërisë por edhe pikëpamjet tona lidhur me situatën në rajon.
Po në Komunitetin Shqiptar, cila ishte axhenda e takimeve?
Gjana: Përveç vizitës te Vatra, isha i ftuar në mbrëmjen që “Albanian American Community Center” organizoi në Hartfort-Connecticut dhe në atë që z. Mark Gjonaj organizoi në New York për 7-vjetorin e Pavarësisë të Kosovës dhe ku mbajta një fjalë rasti dhe përshëndeta këto ceremoni. Zhvillova gjithashtu 4 mbledhje të veçanta me strukturat drejtuese të degës tonë në SHBA dhe me anëtarë e simpatizantë e PLL. Bëra edhe disa vizita tek disa veteranë të Legalitetit siç janë zz. Musli Mulosmanaj dhe Ndrec Gjergji në New York dhe z. Idajet Bushka në Waterbury të cilit i dorëzova një mirënjohje në emër të PLL “për angazhimin, kontributin dhe mbështetjen e tij ndaj PLL, Mbretit Leka, çështjes kombëtare dhe kauzave tona në kohërat më të vështira”. Pjesë e axhendës time ishin edhe takimet me mediat shqiptaro-amerikane si Dielli, Illyria, Bota Sot dhe Televizori Kultura Shqiptare.
Çfarë mendoni për rolin e diasporës shqiptare në Amerikë në raport me çështjet e pazgjidhura Kombëtare?
Gjana: Besoj se diaspora shqiptare në Amerikë mund të luaje një rol të rendësishëm në favor të çështjes shqiptare në përgjithësi dhe sidomos të çështjeve kombëtare akoma të pazgjidhura. Ekzistojnë të gjitha mundësitë për të zhvilluar një ndërgjegjësim dhe lobing tek institucionet amerikane në favorin tonë dhe duhen angazhuar të gjitha energjitë e shëndoshta kombëtariste në këtë drejtim. Mund të sensibilizohen edhe institucione ndërkombëtare dhe sidomos OKB dhe mediat e huaja lidhur me çështjen kombëtare shqiptare. Mërgata shqiptare, sidomos ajo në SHBA, ka dhënë provat e veta në të kaluarën përmes një kontributi të paçmueshëm në favor të demokracisë në Shqipëri dhe pavarësisë së Kosovës dhe besoj se një koordinim i veprimeve tona do të japë rezultate të pallogaritshme për kombin shqiptar.
Në takimin në Vatër juve ju shtrua një propozim për të krijuar një bashkim të forcave nacionaliste në Shqipëri, Kosovë e më gjërë. Egziston kjo mundësi? Si e konceptoni një bashkrëndim pune me platformë kombëtare?
Gjana: PLL ka bashkëpunuar gjithnjë dhe është e gatshme që të bashkëpunojë me të gjitha forcat politike shqiptare që kanë një platformë kombëtariste. Ne e kemi platformën kombëtariste të qartë dhe angazhimin tonë e kemi të shkruar edhe në programin tonë. Nuk e kemi përdorur kurrnjëherë çështjen kombëtare për interesa politike dhe nuk pranojmë demagogjinë që përdorin disa parti apo individë në Shqipëri, Kosovë e më gjërë. Por ekzistojnë hapësira për një bashkërendim të përpjekjeve tona dhe jemi duke punuar në këtë drejtim me disa intelektualë dhe subjekte aktiv në trojet shqiptare.
Çfarë është cështja Kombëtare për Legalistët Shqiptarë?
Gjana: Për PLL çështja kombëtare është e drejta natyrore e popullin shqiptar që të jetojë i lirë dhe i bashkuar në trojet e veta. Natyrisht, jemi të vetëdijshëm se realizimi i aspiratave tona është një proces që do të kërkojë shumë kohë. Duhen marrë parasysh kushtet dhe mundësitë reale si dhe të respektohet e drejta ndërkombëtare. Por nuk duhet hequr dorë nga e drejta jonë ashtu siç nuk kemi hequr dorë për sa i përket pavarësisë së Kosovës në kohën kur nuk bëhej fjalë për një pavarësi dhe madje nënshkruheshin edhe traktate ndërkombëtare që siguronin status quo-në në Europë. Kujtoni psh Aktin Final të Helsinkit në vitin 1975 dhe ja ku është Kosova sot: një shtet i pavarur!
Si do ta vlerësonit gjendjen e sotme të Shqipërisë nën qeverisjen e koalicionit të Majtë?
Gjana: Gjykoj se gjendja në Shqipëri nuk është aspak e kënaqshme. Premtimet elektorale nuk po mbahen, madje është punuar në drejtim të kundërt. Kriza ekonomike, rritja e çmimeve, papunësia dhe borxhi publik kanë arritur nivele të frikshme dhe indikatorët ekonomik nuk japin asnjë shenjë të përmirësimit të gjendjes në muajt dhe vitet e ardhshme. E drejta e pronës paraqet akoma probleme që asnjë qeveri nuk ka marrë guximin ta zgjidhë në mënyrë të drejtë dhe qeveria aktuale nuk po bën asnjë hap në këtë drejtim. Mënyra e qeverisjes me revanshizëm dhe dhunë nuk është ajo që shqiptarët meritojnë pas traumes që kanë pësuar prej komunizmit. Qeveria socialiste ka shkelur edhe vendime të gjykatës kushtetuese dhe kjo është e papranueshme në një demokraci. Por është e vërtetë se sistemi që komunistët krijuan pas 90-ës është një demokraci e brishtë dhe një i ashtuquajtur tranzicion i pafund. Politikat konfliktuale dhe vendimet arbitrare nuk japin rezultat të dobishëm për vendin dhe unë gjykoj se nuk u shërbejnë interesave të popullit dhe kombit.
Po për zhvillimet në Kosovë, çfarë mendimi keni?
Gjana: Ne kemi qenë të parët që parashikuam një koalicion LDK-PDK pak orë pasi u publikuan rezultatet e zgjedhjeve të qershorit 2014 dhe në analizën tonë e konsideronim këtë koalicion, ndonëse jo të deshiruar prej nesh, si një zgjidhje e përkohshme të situatës paszgjedhore. Nëse do të ishin lexuar me kujdes sugjerimet tona, nuk do të kishim humbur kaq shumë muaj pa qeveri në Kosovë dhe nuk do të kishim krijuar përshtypje negative tek partneret tanë ndërkombëtarë. Ndërkaq, kjo qeveri nuk e ka punën e lehtë dhe zhvillimet politike dhe institucionale që priten mund ta rrezikojnë koalicionin qeverisës.
Lidhur me eksodin e madh të shqiptarëve, unë gjykoj se qeveria e Kosovës ka një përgjegjësi të madhe. Përveç zgjidhjes së krizës ekonomike e shoqërore dhe krijimit të besimit për të ardhmen sidomos tek rinia, besoj se qeveria e Kosovës duhet të kishte marrë masa për të parandaluar një eksod masiv dhe ilegal drejt BE. Ajo që me çudit është se autoritetet e Kosovës dhe të Serbisë nuk morën masat e duhura për ta parandaluar por lejuan indirekt këtë eksod, i cili në fund të fundit përkeqësoi imazhin e Kosovës në Europë dhe nuk i shërbeu aspak interesave të Kosovës por i shërbeu vetëm dashakeqëve të Kosovës dhe trafikantëve të paskrupuj. Të paktën, presim që organet kompetente të Kosovës të ndëshkojnë ata që organizuan këtë trafik dhe eksod ilegal.
Si do ta karakterizonit gjendjen e të drejtave të Shqiptarëve në Mal të Zi dhe Luginën e Preshevës?
Gjana: Situata e Shqiptarëve në Mal të Zi nuk ka të ngjarë me atë të Luginës së Preshevës dhe Kosovës Lindore në përgjithësi. Edhepse të drejtat e shqiptarëve shkelen si në Mal të Zi ashtu edhe në Kosovën Lindore (ndonëse me një intensitet më të madh në Kosovën Lindore), në Mal të Zi mund të arrihet më shumë nëse faktori politik shqiptar angazhohet për mbrojtjen e interesave kombëtare dhe të të drejtave të shqiptarëve me aq vendosmëri sa i mbron interesat e shtetit malazez. Ndërsa, në Kosovën Lindore raportohen ende raste të shumta të dhunës e presionit ndaj shqiptarëve nga autoritetet serbe dhe gjendja ekonomike është shumë e rëndë sepse atje Shqiptarët trajtohen si popullsi e dorës së dytë. Besoj se Serbia është e interesuar që shqiptarët të braktisin shtepitë dhe tokat e tyre në Kosovën Lindore dhe po përdor të gjitha mjetet për të realizuar këtë qëllim. Dhe për fat të keq, shqiptarët në Kosovën Lindore nuk gëzojnë asnjë mbrojtje edhepse një gjë e tillë do të ishte e mundur nëse qeveria e Kosovës do të kërkonte reciprocitet për çfarë u ofron serbëve në Kosovës dhe nëse diplomacia e Shqipërisë dhe e Kosovës do të angazhoheshin në mbrojten e tyre.
Çfarë e pengon suksesin e faktorit shqiptar në Republikën e Maqedonisë.
Gjana: Për mendimin tim, partitë politike shqiptare në Maqedoni duhet të miratojnë ndërmjet tyre një platformë kombëtare të përbashkët që do të ishte minimumi, pa realizimin e të cilit asnjë parti nuk do të pranonte të hyjë në një koalicion qeverisës.
Po marrdhëniet mes Shqipërisë dhe Kosovës si do t’i vlerësoni? E shihni të largët bashkimin Kombëtar dhe përmes kujt rruge?
Gjana: Besoj se nëse do të ekzistonte vullneti politik dhe një përkushtim kombëtarist i politikanëve në Shqipëri dhe Kosovë, një bashkim ndërmjet dy shtetet tona do të ishte plotësisht i mundur nëpërmjet një Konfederate Shqiptare ku do të siguroheshin të drejtat dhe interesat e të dy entiteve konfederative por edhe të partnerëve tanë.
Ju lutem, për lexuesin e Diellit, kush është Sulejman Gjana: Ku keni lindur, për cfarë keni studuar, cfarë hoby keni? Cila është familja juaj?
Gjana: Kam lindur në Bruksel në vitin 1970. Kam mbaruar në Bruksel, në vitin 1993, fakultetin e Shkencave Tregtare e Konsullore dhe kam përfunduar edhe studime pas universitare (MBA – Master in Business Administration). Kam punuar si drejtor i shtypit të huaj në Belgjikë për gati 15 vjet dhe njëkohësisht drejtor i një filiali të një grupi të madh francez, “Hachette”. Kam qënë në të njëjtën kohë anëtar i bordit drejtues të “DistriPress”, organizatë ndërkombëtare aktive në sektorin e medias së shkruar me seli në Zyrih. Kam drejtuar po ashtu disa vite katedrën e shkencave të manaxhimit ku isha përgjegjës i lëndes së Marketingut Ndërkombëtar në një universitet privat në Bruksel (ULI).
Familja ime është arratisur nga Shqipëria pas Luftës së Dytë Botërore. Gjyshi im nga nëna bashkë me të gjithë burrat e fisit të tij u pushkatua në Shtator të vitit 1944 nga bandat kriminale komuniste; ndërsa gjyshi im nga babai, pas shumë peripecish, vuajtjesh dhe dënimesh që kishim pësuar në familje nga diktatura komuniste, u arratis në vitin 1956. Familja ime ka qenë pjesë e Legalitetit për vite me radhë e vazhdon të jetë ende. Ndërkohë unë kam qenë që prej vitit 1994 kryetar i Legalitetit në Belgjikë por nuk ka munguar edhe angazhimi im në strukturat drejtuese të Partisë “Lëvizja e Legalitetit” në Shqipëri: prej vitit 1998 deri në 2008 isha Sekretar për Marrëdhëniet me Jashtë i PLL dhe në vitet 2008-2009 Sekretar Politik, pastaj Nën-Kryetar i PLL nga viti 2009 deri në Kuvendin e fundit më dt. 24 Nëntor 2013 ku u zgjodha Kryetar i PLL. Kam qenë edhe kandidat për Deputet i PLL në qarkun e Kukësit në zgjedhjet parlamentare të vitit 2009 në Shqipëri.
Kam qenë mjaft aktiv në shumë aktivitete me karakter politik e kombëtar. Isha Nën-kryetar i Grupit të Emergjencës për Kosovën në Belgjikë gjatë kohës së luftës (1998-1999) ; kam qenë Nën-kryetar i shoqatës “Miqtë e Universitetit të Tetovës” në kohën kur ky Universitet nuk gëzonte njohjen e shtetit maqedon (1999-2002) ; kam berë lobing pranë institucioneve të huaja lidhur me manipulimin e referendumit e vitit 1997 për Monarkinë në Shqipëri; kam qenë bashkë-organizator i protestave në favor të pavarësisë së Kosovës në vitet 1998-2000 dhe i protestave “Nano Ik” në Bruksel në vitin 1994. Kam dhënë disa intervista, mbajtur konferenca në Rotary Club të Brukselit si dhe shkruajtur disa artikuj në favor të Pavarësisë të Kosovës. Jam angazhuar edhe në organizim e disa aksioneve me ndihma humanitare për Shqipërinë që prej vitit 1992 dhe kam dhënë një mbështetje edhe në aktivitete kulturore dhe shoqërore në Shqipëri.
Gjatë vitit 2012 kam qenë bashkë-organizator i aktiviteteve më të rendësishme të komunitetit shqiptar në Belgjikë për rritjen e prestigjit dhe përmirësimin e imazhit të shqiptarëve dhe të vendeve tona duke organizuar konferenca shkencore dhe duke promovuar vlerat e popullit shqiptar siç janë bashkëjetesa fetare dhe shpetimi i hebrejve para dhe gjatë LDB.
Jam 44 vjet, i martuar dhe prind i një djali dhe dy vajzave.
Si hobby kryesorë kam leximin dhe udhëtimet.
Jeni penduar që latë Belgjikën për Shqipërinë? Cilat ishin motivet e kthimit?
Gjana: Nuk kam se si të pendohem përderisa e konsideroj angazhimin tim si një vazhdimësi natyrale të një angazhimi të kahershëm në shërbim të popullit e kombit tim si dhe të kauzave dhe vlerave që unë besoj. Aq më tepër që në Shqipëri kam krijuar shumë miq brenda dhe jashtë radhëve të PLL dhe me të cilët ndaj të njëjtat shqetësime lidhur me fatet e vendit tonë. Por, përderisa familja ime jeton në Belgjikë, kaloj mesatarisht një javë çdo muaj në Bruksel.
Cilat janë marrdhëniet e Partisë Lëvizja e Legalitetit me oborrin Mbretëror?
Gjana: PLL ka një lidhje historike me Oborrin Mbretëror Shqiptar dhe ne besojmë se është në nderin e të gjithëve që të zhvillojnë të njëjtat marrëdhënie si tonat me Familjen Mbretërore. Ne kultivojmë një raport të ngushtë me Oborrin Mbretëror pasi na bashkon interesi kombëtar përtej atij politik.
Cfarë mendoni për formën e regjimit në Shqipëri? Do të luftoni dhe për një Referendum të ri?
Gjana: Mendimi im është se sistemi në Shqipëri paraqet shume defekte dhe se sot ka ardhur koha që të ndryshojë ky status quo i dëmshëm për popullin dhe kombin tonë. Lidhur me formën e regjimit, besoj se do të vijë koha kur populli do të kërkojë një referendum të ri. Të pakten ne jemi të angazhuar në këtë drejtim.
Lëvizja e Legalitetit në Diasporë ka pasur si qëllim luftën kundër Komunizmit dhe kthimin e Oborrit Mbretëror në Shqipëri. Po sot, cfarë motivesh ka që mbani degë në diasporë, si në SHBA?
Gjana: Këto dy qëllime nuk kanë qënë eksklusive. Levizja e Legalitetit lindi si një levizje për shtetin dhe sot shohim se shteti shqiptar nuk funksionon për arsye pikërisht të sistemit dhe të politikës. PLL është një parti kombëtariste dhe nuk do të mbarojë kurrnjëherë misioni i vet pa u zgjidhur çështja jonë kombëtare dhe pa u rivendosur legjitimiteti institucional në vend. Për këto arsye dega jonë në SHBA ka një rendësi të veçantë jo vetëm për rolin që luan në komunitetin shqiptar por sidomos në kontaktet dhe lobingun që bën me autoritetet amerikane dhe miqtë e popullit dhe kombit tonë.
Cili është mesazhi për Shqiptarët e Amerikës?
Gjana: Urojmë që çdo shqiptar i Amerikës ta dijë se është një ambasador i popullit të vet dhe të veprojë gjithmonë dhe gjithkund si i tillë. Kështu që përtej faktit që do të jetë një qytetar i denjë amerikan do të ketë dhënë edhe një kontribut për vendin e tij. Kam pëlqyer gjithmonë devizen e Belgjikës “Bashkimi bën fuqinë” dhe besoj se shqiptarët duhet të jenë gjithmonë të bashkuar kur vjen fjala për interesat tona kombëtare.

-NDIQENI TE PLOTE BASHKEBISEDIMIN NE OPINION TE TV KLAN-ILIR META ,I AKUZUAR PER VRASJEN E DOSHIT, PERBALLE BLENDI FEVZIUT/
Kreu i Kuvendit, Ilir Meta i cili është personi kryesor i akuzuar nga Tom Doshi si porositësi për atentatin që po i bëhej ndaj tij tha se e ka marrë vesh rastësisht këtë histori.
Meta tha se “Tom Doshi nuk më ka thënë asnjeherë që këtë po e bëje ti”.
“Deklarata i ka bërë pas një shantazhi PS-së dhe kryeministrit. Tom Doshi është deputet i opozitës”, tha Meta në nisje të intervistës së tij tek “Opinion”.
“E kam marrë vesh rastësisht që bëhej fjalë për një tentativë vrasje dhe më kanë thënë se, shiko se është ky shqetësim, kanë dashur të vrasin Tomën, kanë qenë Agim Rama, Kuliçi, Eugen Beçi, një Toni, Toni dhe për këtë kanë përmendur edhe një alibi sikur kishin mbështetjen e tij”, tha Meta.
Kryeparlamentari tha se pasi kishte marrë vesh historinë kishte marrë në telefon deputetin Tom Doshi.
“Kam marrë Tomë, ai e kishte telefonin e mbyllur dhe më pas kam marrë Mark Frrokun sepse ata rrinin bashkë. Ai më tha që ishte me Tomën dhe e pyeta e më tha që kam shpëtuar mirë dhe do flasim kur të takohemi”, tha Meta.
Kreu i Kuvendit tha se, “ka qenë mezi i shtatorit kur e kam mësuar këtë histori”.
“E kam takuar Tomën dhe pashë që ai kishte marrë makinë të blinduar dhe më pas vazhdoi historia.
Kështu nis kjo histori që më pas u pa që kishte probleme dhe e trilluar”, tha .
“Asnjëherë Tom Doshi nuk më ka thënë se këtë gjë po e bën ti, por më ka thënë se po e bënte Berisha për të destabilizuar vendin”, tha kryeparlamentari Ilir Meta.
“E gjithë kjo është një histori e krijuar për qëllime politike, pas përjashtimit të Doshit nga Partia Socialiste dhe unë nuk kam dorë në këtë përjashtim”.
Intervista e kreut te Kuvendit, Ilir Meta:
Blendi Fevziu – Mirëmbrëma, të nderuar teleshikues, ju flas nga studioja e emisionit “Opinion”!
Ashtu siç e keni ndjekur edhe nga spoti publicitar i katër ditëve të fundit, i ftuari i sotëm është Kryetari i Kuvendit dhe kreu i LSI-së, zoti Ilir Meta!
Mirëmbrëma dhe mirë se keni ardhur, zoti Meta!
Ilir Meta – Mirëmbrëma!
Blendi Fevziu – Kam përshtypjen që do të jeni disi në pozitë të vështirë sot, pas faktit që prej një jave emri juaj përflitet si një porositës vrasjeje, për më tepër porositës për vrasjen e dy deputetëve. Është hera e parë që një politikan i një niveli të tillë të lartë akuzohet drejtpërdrejt, përtej akuzave të bëra nga shtypi, nga një deputet, ku përfshin edhe deputetin tjetër si palë, që ka porositur një vrasje. Duket e frikshme në momentin e parë. Megjithatë, ka një gjë, zoti Meta, pavarësisht sesi është e vërteta, prokuroria po punon për të, unë kam një pyetje për publikun që lidhet me prokurorinë, duket që opinioni publik është tejet i shokuar. Ka akuza për vrasje, deputetë që akuzojnë Kryetarin e Kuvendit dhe Kryetari i Kuvendit që flet për video dhe regjistrime. Një Kryeministër që ka pasur dijeni gjashtë muaj më parë, përfshirë edhe ju si Kryetar Kuvendi. Prokurori i Përgjithshëm i përfshirë në një histori, ku mos njëri, tjetri, pothuajse të gjithë e kanë ditur, krerët e kupolës më të lartë shtetërore, dhe askush nuk ka vepruar. Befas, kur çështja bëhet publike, reagon gjithë shteti, të gjithë krerët e shtetit, siç nuk ka ndodhur asnjëherë tjetër në këto 25 vjet, shkojnë në prokurori për të dëshmuar një gjë që mund ta kishin bërë për dy ditë gjashtë muaj më parë.
Megjithatë, para se të nis me pyetjen e parë dhe me materialin filmik, u drejtohem të gjithë teleshikuesve që në faqen e emisionit “Opinion” në facebook, pra shiheni edhe një herë faqen “Opinion Tv Klan” në facebook, regjia e ka fokusuar, kam bërë një pyetje, për të cilën jam shumë kurioz të di komentin tuaj. Në pjesën e tretë do të jetë një përmbledhje e komenteve tuaja. Si e komentoni punën e prokurorisë për zbardhjen e vrasjes së Tom Doshit? Dërgoni komentin tuaj. Puna e deritanishme e prokurorisë. Dua të kem një opinion, sepse nesër do të merremi me këtë temë. Pra, si e komentoni punën e prokurorisë për zbardhjen e vrasjes së Tom Doshit?
Zoti Meta, ka qenë shokuese deklarata që Tom Doshi bëri në momentin e daljes nga mbledhja e Grupit Parlamentar të PS-së, ku ishte marrë vendimi për përjashtimin e tij.
(Insert.)
Zoti Meta, një totur i Edi Ramës. Pra, Kryetari i Kuvendit është tutor i Kryeministrit, një person që ka porositur vrasjen e dy deputetëve. A mund të më thoni si jeni përfshirë ju në historinë e vrasjes, ose asaj që ka deklaruar zoti Doshi, pra porositjes së vrasjes së deputetëve Tom Doshi dhe Mhill Fufi?
Ilir Meta – Mirëmbrëma!
Ju me të drejtë e filluat duke bërë një përshkrim mjaft rrëqethës të asaj që ka ndodhur.
Blendi Fevziu – Besoj se është rrëqethëse të përfshihen krerët më të lartë të shtetit në një tentativë vrasjeje.
Ilir Meta – Patjetër.
Unë kam vetëm një pyetje, nëse më lejoni, nëse jo nuk ka problem.
Blendi Fevziu – Patjetër, megjithëse pyetjet këtu i bëj unë.
Ilir Meta – Nëse ju më ndaloni të bëj një pyetje, unë ju respektoj.
Blendi Fevziu – Mund ta bëni me shumë kënaqësi!
Ilir Meta – Kur është bërë kjo deklarata e zotit Doshi, në çfarë momenti?
Blendi Fevziu – Deklarata e zotit Doshi është bërë në momentin e daljes nga mbledhja e Grupit Parlamentar të PS-së.
Ilir Meta – Pra, në momentin e përjashtimit nga grupi parlamentar, apo jo?
Blendi Fevziu – Në ato momente që po kryhej përjashtimi.
Ilir Meta – Ishte kryer përjashtimi.
Blendi Fevziu – Po. Por ishte paralajmëruar katër ditë më parë nga zoti Doshi: “Unë kam deklarata që do të tronditin maxhorancën”.
Ilir Meta – Për drejtoreshat e Tatimeve dhe të Doganave.
Blendi Fevziu – Pretendimet e para ishin për to, por ditën e enjte ai bëri një deklaratë, ku tha: “Kur unë të flas, do të lëkunden themelet e maxhorancës”.
Ilir Meta – Nuk ka problem, pyetjen e bëra thjesht për të saktësuar kohën.
Blendi Fevziu – Pra, ju po e lidhni deklaratën e Tom Doshit me momentin e largimit të tij?
Ilir Meta – Patjetër.
Blendi Fevziu – Por rezulton që ai jua ka thënë sy më sy, zoti Meta, faktin që kishte një informacion se ju ishit të përfshirë në vrasjen e tij.
Ilir Meta – I bëra këto dy pyetje për një arsye, pra për të bërë të qartë se kemi të bëjmë me deklarata të karakterit politik, të bëra në momentin kur një deputet përjashtohet nga PS-ja, pasi disa ditë më parë kishte bërë disa deklarata të tjera, për histori drejtoreshash dhe ministrash, dhe pas një shantazhi që i ka bërë PS-së dhe Kryeministrit të vendit.
Për sa i përket historisë së gjashtë muajve, unë më duket se e kam bërë të qartë në prononcimin e parë që kam dhënë pas këtyre deklaratave, ku kam thënë se i vetmi person në dijeninë time që më rezulton se ka bllokuar hetimin e këtyre akuzave është vetë deputeti Doshi dhe besoj se procesi do ta verifikojë këtë gjë.
Blendi Fevziu – “Nuk më ka thirrur askush për të deponuar”, ka thënë deputeti Doshi në intervistën që ka dhënë ditën e enjte në “Top Story”.
I është bërë një kërkesë vetëm Durim Bamit, pra vrasësit të supozuar, ndërsa mua thotë ai, askush nuk më ka kërkuar…
Ilir Meta – Nuk kam ndër mend të merrem me komentet e deklaratave të deputetit, ai tashmë është një deputet i opozitës dhe mua nuk më takon të deklaroj deklaratat e një deputeti të opozitës. Unë mund t’ju them atë që di unë.
Blendi Fevziu – Deputet në opozitë.
Ilir Meta – Nuk ka rëndësi i opozitës, apo në opozitë. Një opozitë është.
Blendi Fevziu – Ka qëndrim opozitar dhe ka opozitë zyrtare.
Ilir Meta – Është deputeti më i shquar aktualisht i opozitës.
Blendi Fevziu – Çfarë do të thotë “deputeti më i shquar i opozitës”?
Ilir Meta – Është pika e referencës kryesore të Doktorit dhe kuptohet që është më i shquari.
A mund ta vazhdojmë?
Blendi Fevziu – A ka ardhur Tom Doshi dhe ju ka kërkuar, zoti Meta, që t’i sqaroni pozicionin tuaj në lidhje me një tentativë vrasjeje në drejtim të tij?
Ilir Meta – A mund t’ju sqaroj?
Blendi Fevziu – Po.
Ilir Meta – Së pari, mua nuk më ka ardhur fare Tom Doshi për këtë çështje, sepse nuk kishte asnjë arsye pse të më vinte, por unë kam marrë vesh rastësisht nga një person i njohur i imi, që ishte edhe i njohuri i zotërisë në fjalë, se bëhej fjalë për një tentativë vrasjeje.
Blendi Fevziu – Cili ishte ky person?
Ilir Meta – Kjo nuk ka rëndësi, këto janë në dëshminë e dhënë në prokurori. Nuk do të marrim nëpër gojë persona, të cilët të paktën deri tani nuk janë marrë nëpër gojë. Ata që janë marrë edhe mund t’i marrim me lejen tuaj dhe me mirëkuptimin e tyre. Mua nuk më pëlqen të marr nëpër gojë njerëz…
Blendi Fevziu – Lejen time për të marrë nëpër gojë kë të doni e keni me pash.
Ilir Meta – Jo, jo, por unë personalisht nuk ia lejoj vetes.
Ai person më ka thënë që është ky shqetësimi, sepse kanë dashur të vrasin Tomën. Çfarë është kjo histori? Ka qenë edhe një histori kështu! Më vjen keq që po përmend emra, ka qenë një gjë e bërë nga Berisha, kunati i Sali Berishës,

Agim Rama, Agron Kuliqi, prokurori i Krimeve të Rënda, Eugen Beci,
një Toni, e ku di unë tjetër, dhe këta kanë përmendur edhe emrin tënd si alibi, që gjoja për këtë çështje kemi edhe përkrahjen e zotit Meta, pasi personi që do të kryente aktin ka thënë “po sikur të na kapin” e ku di unë. Jam habitur me këtë gjë dhe menjëherë kam marrë në telefon Tomën, i cili e ka pasur telefonin të mbyllur atë ditë. Më pas kam marrë Mark Frrokun, meqë këta rrinin herë pas here bashkë, dhe e kam pyetur se ku është Toma. Më ka thënë se është aty dhe i kam kërkuar të ma kalojë pak në telefon. E kam pyetur se çfarë qe kjo histori dhe më është përgjigjur: “Lëre, lëre, se kam shpëtuar mirë! Kur të takohemi, do të të tregoj”.
Blendi Fevziu – Kur ka ndodhur kjo?
Ilir Meta – Kjo ka ndodhur pasi ka filluar parlamenti. Duhet të ketë qenë mesi i shtatorit. Nuk e mbaj mend në mënyrë më të saktë. Historia që më ka treguar mua, sepse tani tregon një histori tjetër – me sa duket kemi disa video, video me xhup, me veshje verore, sipas stinëve, jo vetëm sezonale…
Blendi Fevziu – Një herë për herë një herë, kemi vetëm një video të administruar nga prokuroria.
Ilir Meta – Ka pasur një video që atëherë.
Blendi Fevziu – E keni parë?
Ilir Meta – Jo. Nuk kam pasur interes asnjëherë për ta parë, sepse më ka treguar kaq shumë Spartaku, sa më ka lodhur… Sigurisht, ishte diçka e rëndë: si mund të bëhej kjo gjë? Nuk e besova kur më thanë se ishin përfshirë këta persona. Aq më tepër Agim Rama, për të cilin kam dëgjuar fjalë shumë të mira, pavarësisht se nuk kam ndonjë njohje të drejtpërdrejtë. M’u duk diçka shumë e çuditshme. Ai po ma përshkruante me disa detaje, të cilat ishin të ngulitura…
Blendi Fevziu – Ju bënë të dyshonit?
Ilir Meta – Më bënë të mendoj se si mund të kishte ndodhur vërtet kjo gjë. Kishte marrë makinën e blinduar, kishte shumë njerëz që e ruanin rreth e qark dhe dukej i tensionuar. Historia ishte kjo: ky personi, që ishte penduar, që nuk e di se si e kishte gjetur, i cili kishte marrë një këst etj., por e kishte kthyer mendjen rrugës, i kishte treguar se si kishte vajtur nëpërmjet këtij Tonit, i cili rrinte te lokali i përmendur, te Blloku… Më fal! Historinë që më ka treguar mua, ua ka treguar edhe shumë personave të tjerë zyrtarë… Në lokalin ku kishte vajtur personi që do të kryente vrasjen, Toni, që ishte si porositës, i kishte bërë bisedën atij, duke i thënë se çfarë do të bënin, me një çmim kaq apo aq, 200 apo 300, nuk e mbaj mend.
Blendi Fevziu – 500 mijë, thanë për kokën e Tom Doshit, 100 mijë për kokën e Mhill Fufit.
Ilir Meta – Kjo 500 e 100 ka dalë vonë, sepse me sa di unë ishte nga 200-399, janë pak për një deputet, kështu që kërkonte 500… Sipas historisë që tregonte Toma në atë kohë, ua ka treguar edhe të tjerëve, personi kishte vajtur në një tavolinë tjetër, kishte folur me personin që quhej Agim Rama, gjithmonë sipas variantit të Tomës. Agron Kuliqi dhe Eugen Beci, ose ishin në tavolinë, ose ishin ngjitur, e kishin aprovuar që të rritet çmimi, nga 200-300 të shkojë në 500. Kështu fillon kjo histori, që shumë shpejt u kuptua se kishte mjaft probleme, por edhe trillime.
Blendi Fevziu – Si u kuptua?
Ilir Meta – U kuptua, ndërsa janë dhënë disa sqarime…
Blendi Fevziu – Ka një version që ka dhënë zoti Doshi ditën e enjte.
Ilir Meta – Ka dhënë disa versione.
Blendi Fevziu – Unë po ju vë këtë version dhe ju më thoni nëse qëndron apo nuk qëndron.
(Insert)
Pra, zoti Doshi jua ka thënë sy më sy, zoti Meta, që ju keni porositur Tonin për ta vrarë.
Ilir Meta – Ky është një nga 100 variantet që tregon zoti Tomë.
Blendi Fevziu – Nuk është i vërtetë?
Ilir Meta – Ka spekulime të mëdha. Është e vërtetë se ditën që jemi takuar, së pari nuk kemi pasur kohë për të ndenjur katër orë, sepse kemi pasur edhe punë të tjera, së dyti, unë vërtet u shqetësova, kur po më tregonte se këto ngjarje po ndodhnin te një lokal afër shtëpisë sime, një lokal me emrin “Vivas”.
Blendi Fevziu – Që supozohet të jetë e survejuar nga Garda, përmes pamjeve filmike, oficerëve të saj…
Ilir Meta – Patjetër… Unë nuk e kisha idenë se cili ishte ky lokal. Kjo ishte e vetmja arsye se përse thirra Monikën. Thjesht, për të verifikuar se cili ishte ky lokal.
Së dyti, për të verifikuar personat që rrinin aty.
Blendi Fevziu – E njihnit këtë person?
Ilir Meta – Cilin?
Blendi Fevziu – Tonin.
Ilir Meta – Absolutisht jo.
Blendi Fevziu – As ju, as persona shumë të afërt me ju, nuk kanë njohje me këtë person?
Ilir Meta – Absolutisht jo… E vërteta është që Monika ka ardhur aty. I kemi treguar historinë unë dhe Toma, historinë që më tregoi dhe mua. Shqetësimi ka qenë se çfarë është ky lokal, ku është, kush hyn te ky lokal, si hyn, ka kamera apo jo, pra për të bërë disa verifikime të karakterit shoqëror dhe asgjë tjetër. Asnjë herë Tom Doshi nuk më ka thënë që këtë gjë e ke organizuar ti, përkundrazi.
Blendi Fevziu – Nuk të ka thënë që këtë gjë e ke organizuar ti..
Ilir Meta – Këtë gjë e bënte Berisha dhe e bënte për të destabilizuar vendin.
Blendi Fevziu – Tom Doshi thotë se ia thashë këtë gjë Metës për ta qetësuar, pra për ta rrejtur në një farë kuptimi.
Ilir Meta – Tani për të na qetësuar thotë se po e bën Meta, ndërkohë nesër mund të thotë se do ta bëjë Lul Basha.
Blendi Fevziu – Ai thotë se ju jeni shfaqur i shqetësuar gjatë momentit që ju ka akuzuar, ose ka lënë të kuptohet se keni dorë në…
Ilir Meta – Së pari i vetmi shqetësim imi ka qenë kur kam mësuar se duan të vrasin Tomën, duan të vrasin një shok të maxhorancës dhe deputet.
Së dyti kam mësuar se duan të vrasin edhe deputetin e opozitës dhe patjetër që merr përmasa akoma më të mëdha. Ky ka qenë i vetmi shqetësim imi dhe përpjekja për ta zbardhur këtë gjë, të cilën e ka penguar deri tani Toma.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, nëse ju doni të zbardhnit këtë gjë dhe kërkoni që si kryetar i Kuvendit, si një nga dy krerët e maxhorancës, përse nuk ju drejtuat organeve kompetente? Përse nuk vutë në dijeni prokurorin që ishte kryesori, Policinë e Shtetit, po e mbyllët si të jetë një aferë gati -gati në dukje mafioze. Katër vetë që mblidhen, krerë të rëndësishëm politikë, pa lajmëruar Presidentin, pa e vënë në mbrojtje deputetin…
Ilir Meta – Mos e dramatizo më shumë sesa duhet. Gjithë kjo histori është e krijuar për…
Ju lutem, unë kam të drejtën time të shprehem, ata që na dëgjojnë kanë të drejtën të na gjykojnë. Kjo është histori e krijuar për qëllime politike, mbas një akti politik që ka kryer Partia Socialiste pas përjashtimit të zotit Doshi.
Blendi Fevziu – Në të cilin keni dorë apo jo, ju zoti Meta.
Ilir Meta – Në cilin?
Blendi Fevziu – Në përjashtimin e zotit Doshi nga Grupi Parlamentar i Partisë Socialiste.
Ilir Meta – Absolutisht, sepse unë nuk jam pjesë e Grupit Parlamentar të Partisë Socialiste. Ne kemi një marrëveshje me Partinë Socialiste. Se cilin përjashton Partia Socialiste, kjo është e drejta e saj.
Blendi Fevziu – A keni diktuar ju te zoti Rama për të marrë ketë vendim përjashtimi?
Ilir Meta – Nuk kisha asnjë arsye pse të diktoja, sepse unë nuk kisha asnjë shqetësim nga zoti Doshi, absolutisht.
Blendi Fevziu – A kishit një shqetësim, ose a e kishit kaluar shqetësimin e videos së 21 janarit për të cilën zoti Doshi kishte qenë një lloj garanti mes zotit Prifti dhe zotit Rama?
Ilir Meta – Mendoj se kjo është një përrallë dhe një alibi e kotë, sepse edhe zoti Doshi, edhe zoti Prifti, i cili ka kërkuar falje për këtë gjë dhe kjo është e dokumentuar, të dy kanë thënë se përgjegjësinë për këtë punë e ka Edi Rama, sepse ai na ka nxitur. Kjo është e vërteta. Pra, nuk kam pasur asnjë arsye për të pasur ndonjë shqetësim për ta. Nëse do të ishin dy njerëz për të cilët unë do të kisha një raport jo miqësor për këtë çështje, janë e para Filip Çakuli, sepse Filip Çakuli është montazhieri i asaj video, sepse Dritani i shkretë e ka çuar tamam, por ai e ka montuar, është punë e tij. I dyti është Edi Rama nga ana politike, të cilit i interesonte. Të tjerët ishin instrumente dhe mund të jenë instrumente. Kaq.
Unë me zotin Rama takohem gati çdo mëngjes dhe diskutojmë çështje të ndryshme politike, ndërsa me zotin Çakuli vazhdimisht gjatë darkave kalojmë në mënyrë mjaft miqësore, sepse kuptohet që pas një dite të lodhshme ke nevojë edhe për relaks.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, përtej këtij raporti, unë dua t’ju pyes për dy gjëra:
E para dhe kryesorja që mund ta ketë në mendje në këtë moment çdo njeri që është duke na parë, përse Tom Doshi duhet të sajonte një histori duke futur emrin tuaj dhe jo një emër tjetër? Mund të thoshte se ka dashur të më vrasë Rama. Mund të thoshte se ka dashur të më vrasë Saimir Tahiri. Përse përfshiu emrin tuaj, aq më tepër që ju ishit miq?
Ilir Meta – Unë nuk e di përse e ka përfshirë, është çështja e tij. Unë di atë version që ju thashë më parë. Këtë version i ka thënë edhe Kryeministrit Rama, i ka thënë edhe zotit Tahiri, me sa di unë, madje pa e përfshirë fare emrin tim. Emri im është përfshirë pak më vonë, por është përfshirë gjithmonë në kuadër të kësaj, që emri yt do të shërbente thjesht si një alibi për të sjellë destabilizim në vend dhe për të akuzuar që këtë punë e bëri Ilir Meta, e bëri maxhoranca, e të tjera. Kjo ishte bindja e tij. Paska bërë lojë atëherë, mund të bëjë lojë tani. Del me një variant tjetër pas gjashtë muajve. Nuk ka asnjë problem.
Blendi Fevziu – Cili do të ishte shkaku, sipas jush, që Tom Doshi do ta përfshinte emrin tuaj në këtë histori?
Ilir Meta – Nuk e di fare këtë gjë. Le ta sqarojë me drejtësinë. Unë nuk kam asnjë problem, asnjë shqetësim.
Blendi Fevziu – Cilat kanë qenë raportet tuaja me zotin Doshi? Ju jeni dukur i afërt me të. Unë ju kam parë shpeshherë në Hotel Sheraton, në restorantin “ Il gusto”, duke drekuar.
Ilir Meta – Unë kam qenë në raporte mjaft korrekte.
Blendi Fevziu – Ka qenë miku juaj?
Ilir Meta – Edhe mik mund të them, pavarësisht se unë e rezervoj këtë fjalë, nuk e popullarizoj kaq shumë.
Blendi Fevziu – Përse një mik, po e quajmë pak edhe ndoshta më lehtë sesa në kuptimin e mirëfilltë të fjalës, do të kthehet befas në një armik dhe t’ju japë juve një mesazh, sipas të cilit…
Ilir Meta – Është interesi i tij politik. Kështu mendon se bëhet i besueshëm dhe i përdorshëm nga Berisha dhe po bëhet.
Blendi Fevziu – Kur janë thyer raportet tuaja me Tom Doshin?
Ilir Meta – Unë nuk kam asnjë raport të thyer me të. Vura re se në këtë histori ai nuk po tregonte disa të vërteta dhe kuptova se ishte një lojë për të përfshirë dhe për të ngatërruar shumë njerëz. Kjo ishte arsyeja që mu duk se ishte diçka thjesht për të trilluar, për të përfshirë njerëz dhe për t’u bërë interesant.
Blendi Fevziu – Kur e keni pasur kontaktin e fundit me zotin Doshi? Kishit muaj që nuk kontaktonit bashkë?
Ilir Meta – Nuk e di se kur ka ndodhur, para Vitit të Ri. Në një moment të caktuar kur ai më ka kërkuar në Hotel Sheraton. Unë i kam thënë: hajde në zyrën time në çdo moment. Pas kësaj ai nuk ka kontaktuar me mua.
Blendi Fevziu – Dhe nuk ju ka ardhur.
Ilir Meta – Është e drejta e tij, është i mirëseardhur në çdo moment në zyrën time si Kryetar i Kuvendit.
Blendi Fevziu – A ka pasur ndonjë thyerje, ndonjë sherr, ndonjë problem mes jush dhe zotit Doshi që nga muaji shtator e këtej?
Ilir Meta – Nuk ka pasur asnjë problem, përveç përpjekjes së tij për të më përfshirë mua në disa veprime kundër prokurorit të Përgjithshëm dhe prokurorit të Krimeve të Rënda, të cilët, sipas tij, ishin të përfshirë, sidomos ky i Krimeve të Rënda, në këtë komplot që po ndodhte kundër zotit Doshi.
Blendi Fevziu – Po përpara fundit të gushtit, kur zoti Doshi ka vënë në dijeni Kryeministrin dhe ministrin e Brendshëm, ai thotë edhe kryeprokurorin, a ka pasur ndonjë konflikt mes jush dhe zotit Doshi?
Ilir Meta – Absolutisht, asnjë lloj konflikti.
Blendi Fevziu – Atëherë, si do të përfshijë një person me të cilin nuk ka asnjë konflikt, ka një marrëdhënie të mirë zoti Doshi, si mund t’i shkojë në shtëpi dhe t’i thotë: “Ti ke porositur vrasjen time”, të përmendë dhe emra, paratë dhe të gjitha. Duket shumë e çuditshme.
Ilir Meta – Nuk di. Nuk mund të përgjigjem për videon e Tomës për Tomën. Kjo është një çështje e tij.
Absolutisht. Sa video janë bërë, është puna e tyre. Kjo puna e videove dhe e tritolit është kthyer për fat të keq, në një sport popullor. Megjithatë, unë besoj shumë…
Blendi Fevziu – Ju si maxhorancë e majtë e paskeni ushtruar këtë sport (sipas Doktorit) në mënyrë perfekte.
Ilir Meta – Gjithmonë me ndihmën e Doktorit, patjetër. Ai është njeri i mirë dhe është njeri i drejtë.
Blendi Fevziu – Unë nuk kontestoj konsideratat tuaja për Doktorin.
Ilir Meta – As mos guxo t’i kontestosh!
Blendi Fevziu – Të gjitha historitë e videove, janë histori që kanë lindur brenda kësaj së majte.
Ilir Meta – Nuk jam duke u marrë me këtë çështje. Zoti Fevziu,
Unë nuk kam asnjë shqetësim për këtë histori. Drejtësia le të thotë fjalën e saj. Unë kam shkuar dhe kam dhënë dëshminë time që në orën 8:00 dhe jam gati të shkoj çdo ditë të javës, dhe të shtunën dhe të dielën, ndërsa të enjten nuk e kam shumë me qejf, sepse e kam shpallur “ditën e Doktorit”, por po më kërkoi prokuroria, unë jam gati të shkoj atje. Këtë ua kam thënë edhe prokurorëve: jam gati të ballafaqohem atje me zotin Doshi dhe me zotin Berisha (dy akuzuesit e mi kryesorë), me çdo njeri tjetër dhe me personat e përfshirë në këtë histori, me dëshirën e mirë, që kjo çështje të zbardhet sa më shpejt dhe të gjitha këto pikëpyetje që ju ngrini sot këtu, të marrin një përgjigje.
Blendi Fevziu – Zoti Meta,
Pyetja ime tjetër është: në momentin që zoti Doshi ju bëri këtë version, nuk po them se përmendi apo jo emrin tuaj, por që dy deputetë kërcënoheshin të vriteshin.
Ilir Meta – Emrin tim, që i paskan thënë këtij që shiko se kemi Ilir Metën si mbrojtje, pra, kush ia kishte thënë këtij? I kishte thënë Agim Rama, kunati i Sali Berishës dhe persona të tjerë që ishin të afërt me Sali Berishën.
Blendi Fevziu – Agim Rama, kunati i Sali Berishës apo Agim Rama, i cili ka qenë këshilltari juaj në vitin 2001.
Ilir Meta – Unë nuk kam pasur ndonjë këshilltar të quajtur Agim Rama as në vitin 2001, as në vitin 1111. Zoti Berisha këtë Agim Ramën le ta sjellë në prokurori dhe të shkoj ta shoh edhe unë se kush është, por mund t’ju them se zoti Doshi e ka bërë të qartë që ka qenë Agim Rama i Sali Berishës, pavarësisht se tani thotë që përmenda këtë që të vija në gjumë atë… e përralla të tilla. Duhet parë se kush hyn tek ai lokal. A ka hyrë, apo jo Agim Rama? Kam përshtypjen se edhe mund të ketë hyrë, por nuk më shkonte kurrë ndërmend që Agim Rama mund të bënte këtë gjë.
Blendi Fevziu – Zoti Meta,
Kur morët vesh lajmin që një deputet fillimisht, po për zotin Fufi, a ju tha zoti Doshi, apo ju tha vetëm për veten e tij?
Ilir Meta – Po, më tha edhe për zotin Fufi, por po atë natë që ai përmendi se kemi qenë në zonën rezidenciale në Durrës, kur kemi qenë së bashku me kryeministrin dhe me ministrin e Brendshëm unë e pyeta: “Po deputetin tjetër, a e ke lajmëruar? A ke biseduar me të?” Ai më tha se nuk kam folur me të, por më përmendi emrin e një njeriu shumë të afërt me të, me të cilin kishte folur. Qëlloi që unë e njihja, sepse e kisha takuar rastësisht shumë kohë më parë, para zgjedhjeve të vitit 2003, me një mikun tim ish-prefekt. Duke pasur disa dyshime në ndryshimin e versioneve dhe ndryshimin e përfshirjes së personave nga deputeti në fjalë, bëra një takim me personin të cilin ky tha se i kishte thënë. Ishte si të thuash, një komunikim me karakter njerëzor, por edhe doja të shihja sesi i ishte thënë këtij personi nga zoti Tomë.
Blendi Fevziu – Si ju rezultoi?
Ilir Meta – Më rezultoi që zoti Tomë nuk i kishte thënë gjë fare atij. Domethënë, këtu ishte një pikëpyetje e madhe në këtë histori…
Blendi Fevziu – Në momentin që e morët vesh nga zoti Doshi se i kërcënohej jeta, cilat ishin masat që morët ju, si Kryetar i Kuvendit, si një nga autoritetet më të larta të këtij vendi dhe si një politikan me 25 vjet eksperiencë?
Ilir Meta – Masat ishin: takim me Prokurorin e Përgjithshëm në zyrën e Kryetarit të Kuvendit, takim me ministrin e Brendshëm në zyrën e Kryetarit të Kuvendit dhe përsëri takim me ta, në prani të Kryetarit të Komisionit për Sigurinë Kombëtare, zotit Braho. Këto ishin masat që mund të merrja, sepse ndërkohë policia kishte marrë masat e saj. Ata e dinin para meje, pra zoti Tahiri, policia ishin vënë në dijeni nga deputeti më parë.
Unë, si Kryetar i Kuvendit mora këto masa në momentin në të cilin u njoftova.
Blendi Fevziu – E ndoqët vazhdimësinë e çështjes aq më tepër kur u përmend edhe emri juaj?
Ilir Meta – Po, e ndoqa vazhdimisht. Emri im nuk ka dalë asnjëherë, por ka dalë si person, i cili do të përdorej për të justifikuar të gjithë këtë rrëmujë që do të bënte Sali Berisha për të stabilizuar vendin. Do të hiqte qafe (larg qoftë!) një kundërshtarin e vet, i cili e kishte mundur në Shkodër (sipas Tomës) dhe ndërkohë për të krijuar alibinë që nuk e bëri Berisha, por e bëri Meta (ndoshta), do të hiqte qafe edhe një deputet tjetër i cili paska pasur një konflikt me njerëzit e LSI-së në Laç dhe për këtë arsye do të hakmerrej Ilir Meta e të tilla budallallëqe.
Blendi Fevziu – Përtej parullës së përhershme “Fajin e ka Saliu”…
Ilir Meta – Po se u bë mik Toma me Saliun dhe ndryshon versionin nuk është faji im. Ai mund ta ndryshojë përsëri pas 6 muajsh.
Blendi Fevziu – Zoti Meta,
Mblidhen 3 zyrtarët më të lartë të shtetit: prokurori i Përgjithshëm, kryetari i Kuvendit dhe nuk ka asnjë shkresë zyrtare që të ketë filluar ndjekje penale, asnjë shkresë zyrtare, që policia të ketë filluar hetimin.
Ilir Meta – Nuk ka pasur asnjë denoncim nga deputeti.
Blendi Fevziu – Çështja niset edhe kryesisht kur ka një indicie vrasjeje.
Ilir Meta – Të lutem, policia ka dhënë sqarimet e saj dhe nuk mund të bënte veprime të paligjshme. Kemi qenë me zotin Tahiri dhe me zotin Rama dhe insistimi i zotit deputet ka qenë: “Ma sillni mua që të merrem me tonin”. Ky ishte jashtë çdo koncepti të funksionimit të shtetit. Me Tomën apo me çdo person tjetër që ka përgjegjësi për diçka, merret policia, merret prokuroria dhe nuk mund të merret as deputeti dhe asnjë politikan, sepse pastaj kalon në luftë bandash.
Blendi Fevziu – Merret me shkresa zyrtare dhe zyrtarisht, zoti Meta dhe nuk ka asnjë shkresë zyrtare deri para 5 ditësh.
Ilir Meta – Nuk ka asnjë denoncim të deputetit në fjalë. Denoncimi i deputeti në fjalë, u bë publikisht vetëm pasi u përjashtua nga Grupi Parlamentar i PS-së ditën e hënë.
Blendi Fevziu – Zoti Meta,
Si arritët në përfundimin që është një gjë e sajuar, kur nuk ka asnjë letër…
Ilir Meta – Sepse policia i ka bërë verifikimet e saj. Besoj se janë bërë të gjitha sqarimet.
Blendi Fevziu – I ka bërë pa asnjë letër.
Janë dhënë të gjitha…
Ilir Meta – Janë bërë të gjitha sqarimet nga ministri përkatës.
Blendi Fevziu – Po sikur, zoti Meta, personi që akuzohej si vrasës, pra personi që kishte marrë paratë për të eliminuar të dy deputetët, në një rast tjetër që ishte lënë i lirë prej gjashtë muajsh, të ishte larguar jashtë Shqipërie ose, për fatin e tij të keq, të mund të ishte eliminuar, siç ndodhi me një kallëp tritoli, e kuptoni që shteti do ta kishte të pamundur, pra nuk do të kishte asnjë dëshmi të tjetër…?
Ilir Meta – Këtë duhet ta kuptonte deputeti, i cili që në fillim duhet të bënte denoncim dhe kjo i është kërkuar edhe nga ministri, edhe nga Kryeministri, edhe nga unë dhe nga të gjithë.
Blendi Fevziu – Këtë duhet ta kuptonte shteti, zoti Meta, se deputeti mund të mos e kuptojë, por shteti vepron ligjërisht.
Ilir Meta – Zotëri, puna e vrasjes nuk bëhet me vetëdeklarim, si legalizimi. Kërkon një denoncim, kërkon një fakt.
Blendi Fevziu – Po si shpjegohet që vrasësi i supozuar pi një kafe te ministri i Brendshëm dhe kthehet dhe merret me punën e tij?
Ilir Meta – Ka vajtur si aktor. Për më tepër që nuk vajti si vrasës, vajti si…
Blendi Fevziu – Por hetohet me letra zyrtare, zoti Meta, nuk hetohet me muhabet.
Ilir Meta – Ju lutem!
Nuk vajti si vrasës, vajti si një njeri i cili në vend që të bënte atë veprim, bëri një veprim tjetër mjaft human, i tregoi deputetit që kishte marrë atë këstin e parë të pamjaftueshëm. Pastaj, deputeti natyrisht që bëri veprimet e veta të karakterit humanitar.
Blendi Fevziu – A ka pasur këtu një çështje për ta mbyllur së bashku me Tomën këtë histori, që të mos dalë në publik dhe për këtë arsye nuk ka pasur asnjë shkresë, zoti Meta?
Ilir Meta – Absolutisht që nuk ka pasur asnjë qëndrim të tillë.
Blendi Fevziu – Sepse…
Ilir Meta – Qëndrimi ka qenë mjaft korrekt dhe mjaft institucional…
Blendi Fevziu – Sepse ka shkrim në gazetë.
Ilir Meta – Më falni, më falni! Edhe nga ministri i Brendshëm, edhe nga Kryeministri, edhe nga unë dhe nga të tre së bashku edhe në takimet që kemi pasur me Tomën për këtë çështje.
Blendi Fevziu – Për një person sikur të shkruajë gazeta që kërcënohet ose një shkrim të bëhet në gazetë, prokuroria e policia nisin menjëherë hetimin kryesisht, pra çështjen kryesisht për të hetuar nëse ka ose jo indicie. Në këtë rast, dy deputetë deklarojnë se u kërcënohet jeta dhe shteti shqiptar nuk ka asnjë letër që të dëshmojë që është verifikuar për ta.
Ilir Meta – Zoti Fevziu, ju mund të thërrisni edhe prokurorin e Përgjithshëm këtu, që ka qenë në dijeni nga vetë zoti Toma, mund të thërrisni edhe ministrin e Brendshëm që ka dhënë sqarime publike. Besoj se unë si Kryetar i Kuvendit e kam kryer detyrën time me përgjegjshmëri maksimale dhe të plotë.
Blendi Fevziu – A u vu në mbrojtje deputeti, zoti Meta, se ju mbani përgjegjësi për jetën e deputetit, aq më tepër që keni qenë në prani të kryetarit të Komisionit të Sigurisë Kombëtare, i cili ka bërë ligjin për sigurinë e deputetëve?
Ilir Meta – Po, patjetër!
Jam i bindur se ministri i Brendshëm ka marrë masat e duhura për këtë çështje.
Blendi Fevziu – Zoti Doshi ka deklaruar se nuk ka pasur asnjë lloj mbrojtjeje.
Ilir Meta – Po mirë, se çfarë deklaron zoti Doshi, unë nuk do të komentoj zotin Doshi; është e drejtë e tij. Pse nuk ka të drejtë ai të bëjë çfarë deklaratash të dojë?
Blendi Fevziu – Zoti Meta, e di që kjo pyetje është pak e vështirë, por e kam sërish drejtpërdrejt.
Ilir Meta – Bëje më të vështirën.
Blendi Fevziu – A jeni i sigurt që nuk keni kontaktuar ju ose njerëz tuaj të afërt askënd që t’i bëni një ofertë për të vrarë zotin Doshi ose zotin Fufi?
Ilir Meta – E para një herë ti, Blendi, se po më habit me këto pyetje, unë jam rritur te Pazari i Ri, në mes të Tiranës, kemi qenë çuna lagjeje, kemi luajtur te “Shkolla e Kuqe” dhe as më shkon mendja për filma të tillë, për telenovela të tilla, të cilat nuk kanë asnjë lloj lidhjeje me formimin tim kulturor dhe natyrisht edhe politik, përkundrazi, këto mentalitete hakmarrjeje, gjakmarrjeje, pritash, pusish, për fat të keq, jetojnë kryesisht në mendësinë e Doktorit, por jo vetëm të atij, po edhe shumë të tjerëve të ngjashëm si ai, sepse vetëm ai i shpjegon pastaj dhe bën tablonë sinoptike se si do të ndodhin ngjarjet, të cilat as nuk kanë ndodhur dhe as nuk mund të ndodhnin, veçanërisht për shkakun tim.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, gjithsesi, përse nuk shkuat në prokurori në momentin e parë që e morët këtë informacion edhe për të zbardhur çështjen tuaj, pra për përmendjen e emrit tuaj?
Ilir Meta – Si të shkoja unë në prokurori?
Blendi Fevziu – Ta bënit ju denoncimin.
Ilir Meta – Po nuk më akuzoi njeri mua. Nuk më ka akuzuar njeri mua për këtë gjë.
Blendi Fevziu – Meqenëse dikush kishte përmendur emrin tuaj.
Ilir Meta – As zoti Doshi nuk më ka akuzuar mua. Ai ka thënë se “ata do ta përdornin emrin si pretekst për këtë punë”, kaq.
Blendi Fevziu – A ka pasur…?
Ilir Meta – Unë kam thirrur prokurorin, i kam thënë: “është kjo histori”. “Po, e di”. “Ju lutem shikojeni, zbardheni, ndiqeni”. Kaq.
Blendi Fevziu – A ju ka bërë presion zoti Doshi me këtë çështje tre-katër muajt e fundit?
Ilir Meta – Absolutisht që nuk ka shanse zoti Doshi të më bëjë presion mua me asnjë lloj gjëje, përkundrazi.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, duket se historia po merr përmasa të mëdha, po i quaj publike dhe politike. Prokuroria po heton. Në prokurori kanë qenë Kryeministri i vendit, kreu i Kuvendit, pra ju, ministri i Brendshëm, ish-Kryeministri Berisha, i cili kishte njëzet e ca vjet që nuk paraqitej para organit të akuzës, deputetë…
Ilir Meta – Kjo është për t’u përshëndetur.
Blendi Fevziu – Absolutisht po.
Ilir Meta – Kjo është për t’u përshëndetur dhe bëri shumë mirë që e mësoi atë rrugë.
Blendi Fevziu – Sikurse edhe reagimi i menjëhershëm për t’i pyetur të gjithë. Ndërkohë, pyetja ime është e mirëfilltë dhe ju e dini: a ka kurajë një prokuror në Republikën e Shqipërisë në këtë vend ku jemi sot, në këto rrethana që jemi sot, të hetojë kreun e Kuvendit për sa kohë ai është njeriu i dytë më i fuqishëm politik në vend?
Ilir Meta – Kjo “i dyti i fuqishëm”, jo i treti, duket si ajo puna e sekretarit të Byrosë Politike: sekretar i Parë, sekretar i Dytë, sekretar i Katërt. Kjo nuk ka asnjë vlerë.
Blendi Fevziu – Një nga dy njerëzit më të rëndësishëm.
Ilir Meta – Të lutem! Unë nuk kam asnjë kompetencë ndaj prokurorisë. Unë jam Kryetar i Kuvendit, nuk jam Kuvendi. Jam Kryetar i Kuvendit, jam spiker. Nuk jam kryetari i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Nuk kam asnjë kompetencë emërimi, shkarkimi apo ndikimi ndaj prokurorit dhe ndaj kujtdo tjetër, dhe ndaj çdo prokurori, përkundrazi, jam një në 140 deputetë.
E vetmja kompetencë, që kam unë dhe të cilën nuk e lëshoj, është t’ia jap fjalën Doktorit sa herë të dojë edhe në kundërshtim me Rregulloren.
Në qoftë se shqiptarët duan të më ndëshkojnë për këtë gjë, qoftë edhe prokuroria, unë për këtë gjë pranoj çdo lloj dënimi. Kaq, asgjë tjetër.
Blendi Fevziu – Përtej dashurisë suaj të dukshme, zoti Meta, për Doktorin, pyetja ime është e thjeshtë: a do të ishte më e ndershme që kreu i Kuvendit dhe kreu i LSI-së, që garanton koalicionin e sotëm qeverisës, të jepte dorëheqjen për t’i hapur rrugë hetimit aq më tepër kur është i pastër, siç thoni ju?
Ilir Meta – Do të ishte veprimi më i pandershëm që do t’i bëhej vendit.
Blendi Fevziu – Pse do të ishte i pandershëm?
Ilir Meta – Sepse do ta kthente në një sport edhe më popullor, sportin e shpifjes, të shantazhit në vendin tonë dhe të destabilitetit të institucioneve, sepse jam sigurt që menjëherë do të dilte dikush që do të paguante disa lekë për të bërë dy-tri video, t’i shpërndante kudo dhe të thoshte se “Bujar Nishani…”, të më falë Presidenti që po e përmend, “…ka paguar lekë për të vrarë këtë”, pastaj do të dilte një tjetër dhe do të thoshte të njëjtën gjë, duke nxjerrë dy-tre persona, siç ishte ky personi i Fushë-Krujës që pamë me xhup e kështu me radhë. Natyrisht që ky do të ishte një proces destabilizimi dhe degradimi i institucioneve.
Blendi Fevziu – Por do të ishte transparencë më e madhe në raport me drejtësinë…
Ilir Meta – Transparenca është kjo: të vijë zoti Berisha, të vijë zoti Doshi në emisionin “Opinion”, në qoftë se nuk pranojnë të vijnë në prokurori, që të dy, ti këtu, ata këtu, unë këtu, tamam 4 veta. Ata të sjellin provat dhe faktet e tyre këtu dhe të bëjmë një ballafaqim përpara publikut, në qoftë se ata nuk pranojnë të vijnë në prokurori. Unë jam për rrugën e prokurorisë. Kaq. Dhe le të gjykojnë qytetarët, të gjykojë opinioni për këtë histori. Kjo është transparenca. Transparencë tjetër nuk di.
Blendi Fevziu – Në janar të vitit 2011, zoti Meta, keni dhënë dorëheqjen për një video, ku përmendnit 700 mijë euro. 700 mijë euro, pavarësisht se, pak a shumë, aq ishte edhe çmimi për të vrarë Doshin dhe Fufin, nuk janë asgjë përpara jetës së dy deputetëve.
Ilir Meta – Patjetër!
Blendi Fevziu – Materiali numër 4, të lutem!
(Paraqitet materiali numër 4. Fjalimi i deputetit të Sali Berishës mbajtur në Kuvend.)
Blendi Fevziu – Keni dhënë dorëheqjen për 700 mijë euro, zoti Meta, për një përmendje 700 mijë euro, në një video, që edhe atëherë pretendonit që ishte e montuar. Në këtë rast ku sërish pretendoni që jeni i pafajshëm, përse nuk jepni dorëheqjen që t’u hapni rrugë hetimeve?
Ilir Meta – Kemi një kërkesë me letra nga kryetari i opozitës, për të bërë një miting. Ti e di kush është kryetari i vërtetë për mua! Të lutem! Më vjen keq! Të lutem!
Blendi Fevziu – Më vjen keq, jeni Kryetar i Kuvendit, jeni kryetar partie, ju e dini se kush është kryetar i opozitës.
Ilir Meta – Dakord, Kryetar i Kuvendit jam, por këtu nuk jam…
Blendi Fevziu – Ju nuk jeni opinionist. Mund t’jua lini opinionistëve se kush është kryetari de facto dhe de jure . Ju njihni një kryetar, zoti Meta.
Ilir Meta – Shiko, nuk kam problemin për të ulur vlerat e kryetarit aktual, le të themi, por kam problemin për të rritur vlerat e kryetarit që njohim të gjithë.
Blendi Fevziu – Nuk e keni këtë detyrim, zoti Meta ndaj shqiptarëve, keni detyrimin…
Ilir Meta – Mirë, dakord. E kam ndaj vetes sime, ndaj ndërgjegjes sime që të jem i qetë. Ju lutem, mos më ndërprisni!
Pra, ka bërë një lajmërim që ditën e enjte do të bëhet një protestë pse nuk jep dorëheqjen Kryetari i Kuvendit…
Blendi Fevziu – Opozita ka thirrur një miting proteste për dorëheqjen tuaj ditën e enjte në orën 11:00.
Ilir Meta – Dakord. Mua më vjen keq vetëm për standardin e dyfishtë të tij.
Blendi Fevziu – Çfarë do të thotë standard i dyfishtë?
Ilir Meta – Pra, të Lulit, sepse ju thoni pse nuk jepni dorëheqjen, sepse opozita ka bërë këtë kërkesë.
Së pari, nuk ka asnjë akuzë ndaj meje.
Së dyti, zoti Basha u akuzua për vjedhjen, më duket, të 230 milionë dollarëve për rrugën Durrës-Kukës dhe nuk dha dorëheqjen që ta lejonte prokurorinë ta hetonte pa qenë ministër. Përkundrazi! Jo vetëm kaq, por nxirrte edhe raporte mjekësore, në mënyrë që të kapte procedurat dhe e mbylli për procedura, jo me themel çështjen.
Kështu që në rast se ka këtë shqetësim, të shkojë, ta hapë vetë çështjen përpara se ta hapë prokuroria në të ardhmen, ta çojë në themel dhe në këtë mënyrë të tregojë që është vërtet për këto standarde kaq demokratike.
Blendi Fevziu – Ky është presion ndaj Bashës, zoti Meta, që thoni ta hapë prokuroria në një të ardhme?
Ilir Meta – Jo, jo. Nuk është fare presion. Është çështje që të mos kemi dy standarde, por të kemi një standard. Pra kjo kërkesë nuk ka moral.
E dyta, pse dhashë unë atëherë dorëheqjen, përveç atyre që dëgjuam dhe që mund t’i sqarojmë përsëri çdo të enjte.
Dorëheqja ime duhej dhënë. Për cilat arsye? Sepse opinioni u trondit, sepse kishim të bënim me një inskenim. Kishim të bënim me një ministër, i cili kishte regjistruar një zëvendëskryeministër, pavarësisht nga teksti dhe nga problemet, kjo ishte një histori tjetër, por, në fund të fundit, ishte një përgjegjësi imja, që kisha emëruar një ministër të tillë, që krijoi këtë problem dhe këtë skandal.
Së dyti, kishim të bënim me një hetim, që do të ndodhte në një ministri që unë po e drejtoja në ato momente, ku do të verifikoheshin edhe letrat, edhe dokumentet për aferat e përmendura e kështu me radhë. Kështu që kjo ishte një dorëheqje më se e argumentuar dhe e justifikuar për atë kohë. Kaq.
Blendi Fevziu – Atëherë…
Ilir Meta – Aktualisht, nuk ka asnjë akuzë ndaj meje dhe nuk ka asnjë provë. Ose janë dy të ashtuquajtura prova: një është intervista e Tomës me Tomën, dhe e dyta është vetë Toma, që për të gjitha arsyet që unë përmenda nuk mund të jetë provë, por është antiprovë.
Blendi Fevziu – Është dhe personi, pra, po e quaj vrasësin, po e shkëpus këtë nga spoti i PD-së që ta shikoni më mirë, zoti Meta.
Materiali numër 9, të lutem!
(Paraqitet materiali numër 9. Videoja e deputetit Tomë Doshi )
Blendi Fevziu – Është me zërin e tij dhe e titruar me shkronja të mëdha të verdha nga opozita që të duket më mirë.
Ilir Meta – Absolutisht, është e drejtë e opozitës të titrojë, të bëjë video sa të dojë, t’i montojë dhe t’i çmontojë.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, gjithsesi ju i përmendët ish-kryeministrit Berisha edhe djalin e tij. Përse e përmendët në këtë moment që t’u kërkua dorëheqja dhe për 4 vjet nuk e keni përmendur kurrë? A ishte një lloj shantazhi ndaj zotit Berisha?
Ilir Meta – Absolutisht, ajo nuk ishte shantazh. Ishte një raport midis ne të dyve. Kemi ato raportet tona ne…
Blendi Fevziu – Ç’do të thotë raport midis…
Ilir Meta – Kemi raportet tona me Doktorin. Ju nuk mund të hyni në çdo raport tonin.
Blendi Fevziu – Megjithatë, nëse bëhet një aludim për një gjë të tillë, zoti Meta, do të ishte mirë t’i ishit drejtuar drejtësisë që në momentin e parë dhe jo të hidhnit shashka në parlament. Jeni Kryetar i parlamentit.
Ilir Meta – Unë nuk hedh shashka! Përkundrazi!
Blendi Fevziu – Duket një gjuhë e çuditshme për publikun që flisni me kode midis jush.
Ilir Meta – Nuk ka asnjë gjë të çuditshme. Unë ju thashë: Doni transparencë? Ka hallin e transparencës Doktori? Le të vijë këtu!
Më dëgjoni pak, Blendi! Unë jam këtu. U thashë prokurorëve: në çdo ditë të javës, edhe të shtunën, edhe të dielën, sepse mund të ketë edhe punë të tjera prokuroria, jam i gatshëm të vijë të kontribuojë për zbardhjen e kësaj çështjeje. Dhe jam i gatshëm të ballafaqohem me të dy akuzuesit e mi kryesor, veç e veç, me zotin Doshin dhe me zotin Berisha, me të dy bashkë, apo edhe me të gjithë të tjerët. Tani për akt transparence jam këtu, të vijë edhe zoti Berisha, të vijë edhe zoti Doshi, të katërt këtu të sqarojmë opinionin, kur të doni ju. Unë nuk kam asnjë shqetësim! Përkundrazi.
Blendi Fevziu – Si shpjegohet zoti Meta, që është hera e dytë…
Ilir Meta – Ndërkohë që çdo të enjte jemi aty me Doktorin, sqarohemi. Pa problem!
Blendi Fevziu – Aty bëheni më lëmsh, xhanëm se sa sqaroheni…
Ilir Meta – Po mirë, aq sa mund të sqarohemi. Ashtu mendon ti, por…
Blendi Fevziu – Është hera e dytë, zoti Meta që një nga anëtarët më me zë të partisë suaj dhe kryetar i Komisionit të Sigurisë Kombëtare të Kuvendit të Shqipërisë, zoti Spartak Braho, në momente të vështira të pozicionit tuaj politik, ka gjithmonë një video të gatshme për të kërcënuar kundërshtarët e tij politikë. E bëri me atë çantën e zezë, e bëri në rastin e zotit Doshi, kërkon një videoprojektor në parlament…
Ilir Meta – Nuk e di. Nuk e di.
Blendi Fevziu – A është ky shantazh, që ju kërcënojnë ju?
Ilir Meta – Jo, absolutisht. Unë për veten time nuk kam asnjë shqetësim nga asnjë lloj video, se çfarë bën zoti Braho me zotin Berisha, këto janë çështjet e tyre, nuk hyj në këto raporte.
Blendi Fevziu – Po si shpjegohet që një video sillet gjithmonë vërdallë sa herë ju keni probleme politike, për të kërcënuar kundërshtarët?
Ilir Meta – Unë nuk kam asnjë problem politik.
Blendi Fevziu – A ekzistojnë realisht video të pashfaqura në disponim të LSI-së?
Ilir Meta – Unë nuk kam asnjë problem politik.
Blendi Fevziu – Përse kërkuat video-projektor në sallë, në seancën parlamentare?
Ilir Meta – Jo vetëm kaq. Unë kam kërkuar? Jo, nuk kam kërkuar.
Blendi Fevziu – Zoti Braho?
Ilir Meta – Po mirë, zoti Braho nuk jam unë. Zoti Braho ka status të veçantë, të lutem.
Blendi Fevziu – Ç’domethënë ka status të veçantë?
Ilir Meta – Po është siç ka Doktori status të veçantë, ka edhe ai status të veçantë dhe pak a shumë një moshë janë.
Blendi Fevziu – Disponon LSI-ja materiale komprometuese për njerëz të opozitës apo të maxhorancës?
Ilir Meta – LSI-ja nuk merret me atë çështje, së pari. Së dyti, se çfarë ka zoti Braho unë këtë nuk e di, merreni atë në intervistë. Por ajo që mund t’ju them, meqë thatë situatë politike, i gjithë argumentimi i zotit Berisha ishte se dyshja Rama-Meta do t’i bënte këtë gjëmë Shqipërisë, pra që organizonte të vriste dy deputetë, me qëllimin final, me destabilizue vendin politikisht. Dhe unë kam një pyetje edhe për ju edhe për të gjithë ata që na ndjekin.
Blendi Fevziu – Po.
Ilir Meta – Përse Ilir Meta, që është Kryetar Kuvendi, dhe Edi Rama, që është Kryeministër, do të bënin këtë lloj skenari që të destabilizonin vendin në mënyrë që të iknin këta vetë dhe të vinte Doktori, pa u lodhur fare? Mund të jepni ju një përgjigje.
Blendi Fevziu – Kjo është një çështje që… Shiko, zoti Meta, këtu ka disa pikëpyetje që unë mund t’i them…
Ilir Meta – T’i sqarojë drejtësia.
Blendi Fevziu – Unë mund t’i them që mund t’i sqarojë drejtësia dhe unë ju bëra pyetjet e mia. E para, pikëpyetja ime e parë është, si shpjegohet që gjithë kupola shtetërore, me përjashtim të Presidentit të Republikës, ka dijeni për çështjen dhe nuk ka asnjë letër, asnjë shkresë të shtetit?
Ilir Meta – E ka bllokuar deputeti.
Blendi Fevziu – As pesë rreshta, që do të thotë u bë një hetim dhe nuk rezultoi i vërtetë.
Ilir Meta – E ka bllokuar deputeti. Deputeti vendosi ta bëjë publike vetëm në momentin që u përjashtua nga Partia Socialiste.
Blendi Fevziu – Që zoti Doshi, i cili është mbajtur si një njeri mik, e quajtët ju deri diku me ju, befas përmend emrin tuaj dhe jo ndonjë emër tjetër dhe përse e përfshin këtë?
Ilir Meta – Sepse ky ishte versioni i radhës, kishte versione të tjera më përpara. Mbas dy muajsh mund të dalë një emër tjetër, unë e kam paralajmëruar zotin Basha të ketë kujdes sesi përfundon kjo punë.
Blendi Fevziu – Kush?
Ilir Meta – Kjo nisi me kunatin e Doktorit, por nuk dihet se me kunatin e kujt do të përfundojë.
Blendi Fevziu – Megjithatë, për faktin që opozita po bën presionin e saj politik…
Ilir Meta – Opozita të bëjë presion sa të dojë.
Blendi Fevziu – … dhe organizon një miting. A mendoni zoti Meta…
Ilir Meta – Të bëjë mitingje pafund.
Blendi Fevziu – … që destabilizimi i vendit, domethënë dorëheqja juaj është më pak e rëndësishme se destabilizimi që mund t’i vijë vendit nga protestat e opozitës?
Ilir Meta – Vendi destabilizohet duke krijuar precedentë kriminalë, kushdo njeri mund të montojë një video, mund të blejë dëshmitarë të rremë dhe të kërkojë rrëzimin e institucioneve pa zgjedhje, pa votë. Opozita ka bërë një kërkesë për shkarkim për Kryetarin e Kuvendit, e kanë firmosur ditën e mërkurë. Kryetari i Kuvendit, në respekt të palëkundur e të thellë të opozitës, e ka firmosur menjëherë, nuk e ka zvarritur, siç zvarriteshin kërkesat për shkarkim të Kryetarit të Kuvendit më përpara dhe, kur ka ardhur opozita, u kemi thënë, jemi gati jashtë gjithë procedurave ta fillojmë me kërkesën e opozitës për shkarkim. Jo, jo, jo nuk duam këtë. Po çfarë doni ju? Ne duam të ikësh ti. Po si të iki unë?
Blendi Fevziu – Kërkojnë dorëheqjen dhe jo shkarkim tuaj, zoti Meta?
Ilir Meta – Po nuk kërkonin shkarkimin, se kishin hall se këtë radhë nuk do të merrja 91 vota, mund të merrja 100 vota.
Blendi Fevziu – Po shkarkimi është gjë tjetër, dorëheqja është tjetër?
Ilir Meta – Më shkatërruan celularin deputetët, kryetarët e bashkisë së PD-së, kryetarët e komunave dhe njerëz shumë të njohur të Partisë Demokratike.
Blendi Fevziu – Dorëheqja është gjest politik, zoti Meta, shkarkimi është përgjegjësi e mirëfilltë.
Ilir Meta – Tani, gjestin politik ta sqarova, gjestin politik duhet ta kishte bërë zoti Basha, kur u akuzua për 230 milionë dollarë për rrugën Durrës-Kukës, nuk e bëri, nuk dha dorëheqjen si ministër.
Blendi Fevziu – Po kjo nuk do të thotë që ju të mos e bëni meqë nuk e ka bërë zoti Basha?
Ilir Meta – Jo vetëm kaq, por nxirrte, më fal, raporte mjekësore për ta mbyllur me procedura çështjen, jo me themel. Mund të shkojë tani në çdo kohë ta hapë çështjen, ta çojë deri në fund, me themel. Pastaj dihet shembulli që ka dhënë Doktori për të gjitha ato çudira që i kanë ndodhur.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, menjëherë mbasi zoti Doshi ka bërë publik faktin, ju, Kryeministri, Prokurori i Përgjithshëm, Ministri i Brendshëm jeni takuar midis jush. Përse jeni takuar dhe çfarë keni biseduar?
Ilir Meta – Nuk kam asnjë koment unë për t’u marr me histori mediesh e me lajme.
Blendi Fevziu – A jeni takuar realisht?
Ilir Meta – Nuk kam asnjë koment për të bërë për këtë gjë. Komenti im është ky. Doktori të vijë këtu, Toma të vijë këtu, ju jeni aty në krye të emisionit, unë jam këtu, unë nuk kam nevojë as për zotin Braho, as për njeri. Këtu bëjmë transparencë përpara qytetarëve shqiptarë. S’kam asnjë problem unë. Më fal. Këtë ta dinë të gjithë qytetarët.
Së dyti, në prokurori kam thënë: jam Kryetari i Kuvendit, por jam në disponimin tuaj në të shtatë ditët e javës edhe të shtunë e të diel. Të enjten ju kam thënë, ju lutem se e kam ditën e Doktorit, por, për hir të drejtësisë dhe për një çështje kaq të rëndësishme që është tronditur Doktori nga themelet, absolutisht jam gati edhe të enjten të shkoj atje dhe t’ia lë zotit Dule, por kam një problem me zotin Dule, sepse ai nuk ja jep gjithmonë fjalën Doktorit sa herë e kërkon Doktori.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, përtej raportit të Doktorit që hyn në çdo gjë, keni dalë nga prokuroria mbasi keni dhënë dëshminë tuaj dhe je nisur direkt në zyrën e ministrit të Brendshëm, i cili do të vinte të bënte dëshminë e tij. Përse?
Ilir Meta – Nuk kam asnjë koment unë për këto përralla.
Blendi Fevziu – Për çfarë arsye?
Ilir Meta – Ministri i Brendshëm e ka bërë dëshminë, ka nxjerr njoftimin me kohë për gjithë ecurinë e ngjarjes. Këto janë përralla kot.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, ka pasur një seancë që dukej e tensionuar për ju, por jo e tensionuar për pjesën tjetër të maxhorancës.
Ilir Meta – Për mua ishte shumë e qetë.
Blendi Fevziu – Me batuta po.
Ilir Meta – Po normale, një çikë shaka do të bëja me Doktorin unë, patjetër.
Blendi Fevziu – Por nuk besoj, ishte jashtë asaj të zakonshmes.
Ilir Meta – Patjetër.
Blendi Fevziu – ABC News kishte bërë një vëzhgim mjaft interesant. Materiali numër 5. Shiheni dhe më jepni një koment, të lutem?
(Materiali numër 5.)
Ka një raport të thyer apo problematik midis jush dhe zotit Rama për këtë çështje?
Ilir Meta – Absolutisht, është një raport shumë korrekt.
Blendi Fevziu – Si shpjegohet që zoti Rama nuk foli fare për këtë çështje?
Ilir Meta – Zoti Rama nuk është fare i interesuar për hapjen e kësaj çështjeje dhe nuk kishte përse të fliste. Pse do të fliste zoti Rama? Ata e kishin problemin me mua, nuk kishin ndonjë problem me qeverinë. Pse duhet të fliste zoti Rama?
Blendi Fevziu – A ka hatërmbetje në marrëdhënien tuaj pas kësaj ngjarjeje, zoti Meta?
Ilir Meta – Me kë?
Blendi Fevziu – Me zotin Rama?
Ilir Meta – Hatërmbetje për çfarë?
Blendi Fevziu – Për çështjen në përgjithësi, për këtë që ka ndodhur?
Ilir Meta – Absolutisht, nuk ka hatërmbetje.
Blendi Fevziu – Asnjë nga deputetët e Partisë Socialiste, që hidhen si skifter kur zoti Berisha flet aty, nuk u ngrit të fliste në këtë seancë.
Ilir Meta – Unë nuk kam hatërmbetje as me Tomën, se ai aq di dhe aq bën.
Blendi Fevziu – Nuk kam hatërmbetje me asnjëri.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, çfarë ka ndodhur …
Ilir Meta – Hatërmbetje kam me Doktorin, po.
Blendi Fevziu – Çdo të thotë hatërmbetje me Doktorin?
Ilir Meta – E kam sepse është përfshirë në një gjë që nuk i takon.
Blendi Fevziu – Përse nuk i takon?
Ilir Meta – Nuk i takon se Doktori është serioz.
Blendi Fevziu – Po bën një denoncim për një ngjarje, rast të rëndë zoti Meta!
Ilir Meta – Çfarë denoncimi tani ? E di që para tre muajsh, me fal të lutem!
Blendi Fevziu – Ish-ministri i Jashtëm, ish-Kryeministri shkoi në prokurori për herë të parë në historinë e këtij vendi, të gjithë bashkë.
Ilir Meta – Më fal, të lutem! Doktori tha: “E dija që para tre muajsh” (se ata nuk i nxirrnin dot të Doktorit, i ruani ato të Doktorit ju) “E dija që para tre muajsh – tha Doktori, -që do të ndodhte kjo gjëmë”. Por, kur e dije ti mirë se ne të tjerët e zemë se e fshehëm, por ti që e besove…
Blendi Fevziu – Ta nxjerr unë, ka disa muaj që ju akuzon për këto Berisha.
Ilir Meta – Po të lutem! Lëre çfarë akuzon, çfarë ka muaj, se
asnjë gjë nuk ka.
Ti ke tre muaj, pse nuk e çove në prokurori, pse nuk e bëre publike këtë çështje, por prite ditën që ky zotëri do të përjashtohej nga Partia Socialiste? Pse? E para, dhe e dyta tha edhe një gjë shumë të rëndë. I thashë unë: “Pse ti këtë gjë nuk e bëre më përpara? Po ishte problemi juaj i maxhorancës. A, për aq kohë sa deputeti ishte pjesë e maxhorancës, le të ndodhte edhe gjëma, por tani që kaloi në opozitë, duhet ta denoncojmë gjëmën që nuk na ndodhi. Këto janë historitë e Doktorit.
Blendi Fevziu – Çfarë është thyer në raportin tuaj me zotin Berisha? Ju keni pasur një raport korrekt mbas 4 vjet bashkëqeverisje, edhe në kohën që ai ka qenë në opozitë ka ….
Ilir Meta – Asnjë raport që nuk është thyer, përkundrazi unë tani do ta jap fjalën jo vetëm kur e kërkon Doktori, por edhe kur nuk e kërkon.
Blendi Fevziu – Po me zotin Basha ?
Ilir Meta – Nuk kam asnjë gjë.
Blendi Fevziu – Tani kjo nuk është ndonjë mburrje e madhe, zoti Meta, që thyeni rregulloren e parlamentit si Kryetar i parlamentit për t’i dhënë fjalën. Këtë nuk mund ta përdorni si mburrje, se është shkelje ligji në thelb.
Ilir Meta – Tani kjo është një gjë, për të cilën le të më dënojnë shqiptarët po të duan, edhe prokuroria, por për gjëra të tjera nuk i mbaj dot. Këtë përgjegjësi jam gati ta mbaj.
Blendi Fevziu – Raportet me zotin Basha, si janë?
Ilir Meta – Nuk mund të them se kam ndonjë raport. Kur e takoj ndonjëherë, e përshëndes, sepse ai gjithmonë e ka atë kompleksin, që i thonë: “Ky është mik me Metën, me Ilirin”, ku di unë, ia përdorin këtë për ta goditur brenda partisë.
Blendi Fevziu – Aktualisht, a keni pasur komunikim me të?
Ilir Meta – Jo, te festa e Kuvajtit e kam takuar dhe e kam përshëndetur për herë të fundit.
Blendi Fevziu – Dhe asnjë herë tjetër?
Ilir Meta – I dhashë një copë tortë, aty ku ndahesh torta.
Blendi Fevziu – Ndërkohë, zoti Meta, kam përshtypjen që zoti Doshi në fund të intervistës që ka dhënë për Top Story ka qenë mjaft i ashpër me ju.
Materiali numër 13, të lutem!
(Materiali numër 13, video e Tomë Doshit)
Blendi Fevziu – A keni frikë zoti Meta nga Tomë Doshi? Deklarata ishte relativisht sfiduese.
Ilir Meta – Unë kam frikë vetëm nga ligji.
Blendi Fevziu – Ç’do me thënë që keni frikë vetëm nga ligji?
Ilir Meta – Vetëm ligjin kam frikë unë, sepse po shkele ligjin, ke probleme. Frikë nga njeri tjetër nuk kam dhe nuk kam asnjë arsye pse të kem.
Së dyti, unë nuk kam asnjë kërcënim për deputetin Doshi dhe për çdo njeri tjetër, përkundrazi do ta respektoj si 1 ndër 140 deputetët, sa herë të kërkojë fjalën do ta marrë. Nuk mund të them se do të bëj përjashtimin nga Rregullorja, ashtu siç e bëj me Doktorin, se pastaj do të mërzitet ky tjetri, por sa herë të dojë do të flasë. Në zyrën time është i mirëpritur si deputet i Kuvendit te Kryetari i Kuvendit për çdo hall, për çdo shqetësim që të ketë. I uroj gjithë të mirat, nuk kam asnjë shqetësim!
Blendi Fevziu – Zoti Meta, gjithsesi, a e quani këtë ngjarje tejet të rëndë edhe nga fakti që në prokurori për 48 orë janë thirrur krerët më të lartë të shtetit, siç nuk ka ndodhur asnjëherë tjetër në këta 25 vjet? Ka pasur shumë histori të rënda ky vend në këto 25 vjet, por asnjëherë nuk ka ndodhur që Kryeministri, Kreu i Kuvendit, ministri i Brendshëm, ish-kryeministri, deputetë dhe persona të tjerë, ish-zyrtarë apo persona të rëndësishëm, të thirren në prokurori. Pra, a e shihni realisht këtë ngjarje si ngjarje shumë tronditëse?
Ilir Meta – Kjo është një ngjarje shqetësuese, është një ngjarje tronditëse, sidomos për opinionin. Për mua personalisht nuk ishte dhe kaq tronditëse, apo për disa persona të tjerë që ishin në dijeni të disa rrethanave kohë më parë, por gjithmonë, që nga fillimi i kësaj çështjeje deri tani më janë kujtuar vargjet e Dritëro Agollit, që i shkruante një herë në parlament në kohën e Doktorit të parë, se unë rrija me drejtorin atëherë ngjitur në tavolinat e Kuvendit.
Blendi Fevziu – Atëherë ka pasur poetë, shkrimtarë parlamenti, nuk ka pasur kështu të dënuar, emra të dënuar.
Ilir Meta – Po, patjetër, nuk ka pasur. Edhe Dritëroi shkruajti diçka që ende vlen sot, qoftë edhe për këtë histori, aq më tepër për gjithë këtë retorikën e doktorit tonë, i apasionuar kaq shumë pas atentateve.
“Në vendin tim dhe në vendin tënd, një kokë e çmendur, të gjithë do me i çmend”. Kështu që kjo është historia. Në lidhje me drejtësinë, ajo ka mbështetjen time të plotë. Unë jam 24 orë në 24 orë në dispozicion të drejtësisë, deputeti në fjalë, doktori në fjalë, personat në fjalë të vijnë në prokurori dhe të ballafaqohen atje për t’i shërbyer zbardhjes së çështjes. Nuk duan të shkojnë atje, duan të vijnë këtu të bëjnë transparencë? Këtu të vijnë, tek “Opinioni”, që është emisioni më i kuotuar i opinionit publik, bëjmë një transparencë dhe pastaj le t’ia lëmë opinionit ta gjykojë.
Blendi Fevziu – Po nuk bëhet transparencë në studio.
Ilir Meta – Të vemi në prokurori një herë. Unë jam për prokurori.
Blendi Fevziu – Unë po bëj sa mundem.
Ilir Meta – Unë jam për prokurori. Doktori ka hallin e transparencës, të shkojë në prokurori, pastaj të vijmë këtu, sepse këtë ose drejtësia ose mjekësia mund ta zgjidhë, nuk e zgjidh dot unë. Këtë çështje o drejtësia o mjekësia, unë këtë nuk e zgjidh dot.
Blendi Fevziu – A e ka goditur rëndë LSI-në kjo ngjarje, zoti Meta?
Ilir Meta – Absolutisht, kjo ngjarje po inspirohet për të goditur LSI-në, por, si gjithmonë, ndodh e kundërta. Presim zgjedhjet dhe do të shikojmë rezultatet e zgjedhjeve.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Tiranë ka anuluar sot një veprimtari me grupin e miqësisë Shqipëri-SHBA. A është anuluar ky aktivitet për arsye të pjesëmarrjes së deputetëve problematikë në raport me ligjin?
Ilir Meta – Më duhet të pyes Ralfin, nuk kam informacion akoma për këtë çështje.
Blendi Fevziu – Po e dini që ambasada e ka anuluar?
Ilir Meta – Duhet të pyes Ralfin dhe do të kthej përgjigje nesër, përgjigje më të saktë.
Blendi Fevziu – A ju ka vënë në dijeni Ambasada Amerikane që brenda parlamentit shqiptar ka persona që kanë pasur probleme me ligjin ose që dyshohet se kanë probleme me ligjin?
Ilir Meta – Ka pasur disa shqetësime, por nuk mund të komentoj më shumë.
Blendi Fevziu – Që do të thotë ju janë vënë emra konkretë përpara dhe ju vetë keni qenë në dijeni të kësaj?
Ilir Meta – Nuk mund të komentoj më shumë, aq më tepër kur bëhet fjalë për një ambasadë si ajo e SHBA-së.
Blendi Fevziu – A e ndjeni si një problem pjesëmarrjen e këtyre personave brenda parlamentit, si një deputet ndër më të vjetrit e parlamentit të Shqipërisë. Zoti Meta, jeni deputet që në vitin 1992. Vetëm Dokle dhe Berisha janë një vit më të vjetër se ju, po i quaj në karrierën politike, pra jeni deputeti ndoshta më i vjetër i parlamentit. A e ndjeni që ky parlament ka probleme serioze në përfaqësimin e tij?
Ilir Meta – Mendoj se ky parlament duhet të eci përpara në procesin e dekriminalizimit.
Blendi Fevziu – Ç’do të thotë të eci përpara? Ju nuk e pranonit procesin e dekriminalizimit derisa e ngriti opozita?
Ilir Meta – Kush tha? Po kush e pranoi këtë? Tani që e pranuam ne, po e braktisin ata.
Blendi Fevziu – Në ç’kuptim po e braktisin ata?
Ilir Meta– Në të gjitha kuptimet.
Blendi Fevziu – Ka një komision që është ngritur.
Ilir Meta – Në të gjitha kuptimet. E kanë braktisur dekriminalizimin. Ka disa ditë që e kanë braktisur. Është drejtë e tyre ne do të punojmë ta çojmë përpara.
Blendi Fevziu- Do t’i kthehem problemit të dekriminalizimit. Kam unë një listë këtu me deputetë. Janë 17 emra të cilët, sipas të dhënave tona, kanë pasur probleme serioze me ligjin në të shkuarën, ose dyshohen.
Ilir Meta– Nuk e di, unë nuk kam ndonjë listë të tillë.
Blendi Fevziu – Besoj se nga i njëjti drejtim që ka ardhur lista te ne, duhet të ketë ardhur edhe te ju.
Ilir Meta– Mua nuk më ka ardhur një listë e tillë.
Blendi Fevziu– Pyetja ime, zoti Meta, para se të fus spotin publicitar e të nis çështjen e dekriminalizimit është meqë folët për Dritëro Agollin, për shkrimtarë të njohur dhe personalitete publike që më pas u kthyen në personalite politike, realisht sa deputetë nuk dinë të shkruajnë në parlamentin e Shqipërisë, se unë e di që Dritëroi bënte vjersha?
Ilir Meta – Këtë nuk e di, po që ka nga ata që në vend të punës së deputetit bëjnë atë të kineastit paska plot, me sa duket. Këtë gjë nuk e di, nuk e kam verifikuar.
Blendi Fevziu – Jemi drejtpërdrejt në këtë intervistë me Kryetarin e Kuvendit, zotin Ilir Meta, i vendosur në qendër të vëmendjes së opinionit publik, pas akuzave të bëra nga deputeti Tom Doshi, që ai është porositësi i vrasjes së deputetit Tom Doshi dhe Mhill Fufi. Zoti Meta është drejtuar në prokurori.
Për rreth një ore e 15 minuta kemi zhvilluar një intervistë të fokusuar vetëm te ngjarja. Ndërkohë ju kam bërë thirrje që në faqen e facebook-ut “Opinion TV Klan” të dërgoni komentet tuaja për punën e prokurorisë për zbardhjen e vrasjes së Tom Doshit. Si po punon prokuroria për zbardhjen e vrasjes së Tom Doshit? Komentet janë publike, shihen në facebook në faqen “Opinion TV Klan”.
Zoti Meta, rikthehemi sërish te një problem mjaft i prekshëm. Sot ju përmenda një anulim të një aktiviteti të ambasadë së SHBA-ve në Tiranë me grupin e miqësisë Shqipëri-SHBA, sipas informacioneve të dhëna nga shtypi, për faktin se në këtë grup ka persona të papranueshëm për arsye të problemeve me ligjin, për ambasadën e SHBA-ve. Çfarë po ndodh me këtë parlament, zoti Meta? Pse ky parlament ka pasur si produkt njerëz me nivel shumë të ulët arsimor, njerëz me precedentë penalë, njerëz që nuk kanë as emrat e tyre, por i kanë ndërruar për t’i shpëtuar ndjekjes nga vendet fqinje? Çfarë po ndodh realisht me parlamentin shqiptar dhe me politikën shqiptare? Pse personazhe të tilla po përfshihen gjithnjë e më shumë në politikë?
Ilir Meta – Unë mendoj se kjo pyetje ndoshta do të ketë një përgjigje institucionale, sepse nuk mund të marr përsipër të jap përgjigje në emër të institucionit pa bërë verifikime të plota.
Së dyti, për këtë proces besoj se SHBA-të e kanë bërë të qartë, u kanë bërë thirrje të gjitha partive për t’u bashkuar në procesin e dekriminalizimit apo të rritjes së standardit të përfaqësimit në parlament, ku shpresojmë që të ndërmerren edhe masa ligjore, pra garanci me ligj, për të evituar raste të tilla. Por njëkohësisht në të ardhmen të kemi një reflektim te forcat politike për të mos vënë njerëz si të fortë, apo me probleme…
Blendi Fevziu – Si zgjidhet kjo, me marrëveshje, në çfarë forme?
Ilir Meta – Kjo është një gjë që do të diskutohet. Opozita e ka kërkuar këtë gjë, shpresojmë të mos tërhiqet, kam frikë se do të tërhiqet shumë shpjet.
Blendi Fevziu – Shpresojmë të gjithë që të mos tërhiqet as opozita dhe as ju të mos e bëni!
Ilir Meta – Ne jemi të gatshëm të ecim përpara, por shpresojmë që edhe opozita të mos tërhiqet.
Së dyti, duhet filluar që tani me listat e kandidatëve për bashkitë, ku të gjitha partitë duhet të vendosin figura sa më me integritet moral.
Blendi Fevziu – Pse politika tërhiqet nga personazhe të tillë? Pse po zënë gjithmonë e më tepër vend në politikë personazhe me probleme të tilla? Nuk kanë qenë prezent 15 vjet më parë, nuk kanë qenë prezent 10 vjet më parë, si shpjegohet që po intensifikohen tani? Shoqëria emancipohet, shoqëria shkollohet më shumë, niveli i parlamentit vjen duke rënë.
Ilir Meta – Ka kohë që kemi elementë problematikë, të cilët njohin vetëm gjuhën e presionit, të shantazheve dhe të favoreve të pamerituara, duke përdorur mandatin e deputetit. Një problem ka qenë edhe sistemi politik në vend, sistemi zgjedhor. Ndoshta një sistem proporcional i pastër do të kontribuonte shumë për ta zgjidhur këtë çështje, në mënyrë që partitë të orientoheshin…
Blendi Fevziu – Ta merrnin vetë përgjegjësinë.
Ilir Meta – Ta merrnin përgjegjësinë, por edhe të orientoheshin drejt njerëzve, të cilët kanë një nivel më të lartë dhe jo thjesht të imponoheshin nga rrethanat se kush humb apo fiton në këtë zonë, apo në atë zonë, pavarësisht nga kualiteti politik apo intelektual dhe qytetar. Pra, janë disa çështje që do të diskutohen në komision. Ne jemi të vendosur të ecim përpara si maxhorancë, shpresojmë që opozita të mos tërhiqet nga ky proces.
Blendi Fevziu – Si do të bëhet vetëm me vullnet, zoti Meta?
Ilir Meta – Jo me vullnet, me masa ligjore, me ekspertizë edhe ndërkombëtare për të parë edhe vendet e tjera si e kanë kaluar këtë moment.
Blendi Fevziu- Po, Rumania dhe Hungaria e kanë kaluar këtë proces.
Ilir Meta – Ne jemi të hapur për të ecur përpara dhe shpresojmë, do Zoti që opozita të mos tërhiqet nga ky proces.
Blendi Fevziu – Megjithatë, si një deputet me një karrierë ndoshta më të gjatën në atë parlament, përveç zotit Berisha e zotit Dokle, si shpjegohet që ndoshta 23 vjet më parë Shqipëria kishte një nivel arsimi shumë më të ulët në raport me popullsinë dhe kishte një parlament në një nivel shumë të mirë arsimor, ndërsa sot ka shumë problematikë në raport edhe me mesataren e shkollimit të popullsisë?
Ilir Meta – Jemi të gatshëm për të bërë një rishikim të të gjitha standardeve që përcaktojnë figurat publike, deputetë të zgjedhur vendorë. Dhe besoj që maxhoranca këtë gjë do ta fillojë edhe me zgjedhjet vendore, të cilat tashmë thuajse kanë nisur.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, çfarë prisni nga Gjykata e Lartë për rastin
“Strazimiri” dhe si e gjykoni rastin në vetvete?
Ilir Meta – Është një çështje që i takon gjykatës. Ne nuk ndërhyjmë aspak. Ne qëkur ka ndodhur ky akt i papranueshëm në parlament, kemi marrë masat tona, po kështu kemi vënë në dispozicion të prokurorisë menjëherë sapo i ka kërkuar në mënyrë transparente të gjitha të dhënat lidhur me ngjarjen dhe i takon drejtësisë të veprojë.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, ish- anëtari i partisë suaj, ish-nënkryetari i partisë suaj, me të cilin keni pasur një histori shumë të koklavitur, ka deklaruar në një deklaratë se ndër të tjera ju kujtonte se mes jush lufta kishte mbaruar, por ai thotë se qëndrimi juaj i fundit ia rrëzon këtë hipotezë. Çfarë marrëveshjeje ka pasur ndërmjet jush dhe zotit Prifti?
Ilir Meta – Unë nuk kam pasur dhe nuk kam asnjë problem me të. Ai ka pasur një seancë kërkim-faljeje përmes një miku të përbashkët, përfaqësues i medieve, e cila është e provuar, e dokumentuar dhe i uroj shëndet e të gjitha të mirat. Nuk kam asnjë problem. Unë thashë për problemin e videos që kishit ju shqetësim…
Blendi Fevziu – Jo e kanë shqiptarët shqetësim.
Ilir Meta – Jo, jo, atë e ngritët ju, e thashë edhe një herë, përgjegjës janë Filip Çakuli i pari dhe Edi Rama politikisht. Dhe dihet që raporti me këta të dy funksionon shumë mirë, sepse unë nuk shikoj mbrapa, unë shikoj përpara.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, ç’po ndodh me zgjedhjet lokale? A ka një marrëveshje mes jush dhe PS-së gati të finalizuar aktualisht?
Ilir Meta – Mendoj se në çdo rast ne do të arrijmë marrëveshje. Unë jam tip mjaft fleksibël për marrëveshje. Ju e dini që edhe me Doktorin kemi kaluar shumë mirë. Nuk kemi pasur ndonjëherë debate e konflikte për punë ministrash, për kryetar bashkish e të tjera, kështu që kjo gjë do të shkojë në mënyrën më konstruktive.
Blendi Fevziu – Cilat janë zonat ku të përqendrohet LSI-ja , zoti Meta?
Ilir Meta – Ne do të përqendrohemi kryesisht te kandidatët, aty ku kemi kandidatë më përfaqësues është për të gjithë koalicionin. Edhe ne kështu e shohim. Nuk e shohim si zona të ndara PS apo LSI. Nuk kemi paragjykime. Përkundrazi.
Blendi Fevziu – A mbetet Tirana një nga bastionet që LSI-ja do të kërkojë një kandidat, apo do t’i mbetet PS-së?
Ilir Meta – Besoj se Tirana është një përgjegjësi shumë e madhe dhe i takon PS-së për ta marrë përsipër. Në propozimin e parë kjo. Nëse ata nuk e marrin përsipër dhe kërkojnë ndihmën tonë…
Blendi Fevziu – Ju jeni të gatshëm?
Ilir Meta – Do ta shikojmë.
Blendi Fevziu – Në rast se PS-ja propozon emra konkretë për Tiranën, a do të jepni dakordësinë për çdo emër, dhe nëse nuk jeni dakord, a bie emri?
Ilir Meta – Unë mendoj se fryma e konsensusit do të dominojë. Unë jam mjaft konsensual dhe fleksibël dhe zoti Rama ka qëllime të cilat nuk kanë të bëjnë me një forcim të dominimit të PS-së në raport me LSI-në apo koalicionin. Përkundrazi, shikoj se edhe interesimi i tij kryesor është për të gjetur kandidatët më përfaqësues për të realizuar me sukses këtë reformë madhore, siç është reforma administrative-territoriale. Është një reformë historike, e cila do të japë impakt shumë shpejt. Kjo jo vetëm falë reformës dhe ligjeve që po e shoqërojnë, por edhe falë njerëzve që do të zgjidhen. Besoj se kjo maxhorancë do të zgjedhë më të mirët. Shpresoj që edhe opozita do të propozojë njerëzit më me vlerë, më me integritet.
Blendi Fevziu – Cilat janë zonat që do të preferonit të ishit dominues mbi PS-në? Pra, ku të kishit kandidatët tuaj.
Ilir Meta – Nuk kemi asnjë preferencë për të dominuar PS-në. Përkundrazi, kemi preferencën për të bashkëpunuar ngushtë me PS-në dhe të gjitha partitë e tjera aleate, për të zgjedhur njerëzit më të mirë.
Blendi Fevziu – A keni frikë, zoti Meta, që gjithë kjo pakënaqësi e krijuar nga reagimi i shtetit, nga një lloj, po e quaj, represioni, siç thotë opozita, dhe nga gjendja e vështirë ekonomike do të kthehet në një votë proteste kundër jush si maxhorancë? Apo nuk keni të njëjtin perceptim?
Ilir Meta – Unë besoj se qytetarët shqiptarë do të japin një mbështetje shumë të madhe për këtë maxhorancë. Ata e mirëkuptojnë domosdoshmërinë e realizimit të shumë reformave që kishin mbetur të bllokuara për një kohë të gjatë. Mendoj se impakti do të jetë i shpejtë, në zgjedhjet lokale, por do të jetë akoma dhe më i ndjeshëm në vitin 2017, kur këto reforma të kenë dhënë rezultatet e tyre pozitive.
Blendi Fevziu – A jeni i kënaqur me qeverisjen e zotit Rama?
Ilir Meta – Unë besoj se kjo qeverisje po ecën në rrugën e duhur dhe po përmbush shumë nga ato reforma për të cilat është mandatuar.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, nuk kisha shumë pyetje sot…
Ilir Meta – Vij prapë.
Blendi Fevziu – Por kisha shumë pyetje që thoshin se pse është dobësuar kaq shumë zoti Meta. Si ka rënë kaq shumë në peshë?
Ilir Meta – Kjo është një vërejtje që e dëgjoj nga shumë veta, por unë jam shumë i qetë, përderisa nëna ime është shumë e kënaqur me këtë gjë. Ajo nuk është e shqetësuar.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, si e ndien veten, kur zgjohesh në mëngjes dhe e sheh veten të akuzuar si një urdhërues ose porositës vrasjeje?
Ilir Meta – Shiko, unë jam mësuar me këto akuza, se me thënë të drejtën na ka mësuar Doktori vetë dhe nuk na bëjnë shumë përshtypje. Tha më 14 shtator se Azem Hajdarin e vrau Fatos Nano dhe bëri thirrje për revoltë, ishte Kryeministër në atë kohë dhe dogji institucionet, madje iu duk se mori pushtetin, ngaqë mori emisionin tek TVSH-ja, se vetëm TVSH kishte atëherë. Në darkë u mbyll dhe nuk dilte nga godina me një tank përpara.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, kësaj here akuza vjen nga brenda maxhorancës.
Ilir Meta -Vjen nga opozita, sepse…
Blendi Fevziu – Vjen nga Tom Doshi, një njeri i rëndësishëm i maxhorancës.
Ilir Meta – Jeni shumë jokorrekt. Më fal që po jua them këtë gjë.
Blendi Fevziu – Tom Doshi një njeri i rëndësishëm i maxhorancës.
Ilir Meta – Le të na gjykojë opinioni publik. Unë prandaj ju thashë në fillim: kur e ka bërë zoti Tom Doshi akuzën? E ka bërë pasi është përjashtuar nga Partia Socialiste. Pra, pasi deklaroi se do të dilte në opozitë dhe do të trondiste themelet e shtetit.
Është një akuzë që vjen nga opozita, sepse vetëm zoti Tom dhe Doktori janë bërë flamurmbajtës të kësaj akuze.
Blendi Fevziu- Por e ka bërë prezent te Kryeministri gjashtë muaj para se të përjashtohej dhe në momentin kur ishte një deputet i rëndësishëm.
Ilir Meta- E ka bërë se donte ta hiqte qafe Doktori, sepse ky kishte mundur Doktorin në Shkodër. Kjo është historia. Këto çështje i zgjidh drejtësia. Unë jam transparent, jua thashë këtu të vijnë të dy bashkë. Të vijnë në prokurori. Unë gati jam…para shqiptarëve dhe para drejtësisë.
Blendi Fevziu – Çfarë zhvillimesh pritet të ketë kjo çështje?
Ilir Meta – Këtë çështje e zgjidh drejtësia ose mjekësia. Unë nuk hyj dot në të dyja çështjet: as te drejtësia sepse nuk më lejohet të hyj. Unë jam gati t’i shërbej drejtësisë, të jem në dispozicion të saj natë dhe ditë, mjekësia pastaj është përgjegjësi e zotit Beqaj.
Blendi Fevziu – Unë kam hedhur pyetjen: si e komentoni punën e prokurorisë për zbardhjen e vrasjes së Tom Doshit ? Nesër do të fokusohemi te kjo çështje.
Zoit Meta, para se ta mbyll kam një dhuratë për ju që mund t’ju shërbejë në këto kohë dhe një foto interesante që e gjeta në arkivin e emisionit “Opinion”.
Ju lutem, është materiali numër gjashtë. Kjo është një foto e tetorit 1998, kur ju sapo ishit zgjedhur Kryeministër.
Ilir Meta – E vitit 1999. Në vitin 1998 kam qenë zëvendëskryeministër.
Blendi Fevziu – Më falni, po zëvendëskryeministër në qeverinë “Majko”. Është momenti që sapo jeni zgjedhur zëvendëskryeministër në qeverinë “ Majko” dhe unë sapo kisha transferuar emisionin nga TVSH-ja në TV Klan. Pyetja ime është, pas 17 vjetësh çfarë ka humbur Ilir Meta, nga Ilir Meta që ka qenë aty në raport me politikën?
Ilir Meta – Nga pesha.
Blendi Fevziu – Asgjë tjetër?
Ilir Meta – Ka humbur peshë fizike dhe ka fituar peshë politike.
Blendi Fevziu – Nga zëvendëskryeministër, sepse peshë politike ishte edhe në atë kohë.
Ilir Meta – Ka humbur peshë fizike dhe ka fituar peshë politike, thashë sipas vlerësimit tim. Kaq. Vlerësimet e tjera t’i lëmë më 21 qershor.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, po ju dhuroj një shishe verë të kantinës “Arbri’, një kallmet, duke menduar…
Ilir Meta – Kjo është vera e preferuar e Monikës.
Blendi Fevziu – E prodhuar nga Opinioni.
Ilir Meta – Do t’ia çoj Monikës, sepse Monika vetëm verë kallmeti pi në shtëpi, asgjë tjetër, as franceze dhe as italiane.
Blendi Fevziu- Është mirë që në këto kohë të turbullta, një gotë verë, mbase bën mirë.
Ilir Meta – Të turbullta për ju, për ne s’janë të turbullta. Ne po mundohemi t’i sqarojmë sa mundemi, zoti Meta.
Ilir Meta – Për Doktorin.
Blendi Fevziu – Të turbullta mund të jenë për maxhorancën. Një anëtar i maxhorancës bën këto akuza.
Ilir Meta – Mos kini shqetësim nga turbullimi, sepse Mao Ce Duni na thoshte (mos e merrni seriozisht, por ja ku vajti Kina sa larg): “Turbullo që të kthjellohet”. Nuk duhet të kemi frikë nga turbullirat ndonjëherë, sepse ato kthjellojnë shumë ujëra dhe unë besoj, se gjithçka është e kthjellët dhe do të kthjellohet akoma më shumë.
Blendi Fevziu – Zoti Meta,
Për fatin e madh të Kinës, Kinën e çoi këtu ku e çoi Ten Hsiao Pini, se po të ishte për Mao Ce Dunin do të vazhdonte miqësinë…
Megjithatë ju e dini se Doktori ka qenë i 2 periudhave: edhe i periudhës së Maos, edhe i periudhës së Tenit. Një maxhorancë që ka marrë 1 milion vota, siç thotë zoti Rama, këto vota duhet t’i përdorni për të administruar vendin dhe jo për Doktorin.
Ilir Meta – Patjetër. Edhe Doktorin duhet ta kemi në konsideratë, sepse nuk duhet të shkojë dëm gjithë ajo eksperiencë.
Blendi Fevziu – Kam një pyetje shumë serioze: a nuk ju duket jokorrekte që 1,5 vjet pasi keni ardhur në pushtet dhe mbasi keni fituar, e keni larë llogarinë tuaj me Berishën? Për çdo gjë i referoni Berishës dhe për çdo gjë ia vini fajin Berishës, për çdo gjë, për mirë apo për keq, betejën e bëni me Berishën. A ju duket korrekte kjo gjë?
Ilir Meta – Kjo është shenjë respekti për Doktorin dhe nuk ka lidhje dhe asnjë ngarkesë ndaj tij. Po të kishim ngarkesë, nuk ia jepnim fjalën zotërisë. Ju harroni disa gjëra të tjera. a nuk ishte Doktori që e hoqi anëtarin e KQZ-së dhe përmbysi anëtarin aty, një muaj para zgjedhjeve dhe tha, se maxhoranca duhet të ketë maxhorancën? Ne thamë: “Le të ikin dhe ata të tre dhe le ta marrë komplet Doktori”.
Ju e patë si dolën zgjedhjet më 23 qershor. Doktori tha se ne do të përmbysnim KQZ-në (duke ndier kompleksin e fajit për atë që kishte bërë), në mënyrë që të manipulonim zgjedhjet lokale. Ne thamë “Jo, pavarësisht se ODIHR-i tha qartë se veprimi ishte i paligjshëm dhe i parregullt. Le ta mbajë Doktori maxhorancën. Ne s’kemi asnjë shqetësim, sepse ne jemi tjetër maxhorancë”.
Ditën e enjte, kur opozita i binte dajreve dhe daulleve atje në parlament. Më falni! Më falni!
Blendi Fevziu – I keni rënë në vitin 2006 ju dajreve dhe daulleve, bilbilave…
Ilir Meta – Unë nuk i kam rënë.
Atë ditë parlamenti kaloi një gjë shumë të rëndësishme…
Blendi Fevziu – Që ishte?
Ilir Meta – Që ishte në interes të opozitës, miratimi i Këshillit Kombëtar për Integrimin që ia lamë opozitës për ta drejtuar. E kërkoi opozita dhe ata, në vend që të marrin këtë përgjegjësi…
Blendi Fevziu – Ia keni lënë zonjës Bregu.
Ilir Meta – Ia kemi lënë opozitës. Nuk e caktojmë ne opozitën, më vjen keq, e cakton opozita.
E kërkuan si fëmijë: nuk e duam me dy bashkëkryetarë, e duam ne, ta ketë opozita. Po mirë, e doni ju? Merreni.
Në vend që të merren me atë gjë, shkojnë dhe u bien daulleve dhe tavolinave në parlament.
Blendi Fevziu – Kishte një rast vrasjeje në mes, zoti Meta!
Ilir Meta – Kush?
Blendi Fevziu – Kishte një rast vrasjeje.
Ilir Meta – Për çfarë?
Blendi Fevziu – Një deputet kishte denoncuar një vrasje të dyfishtë…
Ilir Meta – Që do ta vriste kunati i Sali Berishës.
Blendi Fevziu – Po nuk ka rëndësi kush.
Ilir Meta – Po se kështu e denoncoi.
Blendi Fevziu – Tentativë vrasjeje ishte, duhet ta zbardhnit.
Ilir Meta – E zbardh drejtësia.
Blendi Fevziu – Si?
Ilir Meta – Ta zbardhë drejtësia.
Blendi Fevziu – Gjashtë muaj mbasi e ka bërë publike zoti Doshi me krerët e shtetit?
Ilir Meta – Ku ndodhi? Çfarë? Të merreshim me kunatin e Doktorit ne para gjashtë muajsh?
Blendi Fevziu – E para…
Ilir Meta – Ku dimë ne çfarë do të thotë ai pas gjashtë muajsh të tjerë?
Blendi Fevziu – Si?
Ilir Meta – Të jemi seriozë tani.
Blendi Fevziu – Prandaj, duke u zbardhur qetësohej kjo punë.
Ilir Meta – Si do të zbardhet? Po do të zbardhet pra.
Blendi Fevziu – Nuk do të kishte ndodhur kjo situatë.
Ilir Meta – Po nuk kishte vajtur pra Doktori qëkur e mori vesh. Pse shkon me vonesë? Ai pret të vriten njerëz.
Blendi Fevziu – U tha krerëve më të lartë të shtetit.
Ilir Meta – Ai pret të vriten njerëz. Është normale kjo?
Blendi Fevziu – Një deputet u tha krerëve…
Ilir Meta – Kjo nuk është serioze.
Blendi Fevziu – Kjo nuk është…
Megjithatë, zoti Meta, ju nuk e keni betejën me zotin Berisha.
Ilir Meta – Jo, mor nuk kemi…
Me kë e kemi?
Blendi Fevziu – E keni betejën me opozitën shqiptare.
Ilir Meta – Me cilën opozitë? Opozita, zoti Berisha është sot.
Blendi Fevziu – Po nuk e caktoni ju opozitën…
Ilir Meta – Po kush është sot?
Blendi Fevziu – …siç nuk caktoni kryetarin e Këshillit Kombëtar të Integrimit, nuk mund të caktoni as kryetarin e opozitës.
Ilir Meta – Tani, në qoftë se shqiptarët që po na ndjekin mendojnë se opozita është zoti Basha, është e drejta juaj.
Blendi Fevziu – Zoti Meta, shqiptarët kanë të drejtë të mendojnë kështu.
Ilir Meta – Dakord, pra dakord, por ai është opozita.
Blendi Fevziu – Ju nuk keni të drejtë të mendoni kështu, se jeni Kryetar Kuvendi.
Ilir Meta – Ai është opozita, ai e mban gjithë peshën.
Blendi Fevziu – Jeni Kryetar Kuvendi, pra institucionalisht nuk keni të drejtë ta bëni këtë.
Ilir Meta – Zotëri, të gjithë peshën e mban ai. Ata po e lënë vetëm. Kështu që nuk kam çfarë të bëj. Më vjen keq! Ata po e lënë vetëm Doktorin.
Blendi Fevziu – Dilini ju në krah. Po ç’kuptim ka kjo?
Zoti Meta, nuk dua ta zgjas më këtë çështje. Po ju dhuroj këtë shishe vere.
Ilir Meta – Faleminderit!
Blendi Fevziu – Faleminderit që ishit sot në studion e “Opinion’!
Ilir Meta – Faleminderit edhe juve, edhe teleshikuesve!
Blendi Fevziu – Unë do të risjell në pjesën e tretë, për arsye se nuk arritëm në kohë të përgatisim komentet për prokurorinë, do ta përdor nesër një përmbledhje të debateve të ditës së enjte në parlament midis zotit Berisha dhe zotit Meta, opozitës dhe maxhorancës menjëherë pas spoteve publicitare.
Zoti Meta, ju falënderoj që ishit sot në studio!
Ilir Meta – Faleminderit edhe juve, edhe teleshikuesve dhe jam këtu gjithmonë i gatshëm për transparencë!
Blendi Fevziu – Edhe një pyetje, kur mund të zgjidhet kjo çështje? Kur mund të marrë një përgjigje?
Ilir Meta – Nuk e di këtë çështje. Për mua përgjigjen kjo e ka marrë me kohë, por drejtësia do të japë versionin e saj dhe unë nuk mund të hyj në këto kompetenca.
Blendi Fevziu – Faleminderit!
Duke falënderuar zotin Meta që ka qenë në studio, ne do të kalojmë në spotet e dyta publicitare pas një përmbledhjeje të debateve më të ashpra të parlamentit të ditës së enjte! Nesër do të shihemi sërish në orën 22:15 dhe ditën e enjte me një intervistë me kryetarin e opozitës, zotin Lulzim Basha.
Natën e mirë dhe mirupafshim!

“Nuk besoj që shkaqet ekonomike kanë ndikuar qoftë edhe te një person që ta marrë atë rrugë [Sirisë dhe Irakut], kam bindjen se ata janë të mashtruar”, thotë kryetari i Bashkësisë Islame të Kosovës, Myftiu Naim Tërnava.
Radio Evropa e Lirë: Myfti Tërnava, në Kosovë aktualisht janë rreth 135 persona që janë nën hetime, për shkak të dyshimeve për përfshirje në aktivitete terroriste. Në mesin e tyre ka edhe imamë, që dyshohet se kanë nxitur radikalizmin dhe rekrutimin e luftëtarëve në Lindjen e Mesme. Sa është numri i saktë i këtyre imamëve?
Naim Tërnava: Së pari, se ka imamë në mesin e atyre, unë nuk e di, sepse këto janë vetëm disa të dhëna të cilat edhe unë i kam lexuar në shtyp. Mirëpo, nuk kam lexuar që ne mesin e tyre mund të ketë edhe imamë. Megjithatë, edhe kjo është e mundshme që në mesin e tyre të ketë edhe imamë. Por, kjo është punë që e bën shteti, që e bëjnë institucionet e shtetit dhe sigurisht që ato janë të thirrura dhe janë përgjegjëse për këtë që të shihet dhe të sigurojnë siguri brenda për brenda Kosovës, pavarësisht se kush mund të jenë ata.
Çdokush i cili tenton të destabilizojë vendin në çfarëdo mënyre qoftë ajo, edhe në aspektin tjetër fetar, siç kanë filluar tash të përdoren këto shprehjet “ekstremizëm, terrorizëm”…
Edhe ne si Bashkësi Islame, por edhe unë si myfti qëndroj pas asaj që ata njerëz duhet identifikuar dhe ata njerëz duhet që të shohin veprat e tyre të këqija që bëjnë në raport me shtetin dhe me ardhmërinë e vendit tonë dhe sigurinë e vendit tonë.
Bazuar në fenë dhe parimet islame, nuk lejohet assesi, në asnjë mënyrë, në asnjë kohë, asnjëherë që dikush në emër të fesë t’i bëjë keq vetes, t’i bëjë keq vendit të vet, t’i bëjë keq atdheut.
Radio Evropa e Lirë: Çfarë masash mund të ndërmarrë Bashkësia Islame në këtë drejtim? A keni kontroll mbi imamët, mbi ligjëratat e tyre në xhamitë anekënd Kosovës?
Naim Tërnava: Unë e kam thënë edhe më herët dhe po e ripërsëris edhe një herë se shtypi në Kosovë, ka shkruar shumë herë, dhe ka informuar opinionin për ata që po ndodh, edhe në këtë spektër. Por, unë mund të them më përgjegjësinë e plotë se Bashkësia Islame e Kosovës, ligjëratat të cilat mbahen nëpër xhami, e merr përgjegjësinë si Bashkësi Islame e Kosovës.
Derisa në jetën private të imamëve, nuk është punë e jona, se ku ata shkojnë, çka ata bëjnë pas orarit të punës. Ajo është punë që u takon institucioneve të shtetit.
Radio Evropa e Lirë: Është thënë shpesh se janë kushtet ekonomike dhe sociale ato që mund të kenë detyruar një numër të konsiderueshëm të qytetarëve të Kosovës t’ia mësyjnë Sirisë dhe Irakut, për të luftuar krahas Shtetit Islamik. Por, ka edhe të atillë që thonë se në pyetje është një ideologji që shkon përtej kushteve ekonomike dhe sociale. Ju si mendoni?
Naim Tërnava: Unë nuk besoj që shkaqet ekonomike kanë ndikuar qoftë edhe te një person që ta marrë atë rrugë. Unë e kam ketë bindje si myfti i Republikës. Unë kam bindjen se ata janë të mashtruar.
Kanë marrë këtë hap nga injoranca, nga mos dija. Mirëpo, mundet që edhe ata të jenë mercenarë, të paguar me para dhe kanë mësyrë atë rrugë. Rrugë e cila nuk përkon fare, asnjëherë me normat islame. Feja islame, është kundër asaj që po ndodh në Irak, asaj që po ndodh në Siri.
Dhe asnjë dispozitë e islamit, nuk lejon vëlla-vrasjen mes vete. Këto tortura, dhunime, krime që po ndodhin atje janë anti-njerëzore.
Janë anti-natyrës së njeriut, pavarësisht besimit që i takon, a në veçanti besimi islam që është paqe, i cili thërret gjithë herë në bashkëjetesë mes besimeve mes njerëzve, pa dallim ngjyre, pa dallim race, pa dallim gjuhe, pa dallim vendi, ngase islami thërret në bashkëpunim të njerëzve mes veti.
Duke pas para sysh se i madhi Zot thotë: “ O ju njerëz”, pra është fjala pa dallim gjuhe, ngjyre, feje, pa dallim vendi, që të gjithëve “ju kam krijuar nga një mashkull dhe nga një femër”.
“Ju kam bërë kombe, ju kam bërë fise të ndryshme, që ju të njiheni mes vete, të bashkëpunoni mes vete”, këtu është fjala, e jo të luftohet mes vete.
Sipas islamit, vrasja e një njeriu të pafajshëm është sikur me e vra tërë njerëzimin. Dhe bërja që të jetojë një njeri është sikur të kishe bërë që të jetojë mbarë njerëzimi.
Andaj të gjithë ata të cilët tentojnë që këto që po ndodhin atje t’i identifikojnë me islamin, ata gabojnë dhe nuk e njohin islamin.
Pra, këta janë disa të ashtuquajtur myslimanë, të cilët keqpërdorin, keqinterpretojnë islamin, për interesat e tyre individuale, grupore, klanore, ku ta di unë çfarë. Ekstremizmi, terrorizmi, fundamentalizmi, nuk ka të bëjë me islamin si fe.
Islami është krejt tjetër, kjo që po ndodh atje është krejt tjetër. Sepse, vetë fjala islam do të thotë paqe, lumturi, ardhmëri, progres, prosperitet, gatishmëri për bashkëpunim, mirëqenie. Të gjitha këto i ngërthen në vete fjala islam.
Radio Evropa e Lirë: Këta persona të cilët kanë shkuar në vatra të luftës, nga kush mendoni se janë mashtruar ose po mashtrohen?
Naim Tërnava: Këtë punë nuk e di. Mirëpo kushdo qofshin ata, kjo është punë e shtetit që duhet ta hulumtojë. Ai i cili ka ndikuar dhe ndikon në shkuarjen dhe humbjen e jetës së një të riu tonë atje, ndaj tij duhet të merren masa, qoftë ai edhe myftiu i Kosovës, qoftë ai edhe imam, qoftë ai edhe kryetar shteti, kryeministër, ministër. Kushdo qoftë, sepse mbi interesin e shtetit dhe të vendit nuk ka asgjë. Këtë duhet ta kuptojmë të gjithë.
Radio Evropa e Lirë: Shteti, organet e drejtësisë, a po bëjnë sa duhet në ketë drejtim? Përfshirë edhe juve si Bashkësi Islame?
Naim Tërnava: Ne jemi munduar me ato kompetenca që i kemi. Nuk mund të dalim nga lëkura jonë, siç thotë populli. Ne kemi bërë atë që është në kompetencën tonë për ta bërë.
Ndërsa, këto punë nuk janë punë që mund t’i kryejë Bashkësia Islame. Këto janë punë të shtetit.
Radio Evropa e Lirë: A po i bën shteti këto punë?
Naim Tërnava: Shteti është duke bërë diçka. Mirëpo, jo ajo që pritet të bëhet sa duhet dhe si duhet. Ka mundësi që të bëhet edhe më shumë, të punohet edhe më shumë në ketë drejtim. Për shembull, ne jemi pjesë e Evropës dhe unë besoj që Kosova duhet të marrë edhe modele se si kësaj çështjeje iu kanë qasur edhe shtetet tjera të Evropës, sepse numër i konsiderueshëm i atyre që marrin pjesë në këto luftëra në këto masakra janë nga të gjitha shtete e Evropës, e botës marrë përgjithësisht.
Kemi disa shtete që iu kanë qasur këtij problemi shumë mirë. Për shembull, po e marrim Danimarkën. Danimarka është një shtet në të cilin ata që janë kthyer nga ajo luftë, ka marrë dhe për çdo njërin ka caktuar nga një këshilltar – ta quaj kushtimisht kështu – nga një psikolog që të merret me ta dhe kanë bërë ri-integrimin e tyre në shoqëri.
Kjo është një punë e madhe, është një punë e mirë. Këto hapa duhet ndjekur edhe shtetet e tjera. Sigurisht edhe aprovimi i ligjit në parlamentin e Kosovës, që ata të cilët marrin këtë rrugë i pret edhe dënimi, është një ligj që unë dhe Bashkësia Islame e ka përkrah, sepse ne nuk kemi gjak të njomë që të ujisim shkretëtirat e arabëve.
Radio Evropa e Lirë: Shkuarja e shtetasve të Kosovës në vatrat e luftës në Siri dhe Irak, a mendoni se mund ta vë në rrezik bashkëjetesën dhe tolerancën ndërfetare në Kosovë?
Naim Tërnava: Ne jemi model që duhet ta ndjek bota mbarë sa i përket respektit ndërfetar në mes një kombi, siç është kombi shqiptar. Kushdo që tenton në këtë drejtim, qysh në hapin e parë është i dështuar.
Bashkësia Islame e Kosovës në këtë drejtim është një portë e hekurt mbi të cilën nuk mund të kalojë askush asnjëherë për të prishur marrëdhëniet ndërfetare, të cilat ekzistojnë jo vetëm në Kosovë, por brenda kombit shqiptar, kudo që ata jetojnë, brenda trojeve tona etnike shqiptare, por edhe në mërgatën e largët.
Ne do të bëjmë të pamundshmen që asnjëherë këto marrëdhënie tona të mira të mos lëkunden, edhe nëse dikush tenton t’i lëkund. Dhe unë jam shumë krenar që deri sot si myfti i Kosovës mund të them se nuk kemi dëgjuar asnjëherë që ne mesin tonë kemi pasur qoftë edhe ndonjë mosmarrëveshje të vogël ndërfetare.
E ajo që po ndodh se po shkojnë atje, e thashë edhe më herët, janë çështje me të cilat duhet të merret shteti.
Radio Evropa e Lirë: Ju sapo jeni kthyer nga një konferencë ndërkombëtare të mbajtur në Mekë, për të diskutuar luftën kundër terrorizmit. Cilat janë përfundimet e konference; sfidat me të cilat përballen sot shumë vende në botë?
Naim Tërnava: Lidhja Botërore Islame edhe vitin që shkoi, por edhe në këtë vit, ka pasur këtë konferencë të nivelit botëror, më të njëjtën temë “ Luftimi i Ekstremizmit, Terrorizimit dhe Fundamentalizmit” anekënd botës, kudo që paraqitet ky lloj ekstremizmi apo terrorizimi.
Duke u bërë me dije edhe në konkluzionet e fundit të kësaj konference katër ditore ku morën pjesë afër 100 shtete, u nënvizua mbledhja e tërë potencialit intelektual që ekziston në botën islame, por jo vetëm në botën islame, po kudo qoftë ai për të ndikuar te këta të rinj, të cilët janë mashtruar dhe e kanë keqinterpretuar dhe keqkuptuar islamin.
Duhet ushtruar ndikim tek ata që të largohen nga bindjet e tyre, të largohen edhe nga mashtrimet e mundshme që mund t’ua bëjë dikush, duke potencuar se kjo që po ndodh vërtetë nuk ka të bëjë fare më islamin.(Bisedoi:Anton Konjushevci)

PERSONAZH/ Flet regjisorja dhe skenaristja Donika Mustafaj, rreth filmit dokumentar “Marramendje”/
-1 milion e 800 mijë njerëz u bënë pjesë e firmave piramidale/
- Shqiptarët nuk vrapuan pas Sudes, por pas ëndrrës për pasuri, ëndërr e bukur por rrugë e gabuar/
-Makinat dhe paraja, dy ëndrrat e shqiptarëve në monizëm/
- Te “Marramendje” unë synoj që paranë ta shoh si simbol dhe si realitet/
- Firmat piramidale ishin një rast ekstrem në jetën e shqiptarëve/
- Firmat, dalldisje e shqiptarëve pas ëndrrës së pamundur për t’u pasuruar shpejt dhe pa punuar/
-Në monizëm ishim në një barazi ekonomike, domethënë në një varfëri poshtëruese/
- Ne kishim nëpër duar aq para sa të plotësonim minimumin e kërkesave jetësore/
- Më shumë se gjysma jonë gjetën rrugën më të gabuar për t’u pasuruar/
- Sipas sociologëve, shumë herë shqiptarët janë aventurierë, jetojnë me iluzione, nuk jetojnë realitetin dhe nuk jetojnë me këmbë në tokë/
- Në këtë rast, paraja ishte unifikuar me vetë lirinë, pra, liri në atë periudhë do të thoshte para/
- Firmat sollën pështjellim brenda familjes, brenda vetvetes, në raport me të tjerët, sollën vrasje dhe deformime psikike, por që sollën dhe nxorën dhe mësime./
- Konkluzioni është se ne e fyejmë paranë, e përdhosim madje/
- Dje se njihnim paranë, ndaj u rritëm me këngët folklorike, me pushkën/

Nga Albert Z. ZHOLI/
Donika jeton profesionalisht vetëm me këtë punë. Sapo mbaron një film, fillon të mendojë për tjetrin. Në këtë kohë po përgatitet për një film për Justin Godarin. Justin Godard është një politikan i njohur francez, i zgjedhur senator në Lion gjatë viteve ’10 e ’20 të shekullit të kaluar. E veçanta e tij mbetet një lidhje e fortë me Shqipërinë deri në fund të jetës. Ky fakt merr një kuptim të veçantë në kontekstin historik kur Franca zyrtare dhe klasa e saj politike ishin në përgjithësi mbështetëse të Serbisë. “Unë përpiqem me hulumtimet e mia artistike të kuptoj dhe të shpjegoj me gjuhen e filmit dokumentar marrëdhëniet e ndërlikuara dhe plot ngërçe që ka krijuar shqiptari i sotëm me lirinë. Pikërisht për të krijuar qasjen artistike ndaj kësaj teme, jam përqendruar tek disa elemente të komfortit, që i kanë munguar tërësisht shqiptarit në jetën e tij të përditshme para viteve 1990- thekson ajo.
Cilat ishin këto elementë që i kanë munguar tërësisht shqiptarit në jetën e tij të përditshme para viteve 1990?
Deri tani unë jam përqendruar tek dy: makinat dhe paraja. Dy elemente që nuk i preknim as në ëndërr dikur. Këto dy elementë janë ndër treguesit më të spikatur të mirëqenies. Këto marrëdhënie të shqiptarit me makinën dhe paranë erdhën së bashku me lirinë dhe, sa ç’ishin të pëlqyeshme, e vunë shqiptarin ne vështirësi për shkak të vendimeve dhe zgjedhjeve të ndërlikuara që ai duhej të bënte. Ndërsa te dokumentari “Marramendje” jam munduar të zbërthej se sa ishte i përgatitur shqiptari për te administruar durimin kur ishte fjala për të krijuar mirëqenien si mundësi që e sjell liria. Kjo marrëdhënie është gjithmonë pasqyrë e një kulture te caktuar të individit. Le të marrim shembullin e autoveturës që trajtoj tek “Autografi”! Unë them pa mëdyshje se ne shqiptarët nuk ishim dhe nuk jemi ende sot aq të përgatitur kulturalisht për të drejtuar një mjet të tillë, të shpejtë dhe të fuqishëm siç është makina. Mjafton të hedhësh sytë nëpër rrugët e atdheut tonë për të arritur në një përfundim të tillë. Sot makina është një nga bazat e forta të një shoqërie moderne.
Ju këtu luani vetëm rolin e gazetares?
Po. Unë në film nuk dua të marr rolin e sociologut. Është jashtë kompetencës time. U jam drejtuar ekspertëve për të shpjeguar çfarë po ndodh dhe përse ne kemi aq të vështirë ta kuptojmë veten. Bie fjala, te “Marramendje” unë synoj që paranë ta shoh si simbol dhe si realitet.
Atëherë ku qëndron origjinaliteti i dokumentarit tuaj?
Se ku qëndron origjinaliteti do e thotë publiku dhe ju kritikët e artit. Unë po ju pohoj se çfarë jam përpjekur të shmang gjatë punës me veprën: nuk kam marrë përsipër të bëj ndonjë investigim lidhur me firmat piramidale dhe kush qëndronte pas tyre, sepse këto firma ishin një rast ekstrem në jetën e shqiptarëve dhe gjithmonë në rastet ekstreme, problemet janë të shumta. Janë shkruar e thënë pafundësisht fakte dhe legjenda rreth firmave piramidale. Nuk do të arrija asgjë ecja edhe unë në këtë hulli për të shpjeguar se cilat ishin dobësitë e sistemit tonë financiar dhe të politikës qeverisëse lejuan ekzistencën e këtyre çibanëve. Origjinaliteti i përpjekjes time kësaj here qëndron tek hedhja e vështrimit mbi qasjen e shqiptarit si individ. Këtu shtroj pyetjen se çfarë ndodhi në psikikën e shqiptarit që bëri dalldisjen e tij pas ëndrrës së pamundur për t’u pasuruar shpejt dhe pa punuar? Diçka e mundi logjikën e më shumë se gjysmës së individëve, të cilët shkuan me dëshirë dhe madje me kënaqësi të plotë t’i dorëzonin paratë e tyre tek “bosët” e firmave piramidale. Unë mendoj se problemi nis para viteve 1990, kur të gjithë shqiptarët ishin në një barazi ekonomike, domethënë në një varfëri poshtëruese, sepse mirëfilli puna ishte e pashpërblyer. Rrjedhimisht, nuk ishim të mësuar natyrshëm me magjinë e parasë. Ne kishim njësoj nëpër duar aq para sa të plotësonim minimumin e kërkesave jetësore. Mbas viteve 1990, tek të gjithë ne u shtuan frustracionet, ato sollën pasojat e veta.

Çfarë ke tentuar të evidentosh në një film që bëhet për një temë pas shumë vitesh?
Do të doja të evidentoja mësimet që kanë nxjerrë shqiptarët nga kjo histori dramatike, por pa mbajtur ndonjë qëndrim gjykues. Në fund të fundit edhe humbësit, parë në kontekstin e lirisë, ishin në të drejtën e tyre. Mua më duket me interes të vëzhgoj aspektin kulturor të kësaj sjelljeje të njeriut të lirë. Në një farë mënyre, me mirëkuptimin tim, unë i kam mbrojtur humbësit.
Përse?
Të gjithë ne ishim të paduruar kur dolëm nga sistemi monist. Të gjithë ne e kishim fiksimin si ta fitojmë sa më shpejt kohën e humbur për t’i dhënë vetes dhe familjes një jetë tjetër e cila doemos që kishte si kusht pasurimin. Më shumë se gjysma jonë gjetën rrugën më të gabuar për t’u pasuruar. Personazhet e mi në këtë film janë gazetarë, dentistë, oficerë, mjekë, mësues, pra një shtresë që e ka të vështirë që të bjerë në gracka të tilla. Vura re me kënaqësi se këta njerëz pas kaq vitesh kishin një forcë të re morale dhe një pasuri kulturore, në sajë të të cilave e kthenin vështrimin nga kjo ngjarje shpesh me një sens humori. Kjo anë e të folurit të tyre, në formë humori pas kaq vitesh, i ka dhënë dritë dokumentarit. Pra, nga një zhgënjim i madh ata morën një dritë, një mësim, sepse tashmë janë më të ndërgjegjshëm se kurrë për gabimin që kanë bërë dhe që nuk mund të përsëritet.
Ku ishte vështirësia në realizmin e dokumentarit?
Vështirësia më e madhe ishte tek personazhet, pasi jo çdo njeri është i gatshëm të flasë për gabimin e vet, kjo dihet. Aq më tepër që për atë shtresë quhet gabim i pafalshëm. Të flasësh për këtë temë duhet të kesh një forcë të madhe por dhe kulturë po kaq të madhe. Të gjithë e shprehin që ishte një gabim, ishte një marrëzi, ishte një mendjelehtësi, por, por (e theksoj por), që sot, për këta njerëz kjo situatë ishte kapërcyer me forcën e tyre intelektuale dhe punën, ashtu siç kishte njerëz që nuk e kishin kapërcyer. Pra kjo varet nga personaliteti dhe formimi i gjithsecilit.
A ka studim se sa shqiptarë kanë futur para në firmat piramidale?
Po. Në bazë të një studimi të Fondit Monetar Ndërkombëtar, thuhet se mbi gjysma e popullsisë shqiptare ishte pjesë e firmave piramidale. Pra më shumë se gjysma afërsisht 1 milion e 800 mijë njerëz u bënë pjesë e këtyre firmave. Ishte një çmenduri shqiptare e padëgjuar.

Pra ju nuk keni marrë pjesë vetë si sociologe, po sociolog a keni futur si pjesë të skenarit të filmit?
Sigurisht. E theksova, vetë nuk jam pjesë e analizës sociologjike, por i jam drejtuar sociologut të vërtetë, një personaliteti si Profesor Zyhdi Dervishi. Sipas profesorit, të cilin gjej rast ta falënderoj përzemërsisht, shumë herë shqiptarët janë aventurierë, jetojnë me iluzione, nuk jetojnë realitetin dhe nuk jetojnë me këmbë në tokë. Thekson se aq firma ishin të pa imagjinueshme. Po ashtu ai thekson se në Shqipëri në çdo vend ka lojëra fati, ku dhe firmat të tilla ishin. Këto janë disa përfundime të tij, por pa i dhënë si deduksione të pandryshueshme. Kjo logjikë, ky mentalitet, kjo ëndërr e pamundur ekziston me sa duket në psikikën e shqiptarit. Por unë analizën e sociologut e lë tek ai, pavarësisht mendimeve të tij. Unë këtu kam intervistuar dhe një avokat, si shumë intelektual të tjerë që ishin pjesë e kësaj çmendurie shqiptare.
Çfarë tregon ky këndvështrim?
Tregon se paraja në këtë rast ishte unifikuar me vetë lirinë. Pra, liri në atë periudhë do të thoshte para. Nocioni i vërtetë i lirisë e kishte humbur kuptimin real. Pas kësaj drame, ata ishin shkundur si të dilnin nga një makth. Kishin nxjerrë mësime. Shembujt që sjell unë bien ndesh me një pjesë të sociologëve që thonë që shqiptarët nuk dinë të nxjerrin mësime nga gabimet e tyre. Puna e shumë intelektualëve tregon se ne dimë të dëgjojmë, dimë të nxjerrim mësime, dimë të marrim iniciativa të reja moderne dhe të kapim rezultate. Por në kësi rastesh ne duhet t’u referohemi edhe pësimeve të ardhura në kohë, të dëgjojmë njeriun e mençur, pasi ka ndodhur si në rastet e piramidave që njeriun e mençur as e kemi dëgjuar apo e kemi nxjerrë jashtë debatit të kohës. Personazhet e mia e kanë kapur veten, kanë vënë prapë pasuri, duke e njohur realitetin e hidhur, duke e kaluar me punë dhe humor gjendjen, ata mundën të përmbysnin pozitivisht situatën e krijuar. Ky humor, kjo forcë e tyre, më ka shpëtuar filmin nga fryma mbytëse, pesimiste, duke i dhënë veprës një dritë të bukur. Filmi nuk është një tregim për zhgënjimin. Përkundrazi. Sigurisht, për hir të së vërtetës, unë nuk mund t’i lija në harresë edhe ata që vazhdojnë të jenë të rënduar psikologjikisht e që nuk kanë arritur ta marrin veten nga kjo humbje. Janë dy dritare të ndryshme përballë njëra tjetrës. Nga njëra anë në sallë, ata që kanë humbur paratë dhe përballë ata që flasin me aromë humori për këtë situatë dramatike.
A ka sot firma piramidale?
Kam parë ne media se herë pas here shfaqen individë huamarrës dhe që arrijnë të mashtrojnë me dhjetëra individë. Por, me aq sa di unë, këto janë forma sporadike e që fiken shpejt, pa asgjë të ngjashme me çfarë ndodhi atëherë, kur firmat piramidale u bënë sistem. Firmat e mëparshme ishin një kthesë në historinë e Shqipërisë. Sollën pështjellim brenda familjes, brenda vetvetes, në raport me të tjerët, sollën vrasje dhe deformime psikike, por që sollën dhe nxorën dhe mësime.
Kush është mesazhi i filmit?
Paraja ka vlera, por nuk krijon gjithçka quhet vlera. Në qoftë se do ta shohim një popull, duhet ta shohim në raportin e tij me paranë. Është një tregues shumë i rëndësishëm se cilat janë vlerat tona, në raportin me paranë. Dua të tregoj si po e ndërtojmë ne lirinë, çfarë marrëdhëniesh kemi ne me të. Por konkluzioni është se ne e fyejmë paranë, e përdhosim madje. Shih ç’bëhet me paranë nëpër dasma? E shkelim me këmbë. Po të futemi në historinë tonë familjare, tregohet se nuk kemi pasur kulturë për paranë. Nuk kemi pasur para nëpër duar pasi atë e komandonte kryefamiljari. Ne vetëm vitet e fundit e kemi kapur paranë nëpër duar. Tashmë kemi edukatën e parasë. Sot kemi modele dhe pika referimi dhe jo si dje që u rritëm me këngët folklorike me pushkën. Ne jemi rritur midis luftërave dhe kemi këngë vetëm për to dhe nuk kemi këngë për bujqësinë dhe blegtorinë për të cilat shquhemi. Ne duhet të flasim për modelet e atyre që sot janë bërë biznesmen të suksesshëm. Duke njohur këto modele ne nuk do gabojmë. Unë solla histori njerëzore se çfarë ndodhi me jetën e tyre.
Pra çfarë tregoi vrapimi pas firmave piramidale?
Tregoi se shqiptarët nuk vrapuan pas Sudes, por pas ëndrrës. Ëndrra të pasuroheshin sa më shpejt. Një ëndërr reale pas viteve 1990. Ëndërr e bukur por rrugë e gabuar. I pasur bëhesh duke blerë dhe jo duke shitur. Ne duhet të luftojmë modelimin tonë psikokulturor të mos punojmë shumë, por të fitojmë shumë, gjë që nuk shkon. Ndaj ende jemi të rrezikuar nga firmat piramidale të një lloji tjetër që edhe ekziston. Modelimi ynë psikokulturor do më shumë se një shekull të ndryshojë.

Intervistë e posaçme me Kryetarin e Partisë së Legalitetit të Shqipërisë, Sulejman Gjana dhene gazetarit Beqir SINA – New York/
Gjana: “Kam pëlqyer gjithmonë fjalën e urtë popullore “Bashkimi bën fuqinë” dhe besoj se shqiptarët duhet të jenë gjithmonë të bashkuar kur vjen fjala për interesat tona kombëtare”
NEW YORK : Kryetari i Partisë së Legalitetit të Shqipërisë, Sulejman Gjana, zhvilloi një vizitë në Shtetet e Bashkuara ku ai pati një serë takimesh të ndryshëme mjaft të rëndësishme. Kreu i legalistëve, në një intervistë me gazetarin tonë, në SHBA, Beqir Sina, foli për qëllimin e vizitës së tij, të cilën ai e karakterizojë si shumë të ngjeshur me takime të rëndësishme.
Ai zhvilloi një intervistë e posaçme për gazetën Bota Sot ku fletë edhe për situatën në të cilën gjenden sot partitë tradicionale, rishkruajen e historisë, së Shqipërisë, për hapjen e dosjeve , si e shikon PLL fenomenin ISIS në mesin shqiptar, ku disa elemente kanë depërtuar duke shkuar e janë duke luftuar atje, dhe në fund zoti Gjana jep edhe një mesazh për të gjithë shqiptarët e Amerikës.
Ku ai mbasi uronë që çdo shqiptar që jeton në Amerikë, apo kudo tjetër në botë, si një ambasador i popullit të vet, bën me dije se çdo njeri prej tyre duhet të veprojë gjithmonë dhe gjithkund si i tillë. “Kështu, përtej faktit që do të jetë një qytetar i denjë i vendit ku jeton, thotë në fund të kësaj interviste kreu i legalistëve Gjana, do të ketë dhënë edhe një kontribut për vendin e tij. Andaj shton ai, kam pëlqyer gjithmonë fjalën e urtë popullore “Bashkimi bën fuqinë” dhe besoj se shqiptarët duhet të jenë gjithmonë të bashkuar kur vjen fjala për interesat tona kombëtare”.
- Cili është qëllimi i vizitë suaj në SHBA?
Vizita që kreva në SHBA kishte disa qëllimi. Qëllimi i parë ishte për të takuar anëtarët dhe simpatizantët e Legalitetit që nuk janë të pakët në SHBA. Dega e PLL në SHBA që aktualisht drejtohet nga z. Hakik Mena është një ndër degët tona më të spikatura, qoftë për nga cilësia e përbërjes së kryesisë dhe anëtarësisë aktuale, qoftë për nga aktivitetet e kësaj dege në komunitetin shqiptar në SHBA dhe kontaktet që mban me partnerët tanë amerikanë si dhe mbështetja e saj për partinë në Shqipëri. Për më tej, vizita ime kishte një axhendë të ngjeshur takimesh me zyrtarë amerikanë dhe miq të Shqipërisë. Po ashtu, kisha një ftesë për të qenë në panelin e konferencës mbi dialogun ndërfetar që u mbajt në Muzeun e Tolerancës në New York. Unë, gjithashtu isha i ftuar në disa aktivitete që komuniteti shqiptar në New York dhe Connecticut organizoi me rastin e 7-vjetorit të Pavarësisë të Kosovës. Kisha po ashtu disa takime me përfaqësues të lartë të disa komuniteteve fetare në SHBA. Pjesë e rëndësishme ishte edhe dëshira për të takuar personalitetet dhe shoqatat shqiptare në SHBA me të cilat PLL dhe legalistët kanë një histori të gjatë bashkëpunimi siç është Federata Pan-shqiptare Vatra.
– Për 50 vjet regjimi komunist jo vetëm që ju anatemoi, por hodhi shumë baltë, ndaj partive tradicionale shqiptare, përfshirë partinë tuaj PLL që ju e drejtoni prej më shumë se një vit. Në këtë periudhë 25 vjeçare paskomuniste, sa arritët ta gjeni elektoratin tuaj tradicional dhe njeriun që ishte me të vërtetë i dhënë dhe që kishte mbetur aty tek partia juaj?
Nuk ka qenë dhe nuk është një gjë e lehtë, dhe kjo për disa arsye. Së pari, sepse edhe pas ndryshimeve politike të fillim-viteve ’90 Legaliteti dhe legalistët vazhduan të vuajnë persekutimin komunist dhe neo-komunist. Mjafton të kujtojmë faktin se PLL u pranua zyrtarisht nga Ministria e Drejtësisë vetëm më 22 Shkurt 1992, pra 30 ditë para zgjedhjeve të 22 marsit 1992, ndonëse ne e kishim paraqitur kërkesën për regjistrim disa muaj më parë. Kuptohet se qëllimi ishte që të mos lejohet regjistrimi dhe pjesëmarrja e PLL në zgjedhjet e para pluraliste të 22 Marsit 1992 dhe të garantohej kështu fitorja e partive të tjera që ishin krijuar brenda natës dhe me pëlqimin e PPSH, komunistëve dhe vet Ramiz Alisë. Së dyti, në vitet në vazhdim, PLL nuk ka qenë pjesë e pushtetit dhe sigurisht kjo shkakton vështirësi në ruajtjen e elektoratit tradicional pasi gjatë 25 viteve të fundit partitë në pushtet kanë përdorur shpesh herë metoda dhe mekanizma të ndryshme për të intimiduar ose manipuluar votuesit. Nga ana tjetër, PLL është penguar vazhdimisht në përpjekjet e veta politike. Le të kujtojmë këtu faktin që nuk u lejuam të regjistrohemi në zgjedhjet e vitit 1996 si koalicion nën siglën “E Djathta e Bashkuar”. Pastaj ndryshimet e sistemit dhe të kodit elektoral pengojnë PLL dhe diskriminojnë qindra mijë zgjedhës shqiptarë që nuk përfaqësohen sot në Parlament për shkak të sistemit që kanë sajuar PD dhe PS. Megjithatë, kur na është dhënë mundësia dhe pavarësisht vështirësive ligjore, manipulimeve dhe presioneve, PLL ka arritur të jetë në parlament në vitin 1997 dhe në legjislaturën 2001-2005 kur ishin partia e tretë politike në Shqipëri. Pra kjo është një dëshmi se elektorati ynë tradicional i ka mbijetuar komunizmit dhe i ka trashëguar bindjet e veta tek brezi i ri.

- Mirëpo, Si e shpjegoni ju faktin që, partitë tradicionale, si ju nuk arrini dot të nxirrni dot qoftë edhe një deputet në një kohë që ju keni mbështetjen e një elektorati më të madh se sa nevojitet për të nxjerr qoftë edhe një deputet që ju cakton kodi zgjedhor.

Sistemi proporcional rajonal dhe kodi zgjedhor është konceptuar për të mënjanuar disa parti. Të kujtojmë se këtë sistem dhe kod e kanë miratuar bashkërisht PD dhe PS. Nëse kësaj i shtojmë faktin që në çdo zgjedhje vërejmë vjedhjen e votave tona (siç ishte rasti në zgjedhjet e fundit ku në qarkun e Lezhës u konstatua vjedhja gjatë rinumërimit të votave) ndërkohë që nuk kemi komisioner, kuptohet se për PLL bëhet më e vështirë me nxjerr deputetë sesa për PD, PS ose LSI.

- Kur mendoni se do të bëheni parti parlamentare, të jeni në parlament ose do të bëni një grup parlamentar?

Me ju thënë të drejtën, unë jam i lumtur që PLL nuk është pjesë e këtij parlamenti që turpëron vendin dhe popullin tonë. Kam bindjen se nëse respektohen rregullat e lojës demokratike nga partitë që quhen më të mëdha (dhe quhen kështu edhe për shkak se vjedhin ose manipulojnë votat) dhe respektohet vullneti i zgjedhësve, PLL do të jetë në Parlament pas zgjedhjeve të ardhshme parlamentare duke kaluar çdo parashikim votash.

- Sipas mendimit tuaj, a duhet shkruar ose rishkruar historia e Shqipërisë dhe në ç’pikëpamje ?

Patjetër! Historia e Shqipërisë duhet të rishkruhet! Historia “zyrtare” është shkruar dhe po rishkruhet nga ata që i kanë shërbyer diktaturës ose me frymën e tyre. Edhe pse opinioni i gjerë, për arsyet që dihen, akoma nuk është i informuar plotësisht, studiuesit serioz kanë kuptuar se gjatë diktaturës komuniste çdo fakt historik është manipuluar me qëllim për të legjitimuar pushtetin diktatorial. Kjo nuk mund të vazhdojë më gjatë dhe duhet që çdo nismë të synojë vetëm zbardhjen e të vërtetës duke analizuar faktet historike dhe aktorët e tyre në kontekstin historik dhe nga pikëpamja e veprimeve të tyre në dobi apo në dëm të interesave të shtetit, popullit dhe kombit. Sigurisht që kjo do të jetë e hidhur për komunistët dhe trashëgimtarët e tyre. Prandaj kam ftuar dhe ftoj komisionin ad-hoc që punën e vet ta bëjë me ndërgjegje ose të tërhiqet.

- A i besoni ju dhe partitë me themel nacionalist dhe që jeni goditur për 50 vjet këtij komisioni që është caktuar nga kjo qeveri për rishkrimin e historisë ?

Aspak! Paçka se në këtë komision bën pjesë studiuesi dhe njohësi i mirë i historisë së vendit tonë, Bernd Fisher, Duke u nisur nga vet pohimi i këtij të fundit në një intervistë para fundit të vitit kaluar, ai ka një hapësirë maksimale prej 18 faqesh për të trajtuar periudhën e LDB. Prandaj, dyshoj se do të përdoren shkurtime, kufizime dhe karikatura që do të cenojnë objektivitetin dhe neutralitetin. Madje, mos të harrojmë se ky komision është ngarkuar për rishikimin e teksteve shkollore, çka lë të kuptohet se gjithçka do të jetë sipërfaqësore.
Nga ana tjetër është një dinakëri e paturpshme e qeverisë kur Fisherin e kanë rrethuar dhe udhëhequr në atë komision nga ata që kanë deformuar dhe manipuluar historinë e vendit tonë në shërbim të ideologjisë dhe diktaturës. Unë nuk besoj se Fisheri do të ketë forcën për t’i bindur ata në pasqyrimin e të vërtetës pasi ata kanë dhënë provën gjatë 25 viteve të fundit se janë të pandreqshëm. Dhe rreziku është që një studiues si Fisheri të manipulohet nga orientimi i tyre dhe i mandatorëve të tyre të cilët do të përdorin pastaj kartëvizitën e Fisherit për të legjitimuar gjithçka që do të shkruhet në këtë rishkrim të historisë. Në fakt, po bëjnë një histori të re të Shqipërisë por me ingredientë dhe kuzhinierë të njëjtë. Në këto kushte nuk mund të pritet të dale diçka tjetër dhe e ndryshme nga gënjeshtrat e djeshme.

- Sipas jush cila është e ardhmja e idealit monarkik të Shqipërisë? A ka ndërmend Oborri dhe PLL të ritentojë të “dërgojë” edhe një her politikën shqiptare, drejt një referendumi tjetër për zgjedhjen e formës së regjimit në Shqipëri, apo jeni të kënaqur me republikën parlamentare dhe ndonjë një post honorifik për Princin Leka? që i ishte dhënë deri dje

Mendimi im është se sistemi aktual në Shqipëri paraqet shume defekte. Ne e kemi trashëguar këtë sistem prej diktaturës komuniste dhe sot ka ardhur koha që kjo status quo të ndryshohet Lidhur me formën e regjimit, besoj se do të vijë koha kur populli do të kërkojë një referendum të ri. Të paktën ne jemi të angazhuar në këtë drejtim.

- Zoti Gjana: Herë me “ulje dhe herë me ngritje, simbas situatave”, në Shqipëri, ka një rishfaqje të simboleve dhe reminishencave të kaluara komuniste. Hapen dhe mbyllen polemika të përvitshme, në datat përkujtimore për Enver Hoxhën dhe regjimin komunist në Shqipëri. A mendoni se kemi të bëjmë me një ndarje reale, nga e kaluara apo me taktika politike? Sidomos, tani që në pushtet janë socialistët, pra e majta shqiptare.

Tashmë është e padiskutueshme se Enver Hoxha konsiderohet brenda dhe jashtë vendit si një diktator i pashembullt. Por, figura e tij akoma nuk është ndarë shpirtërisht nga jeta politike dhe sociale e shqiptarëve. Kjo për arsye se nuk janë marrë asnjëherë nismat ligjore për dekomunistizmin e vendit siç e bënë të gjitha vendet e ish-Europës lindore që në fund të viteve 80 dhe në vazhdim. Prandaj, nuk besoj se polemikat për figurën e Enver Hoxhës shënojnë një ndarje pasi, po të kishte qenë ky qëllimi, do të ishte arritur gjatë çerek shekullit të fundit. Përkundrazi, figura e Enver Hoxhës është mbajtur gjallë dhe është përdorur nga politika për interesa të ndryshme dhe mendoj se kjo nuk është e ndershme, sidomos kur bëhet fjalë për një kriminel lufte dhe një diktator si Enver Hoxha.

- Z. Gjana, cili është qëndrimi i Partisë Lëvizja e Legalitetit, për çështjen e hapjes së dosjeve?

Për PLL, çështja e hapjes së dosjeve ka qenë, është dhe mbetet përparësi, si pjesë përbërëse e procesit të dekomunistizimit të shoqërisë shqiptare. Ne kemi kërkuar dhe kërkojmë që Kuvendi i Shqipërisë të hartojë një paketë të plotë ligjore që këtë çështje do ta shteronte në mënyrë përfundimtare dhe ku hapja e dosjeve do të ishte vetëm hapi i parë në përmbushjen e një drejtësie për ata mijëra qytetarë që vuajtën nga masakrat, krimet, burgimet, internimet, ekzili, etj. gjatë gjithë periudhës së diktaturës komuniste por edhe gjatë LDB. Por kjo ka qenë dhe është e pamundur kur marrim në analizë konstruktin personal, intelektual, politik dhe ideologjik të shumicës së parlamentarëve të pas 90-ës.
Ne konsiderojmë se faqja e errët e diktaturës komuniste duhet mbyllur njëherë e përgjithmonë dhe me drejtësi, për viktimat dhe kriminelët dhe se, përderisa nuk kemi bërë Nurenbergun tonë, duhet që krimet e komunizmit të dënohen në bllok apo në mënyrë individuale, kjo ngelet për tu debatuar. Por, sido që të jetë, për ata të cilët do të rezultojnë të implikuar në shërbim të pushtetit kriminal, duhet që të merren masa restriktive sidomos për ti kufizuar që të shtrijnë ndikim në sferën politike dhe publike. Pra lustracioni është edhe i domosdoshëm për të mundësuar zhvillimin e vendit tonë.
Po ashtu, ne mendojmë se ky proces është vonuar mjaft dhe se shtresat që kanë vuajtur më së shumti gjatë diktaturës komuniste janë po ata që janë mashtruar më së shumti gjatë gjithë periudhës post-komuniste. Për fat të keq, shoqëria civile nuk ka ushtruar presion të mjaftueshëm ndaj pushteteve post-diktatoriale në mënyrë që ti detyronin ata që të ndërmerrnin nisma ligjore serioze dhe shteruese.
Ne besojmë se hapja e dosjeve dhe dekomunistizimi nuk duhet të jenë një ekskluzivitet i asnjë force politike, por një detyrim për mbarë shoqërinë shqiptare. Ndërkohë që partitë politike duhet të kenë vullnetin politik për të realizuar një gjë të tillë. Por, nuk duhet që ky proces të jetë i njëanshëm ose të përdorët politikisht për të bërë presion ndaj dikujt ose tërhequr vëmendjet nga problemet e tjera të shoqërisë.

- Prej se kur jeni ne krye të PLL, sa keni arritur ju ta shfrytëzoni ndjenjën nacionaliste jashtë trojeve për të bashkuar dhe për tu lidhur me forcat progresive, që janë pro Shqipërisë etnike. Sa keni arritur ju t’i gjeni këto forca dhe t’i afroni afër vetes?

Më lejoni të bëj një sqarim të vogël lidhur me terminologjinë e përdorur pasi në fjalorin politik, forcat progresive konsiderohen ato të majta dhe nisur nga eksperienca e këtyre forcave gjatë diktaturës komuniste dhe të atyre që trashëgoi Partia e Punës, nuk ka forcë të tillë pro Shqipërisë etnike.
Për sa u përket të tjerëve, PLL ka bashkëpunuar gjithnjë dhe është e gatshme që të bashkëpunojë me të gjitha forcat politike shqiptare që kanë një platformë kombëtariste. Ne këtë platformë e kemi të qartë dhe angazhimin tonë e kemi të shkruar edhe në programin tonë. Nuk e kemi përdorur kurrnjëherë çështjen kombëtare për interesa politike dhe nuk pranojmë demagogjinë që përdorin disa parti apo individë në Shqipëri, Kosovë e më gjerë. Por ekzistojnë hapësira për një bashkërendim të përpjekjeve tona dhe jemi duke punuar në këtë drejtim me disa intelektualë dhe subjekte aktiv në trojet shqiptare.

- Të kthehemi edhe tek një fenomen shumë negativë – të kohëve të fundit me atë të terrorizimit ISIS – si e shikon partia juaj këtë fenomen në mesin shqiptar, ku disa elemente kanë depërtuar duke shkuar e janë duke luftuar atje ?

Ne e konsiderojmë këtë fenomen shumë të rrezikshëm jo vetëm për Shqipërinë dhe shqiptarët por edhe për paqen globale. Përtej deklaratave boshe, qeveria duhet të marrë masa urgjentisht që të stopojë këtë dukuri. Dhe duhet filluar që me programe edukimi në shkolla dhe në televizorin shtetëror për vlerën e bashkëjetesës fetare të popullit shqiptar, të respektit e tolerancës. Duhet që të krijohet lënda e mësim-besimit në shkollat publike ku secili do të mund të zgjedh mësimin e fesë së vet por edhe ku do të njihet me fetë e tjera monoteiste.

- Z. Gjana, në qershor kemi zgjedhjet vendore – PLL është aleate tradicionale e PD -së sidomos e liderit historik të saj Dr Berishës. A do ta vijoni këtë bashkëpunim edhe për zgjedhjet e ardhshme lokale edhe me këtë lider?

Unë besoj se komplementariteti dhe diversiteti sjellin më shumë sukses. PLL ka ideologjinë e vet, një program të ndryshëm nga subjektet e tjera por edhe një eksperiencë dhe kontribut për shtetin dhe kombin që nuk e kanë të tjerët. Veprimtaria jonë para, gjatë dhe pas diktaturës ka qenë e qartë dhe pa ekuivokë në raport me komunizmin, pushtuesit e huaj, krimin, korrupsionin, kontrabandën dhe gjithë ato fenomene negative që e kanë paralizuar zhvillimin e vendit sidomos kohët e fundit. Ne besojmë se identiteti ynë duhet konsideruar si një vlerë e shtuar nga partnerët tanë të sotshëm dhe të ardhshëm. Përveç kësaj, qëndrimi i PLL në zgjedhjet e ardhshme do të varet sigurisht nga kodi dhe ndarja e re territoriale por edhe nga vendimi që do të marrin strukturat e partisë, vullnetin e të cilave do ta respektoj pa kompromis.

- Thuhet se PLL, me ardhjen tuaj në krye ka hyrë në një proces riorganizimi. Cilat janë objektivat kryesore? Dhe ku e shihni Partinë Lëvizja e Legalitetit në të ardhmen e saj?
Ne synojmë që të ngremë struktura efiçiente në të gjithë vendin dhe të përgatitemi për sfidat e ardhshme elektorale. Kemi zhvilluar konferenca zgjedhore të suksesshme në shumë degë dhe ky proces është në vazhdim. Besojmë se projekti ynë ofron një mundësi për qytetarët që janë zhgënjyer gjatë viteve të fundit, që janë ndier të përfaqësuar politikisht dhe që kanë aspirata të parealizuara nga partitë e tjera. Ndaj ne u ofrojmë hapësirë veprimi sidomos intelektualëve me kapacitete dhe përvojë që dinë ta përcjellin thjesht dhe qartë alternativen tonë tek elektorati.
- Çfarë mesazhi do të kishit dhënë nëpërmjet gazetës tonë për bashkatdhetarët tanë në ShBA dhe në diasporë?
Urojmë që çdo shqiptar që jeton në Amerikë apo kudo tjetër në botë, ta dijë se është një ambasador i popullit të vet dhe të veprojë gjithmonë dhe gjithkund si i tillë. Kështu që përtej faktit që do të jetë një qytetar i denjë i vendit ku jeton, do të ketë dhënë edhe një kontribut për vendin e tij. Kam pëlqyer gjithmonë fjalën e urtë popullore “Bashkimi bën fuqinë” dhe besoj se shqiptarët duhet të jenë gjithmonë të bashkuar kur vjen fjala për interesat tona kombëtare.

Intervistoje Beqir SINA – New York, Mars 2015

Interviste nga Fadil Shehu-Florida/
Ndonëse sapo ka kapërcyer të 70-tat, aktori, regjisori, karikaturisti, skenaristi “Mjeshtër i madh” Bujar Kapexhiu, mbetet sërish po ai, siç e kemi ndjekur me ëndje në rrugëtimin e këtyre gjinive të artit. Me të folurën e tij, që për të bërë bisedën më të këndëshme, përdor dhe pak kripë, nuk e ke aspak të vështirë të depërtosh në bujarinë dhe ciltërsinë, që ai të ofron.
Fadil Shehu: Bujar,jeta juaj në art është përshkuar në një udhëtim maratonë afër 50-vjeçar. Sidomos në gjininë e karikaturës. Si është fillimi i kësaj rruge deri në botimin e albumit të fundit “To Europe”?
Fillimet e krijimtarisë si karikaturist kanë qenë qysh në bankat e shkollës. Aty kishim një gazetë muri, ku me shkrime të ndryshme nxënësit trajtonin problemet e mësimit, frekuentimit dhe sjelljes në shkollë. Mbaj mend se karikatura që kishte më shumë sukses, ku të gjithë nxënësit gajaseshin së qeshuri, ishte portreti bullafiq e me mustaqe i një gjenerali, babai i shoqes sime të klasës. Edhe mësuesit, kur futeshin në klasë për të zhvilluar mësimin, qeshnin me vizatimin dhe më tej, me një buzëqeshje, urdhëronin që të pastrohej dërrasa e zezë, duke përqendruar shikimin qortues drejt meje. Karikatura e parë që kam botuar në shtyp para 52 vjetësh, ka qenë një karikaturë politike, ku një grusht i stërmadh me mbishkrimin “populli”, godiste imperializmin amerikan dhe socialimperializmin sovjetik, sipas ideologjisë dhe kërkesave të kohës. Me sa duket, kjo karikaturë ka paralajmëruar që në vazhdimësi të krijimtarisë time, në qendër të saj do të jetë karikatura politike, e botuar në shtypin periodik të kohës. Fillim të vërtetë unë quaj çastin kur, për herë të parë, hyra në redaksinë e revistës “Hosteni”, e vetmja revistë prestigjioze humoristiko–satirike. Trokita në derën me tabelën “karikaturistët” dhe dorëzova vizatimin e parë me ngjyra. U botua menjëherë. Kjo karikaturë ka qenë me dy figura. Një djalë dhe një vajzë që bënin këtë dialog:
Djali: Unë ju dashuroj!
Vajza: Në zemrën time nuk ka vend për ty.
Djali: S’ka gjë, rri edhe në këmbë.
Kështu me radhë, karikaturat ndoqën njëra-tjetrën, duke paraqitur problematikën e kohës, brenda gardhit të realizmit socialist që rrethonte fushën e artit komik. Sot që po ju jap këtë intervistë, janë botuar disa libra me karikatura si ilustrime të teksteve letrare humoristike dhe satirike, tre libra me karikatura politike dhe dy albume me ngjyra. Albumi i fundit është “To Europe”, ku përmblidhet vetëm krijimtaria që pasqyron me humor marrëdhëniet e personaliteteve politike europiane dhe amerikane me politikën shqiptare. Është një botim interesant, origjinal, që është pritur me lëvdata nga të dyja palët, ndërkombëtarët dhe politikanët shqiptarë, gjë që mua më ka dhënë një kënaqësi të veçantë. Aty pasqyrohen marrëveshjet, mosmarrëveshjet, sukseset, dështimet, dredhitë, prapaskenat, përplasjet, këshillat, ultimatumet, vërejtjet, kritikat, përqafimet dhe braktisjet. Nënë Tereza thotë: “Paqja vjen me buzëqeshje.”.
Sa i vështirë ka qenë për ju depërtimi në udhët e mistershme të kupolës politike, në “barkun” e së cilës deputetët “gatuajnë”… politikë?
Si çdo krijimtari në jetën e njeriut, edhe karikatura, si gjini e artit figurativ, ka vështirësitë e veta, fillimisht për të kapur thelbin e fenomenit, të ngjarjes apo të situatës. Ta zbërthesh atë duke e këqyrur në këndin humoristik apo satirik, duke i veshur asaj mjetet origjinale artistike që godasin, tallin apo bëjnë qesharak këtë subjekt. I vështirë është hapi i parë, ai që vendos e merr drejtimin drejt politikës. Më tutje kapja e problemeve, këndvështrimi humoristik apo satirik, përpunimi artistik dhe paraqitja për lexuesin në shtypin e përditshëm, bëhet e zakonshme deri në rutinë. Veprimtaria politike është një thesar idesh, faktesh, problemesh, dukurish, subjektesh, fenomenesh, ngjarjesh e personazhesh që sillen rrotull tyre, aq sa e ke vështirë të zgjedhësh e të vendosësh se me kë do të merresh në çastin e caktuar. Nga “kazani i madh i gatimit” që përziejnë politikanët, karikaturistit i mjafton një lugë për të gatuar gjellën e tij humoristike. Një lugë e vetme, por ajo do të jetë më e zgjedhura, më e preferuara, më e shijshmja, se vetëm kështu ky gatim komik do të preferohet nga lexuesit e do të shijohet duke qeshur.
Sa është vlerësuar nga lexuesit dhe si ka qenë reagimi i politikanëve për krijesën tuaj të fundit?
Sigurisht, në qendër të trajtimit humoristik janë figurat më të larta politike, ata të cilët e rrotullojnë, e transformojnë, e përvetësojnë, e deklamojnë dhe e deformojnë politikën. Janë këta në qendër të vëmendjes së publikut e të medias, kështu detyrimisht janë në qendër të fletës së vizatimit dhe në majën e penës artistike që karikaturizon figurën e këtyre personazheve dhe bëmat e tyre. Karikaturat e tyre nuk përqendrohen vetëm në anën e tipareve të jashtme, por paraqesin edhe thelbin e veprimtarisë së tyre nëpërmjet lentes humoristike. Kjo i bën më të veçantë, më origjinalë, më të tejdukshëm e më qesharakë. Me karikaturën time unë nuk përçmoj, nuk godas, nuk fyej e denigroj personazhe, por veprimin e tyre. Me dashamirësi, por me qëndrim kritik e të paanshëm, ironizoj e tall një veprim, një batutë apo një mendim të një politikani të caktuar, që ka “fatin” të jetë personazhi që do të përkëdhelet nga pena ime humoristike. Karikaturat e para pas fitores së demokracisë, nga politikanët shiheshin paksa me hatërmbetje. Herë pas here edhe zemëroheshin. Më vonë filluan të kuptojnë që një karikaturë e tyre në shtyp ishte një vlerësim e një reklamë për ta. Ndërsa sot, ata mërziten dhe u mbetet hatëri kur nuk shohin karikaturën e tyre në shtypin e ditës.
A mund të ketë shokë një gazetar, shkrimtar, apo karikaturist, një politikan që kritikohet nga shoku i tij?
Pothuajse të gjithë politikanët që unë kam fiksuar janë shokë e miqtë e mi. Me ndonjërin prej tyre, edhe pse nuk përqafohemi, i shtrëngojmë dorën njëri-tjetrit me dashamirësi. Mund t’ju duket e çuditshme, ndoshta e pabesueshme, por me anë të karikaturës kam fituar njohjen, simpatinë, miqësinë dhe respektin e personazhit politikan të fiksuar në karikaturën e ditës. Ashtu si gjithkush, në një bisedë me përplasje konceptesh dhe argumentesh me një politikan, duke kundërshtuar një pikëpamje nga këndvështrime të ndryshme, ashtu edhe unë ballafaqohem me një politikan duke e kundërshtuar jo me fjalë por me figurë. Pra, unë ndërhyj në bisedat politike me anë të figurës, e cila ka një përparësi nga fjala, sepse është më e lehtë për t’u kuptuar nga shikuesi. Më tej ky ballafaqim të jep edhe një buzëqeshje. Është e privilegjuar. Është e preferuar. Është vepër arti.
Zhanri i karikaturës ka qenë bashkudhëtar në krijimtarinë tuaj. Ç’do të thoshit për tipa e karaktere, karikaturat e të cilëve janë vlerësuar si punime me spec?
Në përgjithësi çdo karikaturë, me karakter humoristik apo satirik, aq më tepër ato me prirje politike, e kanë brenda sasinë e specit. Njëra më pak e tjetra më shumë të japin, në mos djegien e padurueshme, të shkaktojnë avullin e nxehtë, këtë radhë jo në gojë, por në mendje. Ka nga ata politikanë që, edhe pse u djeg, e durojnë dhe e përballojnë djegien. Ka edhe të tjerë, injorantë e mediokër, të cilëve u djeg çdo lloj sasie e varieteti i specit satirik. Në përgjithësi, satira sasinë dhe djegien e specit e ka më dukshme e më të efektshme. Është një mendim: “Për një politikan, një karikaturë është e rrezikshme, por më e rrezikshme është kur nuk ka asnjë karikaturë.”. Është pikërisht speci që i jep shijen e veçantë e të preferuar karikaturës politike.
Mendoni se njerëzit që merren me politikë mbeten “miniera” e frymëzimit në krijimet tuaja?
Me politikën direkt, nëpërmjet karikaturës, krijimtaria ime përmblidhet në këto 25 vjetët e fundit. Mendoj që, që në ditët e para të demokracisë, unë dhe kolegët e mi humoristë zbuluam thesarin e çmuar në “minierën” e politikës. Ngjarje, dukuri, fenomene, fakte e personazhe pa fund, që shtyhen e grinden në grumbullin e madh të tyre, që kush e kush më parë të zërë vendin e merituar në kornizat humoristike të shtypit periodik. Mos u çudisni! Sot kemi edhe politikanë që në shenjë miqësie më tërheqin vëmendjen duke më thënë: “Eh, mua s’më bëre një karikaturë në gazetë.”. Dhe pret buzëqeshjen time si një premtim për të ardhmen…
Njiheni si skenarist i disa prej filmave humoristikë. Ndoshta aroma e specit djegës ndaj politikanëve do të zërë një ditë vendin e vet përkrah filmave të tillë?
Meqë jemi akoma te speci, e për më tepër ju ngulni këmbë për këtë zarzavat pak delikat në prodhimin e humorit, mendoj se këtë do mund ta përdor kryesisht në filmat e animuar që trajtojnë subjekte të politikës me personazhet përkatëse. Profesor, ju jeni marrë me politikë?
Dikur është marrë politika me mua dhe e kam pësuar prej saj, tani merrem unë me politikën që ta “pësojë” ajo nga unë. Një “hakmarrje” që, duke u treguar modest, them se i bën mirë politikës. Vetëm me një ndryshim: Unë jam politikan BIO, ndërsa të gjithë të tjerët që kanë mbirë në kopshtin e politikës janë OMGJ, sepse janë të stimuluar me medikamente për rritjen artificiale, të menjëhershme të famës e të mirëqenies së tyre. Janë krijesa të pasura me plehra kimike.
Ndër vite keni lëvruar me sukses aktrimin, regjisurën, skenaristin, karikaturistin. Cili prej këtyre profesioneve ju ka sjellë më shumë kënaqësi?
Çdo veprimtari artistike ku unë kam vënë në punë mendjen dhe shpirtin tim më ka dhënë një kënaqësi të veçantë. Tek unë të gjitha veprimtaritë kanë ndihmuar njëra–tjetrën. Kur në një vepër arti bashkohen të gjitha aftësitë, është një lloj si një koktej i mirë e i shijshëm, që pëlqehet nga të gjithë. Filmin e ka ndihmuar karikatura, karikaturën e ka ndihmuar aktori dhe regjisori, aktorin dhe regjisorin e ndihmon skenaristi. Pra, siç e shikoni, është një kontribut i të gjithëve që punojnë për suksesin e një vepre artistike. Me një fjalë, janë një grup i vogël artistësh që kanë miqësi, respekt për njëri–tjetrin dhe që punojnë me pasion e përkushtim që vepra artistike të dalë sa më dinjitoze. E veçanta e këtij grupi është se ka vetëm një emër: Bujar Kapexhiu. Dhe unë i dua e i respektoj të gjithë njëlloj. Ky është kyçi dhe sekreti i suksesit, kur ai është real. Kur krijimtaria është e pasuksesshme, për të mos thënë fjalën e ashpër “e dështuar”, fajin nuk ia hedhin njëri–tjetrit, por e ndajnë të gjithë së bashku, duke e bërë kështu më të lehtë e më kalimtare periudhën dështake.
Ndonëse keni ngjitur suksesshëm shkallët e karrierës suaj artistike, ka pasur raste që keni pësuar incidente, që ju kanë “rrëzuar” nga këto shkallë, duke punuar në bazë. Është e vërtetë?
E tërë veprimtaria artistike, për secilin artist, pa përjashtim, është e fokusuar në dëshirën, punën, pasionin, përkushtimin dhe pikësynimin që emri i tij të ngjitet në majat më të larta të suksesit. Por duhet të themi që kjo nuk është një ngjitje alpinistike, por me shkallë, që quhen shkallët e karrierës e padyshim cilësohen si shkallët më delikate. Duhet kujdes kur mbështet këmbën e më pas kur hedh hapin, duhet ekuilibër. E keqja vjen kur këmba të mbetet në ajër, nuk ke mbështetje, në çastin që humbet ekuilibrin dhe me siguri rrëzohesh. Është më e rrezikshme kur je ngjitur në majë, rrëzohesh dhe e shikon veten në fund. Është e dhimbshme. Unë jam rrëzuar njëherë nga shkallët, jo për faj të shkallës, as për faj të atij që mbante shkallën, por nga një mendje perverse në çast çmendurie. Iu tek të na heqë shkallët dhe ne ramë të tërë. Unë bashkë me të tjerë. Fatmirësisht nuk thyem qafën, por na detyruan të thyejmë koncepte dhe format e krijimtarisë.
Nëse do të ktheheshim paksa në retrospektivë, në filmin “Dueli i heshtur” starton roli juaj i parë si aktor, me personazhin e Bepinit. Ishte periudha kur ju ishit ende student. Përse ky personazh ngjiti aq shumë te spektatori?
Është një nga rolet dhe kujtimet më të bukura e të veçanta të jetës sime artistike. Më pëlqen dhe e dua atë personazh , njëkohësisht më vjen keq se nuk mundi ta realizojë ëndrrën e tij. Atë ëndërr që kish Bepini për një jetë në botën e lirë, e kishim pothuajse të gjithë ne të rinjtë e asaj kohe. Dhe kjo ëndërr e ne të gjithëve u bë realitet me ardhjen e demokracisë mbas viteve ’90. Në një intervistë, në një program televiziv, jam shprehur, sigurisht me shaka, që filmi “Duel i heshtur” në atë kohë ka qenë një film frymëzues, që ne e trajtuam si një kurs kualifikimi, për t’u treguar të rinjve sesi të arratisesh jashtë shtetit. Ndoshta kemi profetizuar, për të dëshmuar se e ardhmja e largimit do të jetë me anije dhe ashtu ndodhi. Në atë kohë diktature, personazhet e ashtuquajtura negative pëlqeheshin e simpatizoheshin, sepse veprimet dhe batutat e tyre ishin brenda qenies së çdo njeriu të asaj kohe. Kështu ndodhi edhe me Bepinin e “Duelit të heshtur”. Batutat e tij edhe sot e kësaj dite përdoren në biseda të ndryshme dhe mjedise argëtuese.
Bepini u vlerësua si binjakëzim me dëshirën e jo pak njerëzve që tentonin të arratiseshin. E menduat ndonjëherë veten si pjesëtar të armatës së këtyre njerëzve, për t’u larguar edhe ju një ditë nga Shqipëria?
Kjo që thoni ju është e vërtetë. Të rinjtë e asaj kohe sytë dhe dëshirat i kishin nga Perëndimi. Ishin të shumta rastet e tentativave nga të rinjtë, të cilët, edhe duke e ditur rrezikun e madh që i priste, kalimi i kufirit qe burg ose vrasje, i morën parasysh këto dhe tentonin ta kalonin kufirin, për të kapur “botën e lirë”, të cilën aq shumë e kishin ëndërruar. Të them të drejtën edhe unë e kam ëndërruar Perëndimin, por asnjëherë nuk kam menduar për t’u arratisur. Asnjëherë nuk kam menduar për të shkuar unë vetë atje, por kam ëndërruar e dëshiruar me “Ah, sikur!” Perëndimi të vijë te ne. Para ardhjes së demokracisë dhe në ditët e para të saj, asnjëherë nuk kam menduar të qëndroj atje, megjithëse kam pasur oferta me vlerë banimi e punësimi. Nuk dua të mburrem këtu, duke thënë se e bëra për patriotizëm. Jo. Ndoshta natyra ime paksa sentimentale, e lidhur ngushtë me familjen, me shoqërinë, me mjedisin. Dhe, për të mos harruar, për ta thënë haptas, mungesa e kurajës, bënë që unë të refuzoja qëndrimin dhe të kthehesha në vatrën time. Shumë të tjerë, ndryshe nga unë, guxuan, u larguan dhe fituan. Mirë bënë. Ishin trima. I admiroj, edhe pse një pjesë e tyre nuk punojnë në profesionet për të cilat u shkolluan, por i admiroj për dëshirën e tyre për të ndryshuar, për të kërkuar më të mirën, më të bukurën, për të sakrifikuar edhe humbjen e profesionit të tyre. Liria më e shtrenjtë se gjithçka!
Sipas jush, ku qëndron e veçanta dhe e përbashkëta me Bepinin, personazhi i cili u skalit aq mrekullisht nga ju?
E përbashkëta e parë ishte mosha. Kjo më ndihmonte që me lehtësi, në film, të mendoja e të veproja si ai. Ndoshta edhe biografitë, ai letrare dhe unë reale, i kishim të njëjta, si familje kundërshtare të regjimit komunist. Ajo që i dha frymën e vërtetësisë këtij roli qenë pikërisht edhe dëshirat që gëlonin fshehurazi brenda shpirtit të çdo të riu të asaj kohe. Dhe diçka për humor: Kur në vitin 1973 u dënova dhe u dërgova për riedukim, kryeredaktori i revistës “Hosteni”, ku unë isha bashkëpunëtor si karikaturist, shkrimtari Niko Nikolla, më thoshte me shaka: “Ti Bujar nuk e di se përse të kanë dënuar. Këtë ta them unë, të saktë. Byroja Politike, kur ka parë filmin ‘Duel i heshtur’ dhe personazhin tënd, që e ke interpretuar me aq pasion e origjinalitet, kanë thënë: Edhe ky duhet të jetë po aq i poshtër e reaksionar sa personazhi vetë, përderisa e luan me aq ndjenjë.”. Në të vërtetë, në realitetin shqiptar, i gatuar me ideologjinë komuniste, aktorët që interpretonin personazhet pozitive të heronjve të luftës në një farë mënyre identifikoheshin me ta dhe ishin më të privilegjuar. Dhe e kundërta ndodhte me aktorët që interpretonin personazhet negative. Mos t’ju duket e çuditshme, por edhe në mbledhjet e artistëve në presidium zgjidheshin aktorët që interpretonin personazhet pozitive. Regjisori i madh Kujtim Spahivogli, pedagogu dhe miku im i afërt, e ironizonte për këtë dukuri duke thënë: “Pesë role negative në film e në teatër, barazi me tre vjet burg!”. Unë kam interpretuar në film katër role negative, prandaj pësova jo tre vjet burg, por punë të detyruar e të rëndë në prodhim. Spektatorë kuriozë e dashamirës, miq e shokë të mi, më pyesnin: “Interesant, Bujar, përse ke interpretuar vetëm role negative?”. Dhe unë u përgjigjesha: “Në kontrast me jetën.”. Ndërsa një miku im matematicien, duke përdorur teoritë matematikore, shtonte me shaka: “Mos u mërzit Bujar, negativ me negativ del pozitiv.”.
Mendoni se ky rol shërbeu si trampolinë në rolet që vijuan më pas në filmat “Gjurmët”, “I teti në bronz”, “Dy herë mat”…?
Çdo rol i suksesshëm në film apo në teatër, për cilindo aktor, është një pasaportë kalimi për një film tjetër. Regjisorët, kur qëndronin në vizionin e filmave të ndryshëm, dukeshin tamam si ata peshkatarët, të tendosur me grepin e tyre, për të kapur “peshkun” më të mirë e më të rrallë dhe për ta “tiganisur” në gatimin e radhës. Kështu ndodhi edhe me mua. Mbas filmit “Dueli i heshtur” erdhën ofertat për filmat e tjerë. Gjatë kësaj periudhe u ndodha i kapur nga shumë grepa të regjisorëve, por jo në të gjitha gatimet isha “i shijshëm”, ashtu siç mendonin ata, ndaj edhe nuk më “tiganisën” në filmin e tyre. Falënderoj regjisorët që në gatimet e tyre artistike shënuan edhe emrin tim në menynë kinematografike.
Profesor, duke mos mjaftuar dënimet për t’ju shkatërruar si artist, sistemi i atëhershëm arriti të “burgosë” krijimtarinë tuaj, si regjisor i dy filmave të animuar, “Autogol” dhe “Kur shefi merr flakë”. Ndoshta shkaku i kësaj censure qëndron në faktin se skenarist i tyre ishte Bashkim Shehu, djali i ish-kryeministrit Mehmet Shehu?
Zanafilla e filmit të animuar në Shqipëri qe kryesisht te filmat për fëmijë. Prodhimet e para filmike, nga të gjithë krijuesit, skenaristë, regjisorë, operatorë, piktorë e animatorë, u mbështetën pikërisht në këtë linjë krijimi. Subjekte edukative për fëmijë të moshave të ndryshme. Pikërisht në kohën që kishim prodhuar disa filma të suksesshëm për fëmijë, kur qemë pjesëmarrës dhe fitues çmimesh në festivale ndërkombëtare dhe kur teknikisht e ndienim veten më profesionalë, menduam t’i futemi një rruge më të vështirë por të bukur, krijimit të filmave të animuar me subjekte për të rritur, brenda problematikës aktuale, kryesisht me tema të familjes e të punës. Kështu qe fillimi i procesit krijues për prodhimin e dy filmave të parë për të rritur. Dy subjektet ishin delikate, sepse për herë të parë spektatori ynë do të shihte në ekran një karikaturë të punëtorit që nxjerr prodhime skerco, ngaqë gjatë orarit të punës mendon për futbollin. Apo tjetri, një shef brutal e arrogant, që kur nxehet nxjerr flakë nga goja. Të dy filmat i realizuam në bashkëpunim me skenaristin Bashkim Shehu, duke menduar se në atë situatë delikate, brenda lëvozhgës së artit të realizmit socialist, ne po mendonim të godisnim, gërvishtnim apo të copëtonim këtë lëvozhgë dhe për çdo vërejtje apo keqkuptim të subjektit mburoja do të ishte me emrin “djali i kryeministrit”. Por edhe kjo nuk piu ujë. “Shpata e partisë” e copëtoi mburojën dhe filmat i degdisi në errësirë, siç thotë populli, “Pa nam e nishan”. Kur këto dy filma u gjetën dhe u rishfaqën përpara spektatorit, në këto ditë të lira të demokracisë, ne krijuesit patëm një kënaqësi të veçantë, duke e krahasuar këtë kënaqësi me atë punën e verës që koha i ka dhënë më tepër vlerë. Ashtu edhe ne e shijuam më mirë, më me shumë kuriozitet e më me shumë kënaqësi. Ishte një çast emocionant. Tamam si të takosh një person të dashur, që prej vitesh e ke menduar të humbur dhe kujton se nuk do ta takosh më kurrë. Jo! E rigjetëm njëri–tjetrin. U takuam me shumë mall. Jemi bashkë. Tani nuk na ndan më askush. Kurrë!
Njiheni si pjesëtar i grupit themelues i studios së filmit të animuar në kinostudion “Shqipëria e re” dhe regjisor i shumë filmave për fëmijë dhe të rritur. Shohim se filma të këtij zhanri sot shfaqen me pikatore. Ju shqetëson një fakti tillë?
Filmi i parë i animuar në Shqipëri, prodhim i Kinostudios “Shqipëria e Re”, u shfaq në nëntor 1975. Titullohej “Zana dhe Miri”. Ky film u krijua nga dy autorë, Vlash Droboniku (piktor) dhe Tomi Vaso (operator), të dy të specializuar në studiot e filmit të animuar në Bukuresht (Rumani). Vazhdimësia e prodhimit të këtyre filmave dhe ngritja e nivelit artistik kërkonin domosdoshmërish plotësimin e grupit krijues me figurën kryesore të një filmi, regjisorin. Ky qe çasti i lumtur për mua, në kohën që kryeja dënimin në punë prodhuese, më propozuan të jem regjisori i parë i filmit të animuar. Pranova me kënaqësi, jo vetëm se po largohesha nga puna e rëndë, por do filloja një profesion interesant, në një veprimtari artistike, ku përmblidheshin dhuntitë e mia profesionale: skenari, grafika dhe regjia. Kështu e filloi punën ky grup i vogël artistik prej tre vetash në prodhimin shumtë të filmave të animuar për fëmijë, me subjekte tonat origjinale ose me bashkëpunim me shkrimtarë të letërsisë për fëmijë. Në vazhdimësi, me ardhjen në studion e filmit të animuar të piktorëve të rinj nga “Akademia e Arteve”, u shtua prodhimi i filmave, njëkohësisht edhe cilësia e krijimtarisë artistike u pasurua me stile të reja. Pjesëmarrja nëpër festivale kombëtare dhe ndërkombëtare i dhanë kësaj krijimtarie vlerësime të shumta me fitimin e shumë çmimeve. Sot, ky zhanër, duhet të pranuar me keqardhje, është rrudhur, strukur, fishkur e tretur si një lule pa ajër e ujë, që shumë rrallë ngjyros petalet e saj, vetëm kur lëshohet ndonjë rreze drite nga institucionet shtetërore ose kur me pikatore ndihmohet financiarisht.
Nëse nuk do të ishit artist, çfarë do të bënit?
Në çdo lloj profesioni do punoja seriozisht, me pasion e profesionalizëm. Unë e respektoj dhe e dua shumë punën. Punoj me përkushtim për çdo gjë që marr përsipër. Për të qenë i sinqertë me veten dhe me ju, dua të përjashtoj dy profesione, që me siguri unë nuk do t’i kryeja si duhet me që e ndiej veten të paaftë. Polic dhe llogaritar. Tek i pari nuk do të isha i pranueshëm, sepse jam tip liberal e sentimental e me siguri do të më përjashtonin menjëherë. Ndërsa për profesionin e dytë, atë të llogaritarit, nuk i përballoj dot shifrat dhe kombinimet e tyre. Tmerr.
Cilat personazhe ju frymëzojnë më shumë?
Personazhet e sinqertë, të mençur, me fantazi, kavalierë, të papërtueshëm, xhentilë, krijues, gazmorë e plot humor.
Kohët e fundit tv.Vizion +, shfaqi spektaklin”Dancing with the Stars” (Danc me yjet). Si personazh VIP, ju u përfaqësuat denjësisht. Madje, dueti Bujari & Olta në kërcimin klasik “Samba” arriti të skualifikonte dhe balerinë të njohur? Cili motiv ju shtyu të ishit pjesëmarrës në këtë eveniment?
Me kërcimin kam pasur dhe kam përherë, marrëdhënie të mira, që e kemi respektuar e simpatizuar në vazhdimësi njëri-tjetrin. Kam kërcyer që në vogëli. Në rini, frekuentues pasionant i mbrëmjeve të vallëzimit në shkollë dhe nëpër dasma. Kam kërcyer të gjitha llojet e valleve popullore e të vallëzimit. Ftesa për pjesëmarrjen në spektaklin “Dancing with the Stars” qe një rast i rrallë, që nuk vjen për këdo dhe ky është vlerësim, por njëkohësisht kishte përballjen me një sfidë dhe zbulimin e një ambicie artistike. Mbi të gjitha, pjesëmarrjen në një eveniment televiziv kombëtar të rrallë. Nuk duhet të harrojmë që edhe ata që të ftojnë, pra organizatorët, e kanë menduar mirë këtë pjesëmarrje, duke llogaritur në bilancin e suksesit popullaritetin e çdo pjesëmarrësi, për të siguruar kështu larminë e personazheve dhe entuziazmin e spektaklit. Vlerësimi dhe konsiderata pozitive e organizatorëve m’u duk e sinqertë dhe nga ana ime nuk do dukej e hijshme që pjesëmarrja të refuzohej. Në çastin e pranimit, përveç kënaqësisë për pjesëmarrjen në një aktivitet origjinal artistik, i ndryshëm nga aktivitetet artistike që kryeja çdo ditë, pata edhe mbështetjen dhe sigurinë e bagazhit profesional për kërcimin, leksione për të cilin kisha marrë vite më parë në Akademinë e Artëve, kur studioja për aktor, në lëndën e baletit të drejtuar nga koreografë të shquar të asaj kohe.
Kërcimet Danc, Vals, Tango pëlqehen kudo në botë. Cilin prej tyre keni pëlqyer më shumë në jetën tuaj?
I kam kërcyer këto vallëzime. I kërcej edhe sot. Por kërcimi që kam më shumë për zemër dhe ma lejoni mungesën e modestisë, për të thënë një të vërtetë që, e them me mburrje këtë, e kërcej shumë mirë edhe sot, pasi kanë kaluar 55 vjet qëkur e kam kërcyer për herë të parë, është kërcimi Twist. Në fillim të viteve ‘60 ky qe i ndaluar të kërcehej në çfarëdolloj mjedisi publik, por ne pasionantët, fshehurazi, e kërcenim në festa të ngushta familjare apo shoqërore. Një kuriozitet: Në këtë kohë, student, unë shkoja në konviktin e djemve të Akademisë së Arteve dhe aty, në dhomat e fjetjes, duke u mbajtur midis shtretërve metalikë u mësoja shokëve të kursit formën e këtij kërcimi. Nuk e harroj, sot e kësaj dite, më ka mbetur në mendje se lëvizjet e kërcimit Twist janë: Trupi drejt, gjunjët pak të thyera, duart lëvizin sikur fshin kurrizin me peshqir dhe këmbët, herë e majta e herë e djathta të alternuara, sikur shuajnë bishtin e cigares me këmbë në tokë. Sigurisht që këto janë të bukura kur lëvizjet organizohen sinkron me njëra–tjetrën. Ja pra, ua dhashë edhe juve leksionin e parë për kërcimin Twist. Suksese! Kërcim të mbarë!
Cili është Bujar Kapexhiu si bashkëshort, prind, artist dhe qytetar?
Sigurisht, ju kërkoni nga unë që të jem i sinqertë me përgjigjet e mia për këto pyetje. Kjo pyetje është e gjerë, e thellë, brenda saj me shumë nuanca. Bashkëshort i rrallë – kështu thotë gruaja. Prind shembullor e i përkushtuar – kështu thonë djali, vajza dhe komshinjtë. Artist i mirë-thonë spektatorët, lexuesit dhe bashkëpunëtorët. Qytetar korrekt- thonë banorët e lagjes, punonjësit e policisë, shitësit, kamerierët, postieri, shitësi i gazetave dhe administratori i pallatit. Kjo është përgjigjja më e saktë dhe më e sinqertë për kapacitetin e modestisë që disponoj brenda vetes, në çdo kohë e në çdo rrethanë.
Përkushtimi i punës suaj si pedagog e krijues, ndoshta, ka bërë që të jeni borxhli ndaj familjes?
Po. Kjo është e vërtetë. Jam shumë borxhli. Angazhimet e shumta, koha e gjatë me krijimtarinë e kanë limituar kohën e ndenjjes me pjesëtarët e familjes. Herë pas here largimet nga shtëpia për aktivitete të ndryshme artistike, si film, teatër, ekspozita, pjesëmarrje në konferenca, seminare e kanë bërë shumë të rrallë qëndrimin në të njëjtën tavolinë, për të drekuar apo darkuar me pjesëtarët e tjerë të familjes. Megjithatë, për të mos më mërzitur e që unë të ndiej peshën e mungesës në gjirin e familjes, ata shprehen shpesh se unë nuk mungoj, të kemi pranë, të shohim nëpër filma, në emisione televizive, apo dhe me karikaturat në shtypin e përditshëm. Për shaka, i them vazhdimisht gruas: “Ja ku e ke fotografinë time, të varur në mur. U thuaj të tjerëve, ky është bashkëshorti im, nuk largohet kurrë nga ajo kornizë, përherë ashtu i buzëqeshur dhe me ngjyra.”.
Kurdoherë i mirëpritur në festivale kombëtare e ndërkombëtare të filmit, në mjedise auditori, shokësh e miqsh. Çuditërisht, të gjitha këto aspekte mbartin brenda kripën e humorit tuaj të këndshëm…
Edhe kur nuk është i pranishëm humori dhe buzëqeshja origjinale, siç i thonë sot “Live”, me siguri që është vepra ime që u jep pjesëmarrësve, dashamirësve dhe miqve të mi buzëqeshjen apo të qeshurën, që mbushen me çaste gazmore.
Çfarë është humori për ju?
Humori që përfaqësohet nga disa dukuri, buzëqeshja, e qeshura, gajasja, nuk është vetëm tendosje e cepave të buzëve drejt veshëve, dukja e bardhësisë së dhëmbëve, tingulli i zërit që shkruhet “hahahahaha”, por diçka më e bukur, më e këndshme, që ndodh brenda shpirtit si një ndjesi që harron, zhduk, godet, përhap, spërkat, mbulon e zbulon njëkohësisht një grumbull ndjesish, që, të përziera së bashku krijojnë një koktej emocional që të shijon, të dalldis, të çlodh, të zbërthen e të eksiton. Humori me të qeshurën e tij është gjithçka. Triumf. Fitore. Kënaqësi. Është bota që ndalon përpara këmbëve të tua e ti nuk e përfill fare rrumbullakësinë e saj me të qeshurën tënde rrafshuese. Në çastin që ti qesh, me siguri që bota e ka ndalur rrotullimin e saj. Unë them: Mjerë ata që nuk dinë të qeshin. Edhe të qeshësh, duhet të dish. Nuk është e lehtë. Por jo e pamundur. Humori është privilegj i të mençurve. Unë them: Mos u mburr se je serioz, por merakosu se nuk di të qeshësh. Dikush tjetër ka thënë: “Buzëqeshja është rruga më e shkurtër midis dy njerëzve.”. E pra, në jetë sa më shumë buzëqeshje, se kështu do të jesh më i bukur, më i mençur e më paqësor.
Si do e vlerësonit punën e shkrimtarëve të humorit dhe të karikaturistëve shqiptarë?
Një pasuri e madhe e plot vlerë për artin dhe kulturën Shqiptare. Një listë e gjatë me emra autorësh shkrimtarë, poetë, karikaturistë, me një bagazh kolosal me veprat e tyre. Nuk po shënoj emra, se një listë e tyre e gjatë do të duket sikur bëj apelin në një ditë zbori. Miqtë e mi humoristë për mua janë të gjithë të dashur, të respektuar e të preferuar, duke pasur secili vendin e caktuar në këtë listë. I dua e i respektoj pa dallim feje, krahine, ideje, moshe dhe stili. Ata të gjithë kanë qenë tabela sinjalizuese në rrugën e gjatë e të vështirë të humorit, në çdo kohë. Them me sinqeritet, mua s’më mbetet hatëri fare që në listat që do formuloni ju, miqtë e mi humoristë, në intervistat tuaja, ta vendosni emrin tim ku të doni. Nuk ju mbaj mëri, edhe në qoftë se nuk e shënoni fare, do më jepni mundësinë që unë të qesh e të them: “E ka bërë për humor!”. Rëndësi ka që ne të qeshim.
Cila është koha që, edhe pse sot me 70 vite mbi supe, do të donit të riktheheshit me dëshirë?
Çdo rikthim është i vështirë e plotë telashe. Të kthehem adoleshent, më duket e lodhshme, të fillosh edhe një herë shkollën, mësimet, notat, qortimet, mungesat etj. Jo! Të kthehem 30-vjeç, përsëri mendoj që është bela, kush rri e martohet edhe një herë (megjithëse ka nga ata që e përsërisin me kënaqësi disa herë), ndërsa unë përtoj, më duket angari, e kam mirë këtë që kam. Më të mirë nuk gjej, jam i lumtur. Të kthehem 40-vjeç, e vështirë, akoma fëmijët nuk janë rritur e duhet të përballosh tërë ato telashe. Të kthehem 50 ose 60 vjeç, më duket se nuk bëj ndonjë rikthim. Vërtet i kalova të shtatëdhjetat, por e ndiej veten fizikisht si 50 dhe shpirtërisht si 25 vjeç. Kështu që më leverdis të vazhdoj këtë rrugë që kam nisur e të arrij deri aty ku i madhi Zot ka vendosur tabelën “stop”. Në këtë çast i lutem Zotit që këtë tabelë ta vendosë sa më larg dhe e falënderoj që më lejon edhe sot e kësaj dite të vazhdoj të eci në rrugën plot kthesa dhe me të përpjeta e tatëpjeta të shumta. Kënaqem se nuk po ndiej lodhje.
Profesor, nëse “Mjeshtrit e Mëdhenj” të skenës dhe kinematografisë shqiptare, si Piro Mani, Pëllumb Kulla, Kristaq Dhamo, Liljana Cingu … do të ktheheshin në Shqipëri dhe do të mbështeteshin nga shteti, a do të kishin progres arti dhe kultura në vendin tonë?
Të katërt këta emra që ju përmendët më sipër janë emra të artë të artit e të kulturës shqiptare. Edhe me krijimtarinë e tyre në dhe të huaj, ata janë vlerë, që japin një kontribut të çmuar në thesarin e artit. Edhe pse ndonjëri tashmë e ka ndaluar aktivitetin krijues, përsëri ata janë të nderuar e të respektuar për atë krijimtari artistike që kanë bërë në këtë truall. Përsa i takon mbështetjes nga shteti, më falni që në këtë çast më vjen për të qeshur me fjalën “mbështetje”. Të jini të sigurt që ky shtet i ka harruar. Ky shtet skelet, sakat, me mendjet e arnuara që e drejtojnë, shtet me xhepa të boshatisur që akoma lyp nëpër botë për të siguruar bukën e gojës dhe që zgjohet i tromaksur nga zhurma e tritolit… Që edhe ato dy lekë, kur bota ia jep si lëmoshë, ia vjedhin qeveritarët e nëpunësit injorantë e të babëzitur, me një turmë politikanësh inatçorë, që nga goja u dalin jargë dhe fjalë të pista… Një shtet që rreket për ditë të mos rrëzohet e të thyejë qafën në gropat plot llum korrupsioni të politikës… Mos prisni mbështetje! Ky shtet ka vetë nevojë për mbështetje, prandaj, ju të katërt miqtë e mi dhe të tjerët që nuk përmenden këtu, gëzohuni të përmalluar aty ku jeni, vazhdoni të krijoni e mos na i vini re që kujtohemi rrallë për ju, se tërë kohën tërheqim zvarrë hallet tona. Gëzohuni dhe mburruni me ato që keni bërë. Ne gëzohemi që kemi jetuar në të njëjtën kohë me ju dhe mburremi që ju kemi miq e vazhdojmë të shijojmë krijimtarinë tuaj. Nëse krijimtarinë tuaj përfundimisht e keni kyçur në sirtar, tani mundohuni të ruani sirtarin, se ky shtet mospërfillës mund ta hedhë në grumbullin e sendeve pa vlerë.
Cili do të jetë Bujar Kapexhiu nesër?
As unë nuk e di. Se cili do të jem nesër është e vështirë ta thuash, aq më tepër që e kam të vështirë e nuk e di të saktë se cili jam sot. Megjithatë, për t’iu përgjigjur pyetjes suaj, po filloj të fantazoj: Bujar Kapexhiu nesër do të jetë një emër, disa filma, disa libra, emër në artikuj përkujtimorë, emër në certifikatën familjare të djalit dhe të vajzës. Një emër që përmendet në biseda gazmore miqsh, që sjell një të qeshur. Ndoshta, më e veçanta, një emër rruge në periferi të qytetit me ndërtime pa leje, por të legalizuara. Dhe e fundit, më e preferuara, më e thjeshtë e më me vlerë: emri Bujar Kapexhiu, në fytyrën e njerëzve, një buzëqeshje.
Profesor, ekspozita juaj e fundit është vlerësuar edhe nga personalitete të njohura të politikës europiane. Ç’do të thotë për ju ky sukses?
Shqipërisë, në procesin delikat, të vështirë e të mundimshëm, për të gjetur shtegun që të dalë më pas në rrugën e asfaltuar drejt Europës, i duhet të respektojë të gjitha rregullat e qarkullimit. Po të vazhdojmë këtë linjë të metaforës, duhet të themi që në këtë rrugë ka shumë “punonjës të rendit” të cilët kontrollojnë udhëtimin e makinës me targa “Albania”. Që nga tymi tërë smog që nxjerr kjo makinë, nga bagazhet e mbushura me drogë, nga klandestinë që kërkojnë azil e deri te grindjet, sharjet, grushtat e krismat brenda në këtë makinë. Të gjorët “policë”, me mirësjellje e kryejnë detyrën, me ndershmëri, duke u dhënë këshilla shoferëve që ngasin këtë makinë. U vendosin gjoba, paralajmërojnë për heqje patente dhe në rastet kur makina ngatërron marshet dhe me goma të shpuara ecën mbrapsht, këta “policë” xhentëlmenë i venë kavon, për ta mbajtur në rrugë dhe që kjo karakatinë e ciflosur të mos rrëshqasë në greminë. Pikërisht këto figura “policësh” që kontrollojnë Europën unë i kam bërë në karikaturë në të gjitha takimet e suksesshme apo të dështuara me politikanët që udhëtojnë me targën AL. Ekspozita dhe albumi i botuar u pëlqyen shumë, duke krijuar një atmosferë që u plotësua me urimet dhe falënderimet e veçanta që erdhën direkt nga Brukseli apo Strasburgu.
Mendoni se vërtet Shqipëria do e “kapë” integrimin?
Unë jam i sëmurë, i pashërueshëm, si optimist kronik. Jam i bindur dhe entuziast që do të hyjmë. Si ata të cilët hyjnë në kinema apo në teatër pa biletë, duke qenë të sigurt se do ta gjejnë një vend bosh, ose do të kënaqen edhe me një vend në këmbë. Vendin e kemi në Europë. Është pak larg, por ne, megjithëse pak të lodhur nga varfëria, të deformuar nga kokëfortësia dhe zullumet, të gërvishtur nga grindjet, të hallakatur nga ndasitë, do të arrijmë që të hyjmë në Europë, duke qenë optimistë dhe të bindur se në këto çaste njërën këmbë, me markën e këpucës NATO, e kemi te pragu i derës. Cilën këmbë? Të djathtën. Sipas traditës popullore, ashtu si në derën e shtëpisë, ne në Europë do të hyjmë, për mbarësi, me të djathtën.
Ju sërish keni nisur nga puna për një tjetër album të ri. Cilat janë krijimet që do të trajtoni në të?
Sapo ka dalë nga shtypi libri i tretë me karikatura politike, me titullin “Kthesë”. Është gati për botim edhe libri i katërt. Njëkohësisht kam përgatitur albumin me karikatura dhe ilustrime të librave të cilat në kohën e diktaturës u ndaluan dhe u hoqën nga qarkullimi. Ndërkohë, po merrem me faqosjen e një albumi luksoz me ngjyra, që do të shoqërojë një ekspozitë me karikatura në Kosovë. Ndërsa redaksia e gazetës “MAPO”, me rastin e 5-vjetorit të botimit të saj, do të botojë albumin me karikatura të botuara në këtë të përditshme.
INTERVISTOI : FADIL SHEHU
Florida , mars 2015

Intervistoi: Dritan Kolgjini/*
Z. Martini, ju keni qenë i burgosur politik, në disa kampe, gjatë kohës së komunizmit, dhe jeni njohur me shumë personalitete të historisë apo pinjoj të familjeve të shquara të Shqipërisë, siç keni treguar në disa nga intervistat që keni dhënë. Pikërisht, për një bashkëvuajtësin tuaj, Ali Hakik Mena, kërkojmë të thoni diçka që ju kujtoni nga periudha që keni qenë në të njëjtin burg, në Tiranë?
Viktor Martini: Si fillim e ndiej të nevojshme me shpjegu, se si më burgosën apo si më banë të burgosun politik. Sapo kisha mbushë 16 vjeç… E si mund të quhet një 16-vjeçar, i pjekun politikisht! Nëpërmjet nji akuze false, më arrestuen për tentativë arratisjeje, dhe më dënuen me 7 vjet burg. Por kjo fatkeqësi më krijoi mundësinë të bashkohem me atë pjesë krenare të kombit, prej të cilëve mora mësimet e para intelektuale e morale. Njeni nga këta mësues asht Fisniku i pashoq, intelektuali e i papërkuluni Ali Mena. Kanë kalu 60 vite, por falenderoj Zotin që më ka ruejtun memorien të freskët. Jo vetëm për mos me i harru këta heronj, por dhe për t’ia ba të njohun pjesës ma të randësishme, rinisë shqiptare, të cilët nuk kanë pasë rastin të ndigjojnë historitë e antikomunistëve. Dhe sigurisht, edhe për t’ia përplasë në fytyrë sot politikanëve të këtyne 24 katër viteve, të cilët jo pa qëllim kërkojnë që t’i mbulojnë me pluhunin e harresës. Por jo! Era ngado që të fryjë, fletët e historisë nuk mund t’i tresë apo shlyejë.
Historianët e Enverit kanë paraqitë nji histori simbas shijeve të diktatorit, në mënyrën ma hipokrite. E kështu vazhdojnë edhe sot. Por kam bindjen dhe shpresën e madhe te Zoti se nji brez tjetër po vjen, të cilët nuk janë të pandjeshëm apo të painteresuem ndaj historisë së vërtetë. Prandej besoj se nuk kanë me pranu që historia e këtyne heronjve të qendrojë e varrosun atje me ato njerëz që punuen me vetëmohim, për komb, fe e atdhe e, mbi të gjitha, sakrifikuen tue i vu krahnorin furtunës së kuqe, që dinjiteti i shqiptarëve të qëndrojë pa ra poshtë, e me u shkelë me kambë, ashtu sikur ndodhi për gjatë 46 viteve e besa deri diku edhe sot.
Ju lutemi, a mund të na bëni një përshkrim të përgjithshëm të profilit njerëzor, politik e intelektual të Ali Menës?
Viktor Martini: Ah!… Ali Mena! Sa e vështirë asht të plotësosh figurën e nji njeriu me të gjitha virtytet e trashëgueme nga fisi i tij e që Zoti ia kishte falë me bujari. Virtyte të cilat nëpër vuejtjet e torturat që kishte kalu me fisin e tij, ia doli t’i mbante të pashterruna e të pacenueme përballë katilave, që mbollën veç dhunë, gjak e uri.
Mbasi u dënova, kalova në burgun e Shkodrës, nga aty më dërguen në kampin e Rinasit. Dhe, për shkak se isha me njanën kambë të këputun, më transferuen si të paaftë për punë, në burgun e Tiranës. Në këtë kohë isha vetë i katërti vlla në burg, kurse baba na kishte vdekë në burgun e Burrelit. M’u dukte vetja në mesin e turmës si nji trumcak i trembun e i trishtuem nga stuhija e tmerrshme.
Kujtoj kohën kur mbasi zuna vend në rreshtin e gjatë të dyshekëve, të burgosunit filluen të vijnë me radhë, ma shumë të shtymë nga kurioziteti, se kush jam, nga vij etj. Të nesërmen, nji burrë i gjatë e i hollë, më pyeti – a mund të ulem? Si jo! – i thashë.
-Nga të kemi? Unë quhem Ali Mena, – u prezantue vetë i pari.
Kurse unë quhem Viktor Martini, – iu gjegja. – Jam prej Shkodre e vij nga kampi i Rinasit.
-Mos ke të bash gja me Pac Martinin? – më pyeti.
Asht vëllai im!
-Sa vjeç je? -16 vjeç! – iu përgjigja.
Sytë e tij u mbushën me lot, por me lot të përmbajtun. Thue se bebet e syve të tij ishin si dy gaca zjermit.
Me kalimin e ditëve mësova se Aliu u jepte mësim të burgosunve në gjuhën anglisht, të cilën e zotnonte gati si vetë anglezët. Mbrenda dhomës, nga debatet që hapeshin për tema intelektuale nga ma të ndryshmet, Aliu me nji gjakftohtësi të dallueshme, dominonte nga mënyra se si e shtronte dhe mbronte argumentin. Pra ishte i gjithanshëm si intelektual.
Nji ditë Aliu më tha, “nëse ke dëshirë, mund të vish me marrë mësim në anglisht!” Si jo, – i thashë, – do t’ju isha mirënjohës.
Kështu, pra, fillova me marrë mësimet fillestare. Mbas mësimit, dalngadalë fillova ta pyesja se nga ishte, dhe pse kishte ra në burg. Kur unë e pyeta për herë të parë, ai vuni buzën në gaz e, tue dashtë me më sqarue, tha shkurt: – “Asht histori e gjatë! Asht ma mirë mos ta ndigjosh!” Kjo më bani ma kurioz dhe si me marifet, unë nuk hiqja dorë nga dëshira ime, meqë më dukej njeri i veçantë nga sjellja, niveli i dijes, kultura etj..
Ju rrëfyet se Aliu ju ka dhënë mësime për gjuhën angleze në kushtet e burgut… çfarë kujtoni nga ajo kohë kur, me pranga në duar, kërkonit të hapnit edhe një dritare të dijes, duke shpërfillur kushtet infernale ku gjendeshit?
Viktor Martini: Asht e vërtetë se megjithëse ishim mbrenda skëterrës, mundoheshim të merrnim dritën e ditunisë nga të shkolluemit, sepse dija të lehtëson edhe vuejtjen!
E kam thanë disa herë se në burg njerëzit, midis halleve që kishin, mundoheshin të përfitonin kulturën, që na mungonte. Dhe këta intelektualë i kryenin me devocion këto sakrifica, që ma vonë na vlejtën shumë. Ndër këto burra shquhesh dhe i ndiemi Ali. Prandaj nuk ishte çudi që me çfarë kishte kalu, mos me i ra ndërmend me ba atë punë aq humane.
Kujtimi i fundit fizik që kam për të ndiemin asht kur u transferova nga Tirana për në burgun e Shkodrës. Aliu erdhi, më përshëndeti tue më thanë: “Udhë të mbarë! Ti je nji i ri shumë kurajoz e inteligjent. Nji ditë ne presim shume nga ti.” Ishte hera e fundit që e pashë.
Çfarë dini apo çfarë të dhënash keni nga historia e dënimit të shumëfishtë (fillimisht dënim me vdekje, që pastaj ia kthyen në 101 vjet, e në fund e caktuan 25 vjet) të bashkëvuajtësit tuaj Ali Mena, si dhe nga historia e tij e rezistencës me armë ndaj regjimit komunist?
Viktor Martini: Sikur ju thashë dhe ma sipër, isha kurioz të mësoja diçka nga jeta e tij. Dhe ai dalngadalë, në raste të ndryshme, më tregoi se familjarisht ishin zogistë, e që, si besnikë të tij deri në vdekje, kishin marrë malet për me luftu komunizmin me armë në dorë. Ai më tregonte jetën e rezistencës në male në kushte tepër të vështira nëpër shpella, në borë e shi, me bukën thatë, që ua jepnin farefisi e miqtë e vjetër, tue rreziku edhe jetët e tyne. Tregonte rrethimet, çamjet e rrethimeve e disa herë në këto rrethime na thoshte se si i kishte humbë njerëzit ma të afërt, shokë, miq e dashamirë. Nuk më kujtohet me saktësi, po në mos gabohem, 5 a 6 vetë, vetëm nga familja e tij, ranë në luftë me armë në dorë, veçse për atdhe e për liri. Për këta heronj respekti duhet të jetë në maksimum!
Ka të dhëna se vdekja e Aliut është një krim shtetëror, ose ndryshe një ekzekutim pa gjyq. A mund të na thoni diçka më tepër rreth këtij momenti? Dihet se mbas operacionit në stomak, ai ka qenë në gjendje të mirë fizike. Përveç kësaj, familja e Aliut ka bërë takim një ditë para se të vdesë apo ta vrasin, dhe dëshmojnë se ai ka qenë shëndoshë e mirë… Ndërkohë mbas 5 ditëve nga ndërhyrja kirurgjikale, trupi i tij ka nisur të japë shenja helmimi. Më saktë dyshohet se vrasja e tij është kurdisur nga Sigurimi i Shtetit, duke e paraqitur si vdekje natyrale… Çfarë dini ju për këtë rast?
Viktor Martini: Nuk mund të them se i ndiemi Ali gëzonte nji shëndet të plotë mbas gjithë atyne vuejtjesh e torturash, që ai na tregonte. Por jam i sigurt se njerëzit me karakter të fortë si Aliu, i përballojnë edhe sëmundjet. Unë kam ikë herët nga burgu i Tiranës dhe kam përfundu në burgun e Burrelit në moshën 18 vjeçare. Nuk kam dijeni a e vranë apo vdiq natyrshëm! Por kam disa raste të tjera, si atë të Tuk Jakovës, që ishte në burgun e Tiranës ku e kapi apendiciti dhe e çuen për operacion ku edhe vdiq. Kësi rastesh ka pasë shumë nëpër burgjet e kampet e Shqipnisë komuniste. Ky mundet me qenë nji nga rastet, dhe shumë e pranueshme si mundësi. Por e vërteta mbetet mister ende, për sa kohë nuk kemi nji dëshmitar apo dokument. Për fat, as dëshmitarët nuk duen me folë, dhe as dokumentet s’i kemi, sepse këta i kanë zhdukë qëllimisht.
Në lidhje me vdekjen e Aliut, kemi dëgjuar nga bashkëkohës të ndryshëm se janë bërë vizita te njëri-tjetri nga të burgosurit në disa burgje të Shqipërisë, ose siç i thonë ndryshe, “kanë çelur mort” brenda në burg. Një fakt tjetër që të bën përshtypje është numri prej rreth 2000 telegramesh ngushëllimi, drejtuar familjes nga shokët, miqtë dhe dashamirët e tij. A kujtoni diçka rreth jehonës apo efektit në gjirin e të burgosurve, të lajmit për vdekjen apo vrasjen e Ali Menës?
Viktor Martini: Në përgjithësi kur dikush vdiste në burg, kufomën menjiherë e merrnin dhe e varrosnin në vende ku vetëm ato katila e dinin, me qëllim që të mos gjendej kurrë. Në mungesë të njeriut të afërt mbrenda burgut, në kësi rastesh, ne i respektonim në heshtje të vdekunit, pa lëvizë nga dysheku, që përfaqësonte “shtëpinë” tonë. Por vdekja e tij dhe e tjerëve gjithnji kanë pasë jehonë, e janë trajtu me respekt të sinqertë njerëzor, tue e ndie thellë si humbje të njerëzve të shpisë, vdekjen e këtyre burrave.
A keni ndonjë informacion rreth varrosjes së Aliut apo a keni dëgjuar rreth përpjekjeve e peripecive të të vëllait Isa Mena, i cili bëri të gjitha tentativat e mundshme për ta gjetur, duke shkuar edhe në Ministri të Brendshme, në Prokurori të Përgjithshme, por megjithatë, në mënyrë absurde, nuk u lejua të shihte kufomën apo varrin, çka lë vend për dyshim, siç e thamë se mund të zbulohej krimi i kryer?…
Viktor Martini: Me thanë të vërtetën nuk kam shumë të dhana, sepse e thashë edhe ma sipër, mbrenda burgjeve, ne nuk dinim se çfarë ndodh me kufomën, e cila përfundonte nëpër vorreza pa emën. E kjo ishte nji praktikë që zbatohej me fanatizëm nga shërbëtorët e regjimit, i cili dënonte praktikisht edhe kufomat e të vdekunve, përveç të gjallëve.
Çfarë emri mund t’i vini faktit që edhe mbas vdekjes apo ekzekutimit të Aliut, familja e tij u ndalua rreptësisht prej Ministrisë së Brendshme të marrë pjesë në varrim?!
Viktor Martini: Përveçse dëshirës me marrë pjesë në varrim, të gjithë kanë trokitun në derën e gabueme, sepse as edhe nji i burgosun nuk e ka gëzu atë “privilegj”.
Përveç ekzekutimeve, burgut, grabitjes së pasurisë etj., një nga format e ushtruara gjerësisht nga regjimit komunist, ka qenë internimi. Pra, në lidhje me internimet ndëshkimore të familjeve, ku syrgjynoseshin pleq, gra e fëmijë, dhe në këtë kuadër, për familjen e Menajve, çfarë mund të thoni, çfarë kujtoni apo keni dijeni?
Viktor Martini: Diktatura, as dhe për nji sekondë, nuk asht ngopë me vuejtjet e gjakun e kësaj shtrese. E dimë të gjithë se fiset e Menajve, Mirakajve, familja e Gjonmarkajve e shumë e shumë familje të tjera fisnike, kanë përjetu mohimin e lirisë nëpër internime, ku nji pjesë e madhe e tyne, aty u martuen, lindën e vdiqën. Por dhe ato që mbijetuen deri në ditët e sotme, nuk po marrin ate çka meritojnë, sepse fati e të drejtat e tyne ndodhen në duert e atyne që e urrejnë këtë klasë e që mundohen në formën ma çnjerëzore ta shfrytëzojnë politikisht. Kjo më duket shumë e padenjë prej politikës pseudo-demokratike të këtyne dy dekadave të fundit.
Në intervistat që keni dhënë më parë, keni rrëfyer se praktikisht të gjithë burrat e shtëpisë suaj, madje edhe gratë, kanë qenë të burgosur. Pak a shumë të njëjtën histori familjare ka pasur edhe Aliu, ku burrat ishin në burgje ndërsa plakat, e fëmijët nëpër internime. A pajtoheni me mendimin se kjo ka qenë një strategji e mirëfilltë gjenocidi, dmth., zhdukja e meshkujve nga shtëpitë antikomuniste?
Viktor Martini: Edhe shkelja ma e vogël, kur ajo cenon lirinë, mund ta quejmë gjenocid, e jo ma të mos quhen gjenocid përpjekjet e diktatorëve për të na varrosun si klasë deri në zhdukje fizike totalisht.
Historia e rezistencës antikomuniste, pas ‘44-ës, është në pjesën e saj më të madhe e fshehur dhe e panjohur për opinionin e gjerë. Në këtë kontekst, çfarë mund të na thoni rreth rezistencës së njohur të burrave të fisit të Bajraktarit të Lurës, Menajve, prej të cilëve 9 u vranë me armë në dorë kundër komunizmit?
Viktor Martini: Jo, jo… nuk është e panjohur… historia e familjes së Menajve, ashtu sikur edhe e familjeve të tjera të kësaj kategorie, qarkullon si ato legjendat, që kurrë nuk harrohen. Por e keqja asht se disa historianë mundohen t’i fshehin ngjarjet, tue u mundu t’i mbulojnë me gënjeshtrat e tyne të paturpshme. Por turpi ka me i mbulu, sepse e vërteta nji ditë do të shndrisë, sepse, siç thotë ajo shprehja popullore “nuk zihet dielli me shoshë”.
Në gjykimin tuaj, këto sakrifica sublime me jetë në altarin kombëtar, – kemi parasysh zhdukjen e Ali Menes, vëllait të tij Isa Menës që do të vritej dy vjet më vonë në kufi, dhe 7 vëllezërve e kushrinjve të tij, që u vranë gjatë rezistencës antikomuniste deri në 1948, – sa vlejtën në atë kohë apo më vonë që njerëzit të ndërgjegjësoheshin për të keqen me emrin komunizëm?!
E së dyti, në lidhje me këta martirë të lirisë, a jemi koshientë ne si shoqëri shqiptare, në lidhje me sakrificat e tyre që shkuan deri në vetësakrifikim?
Viktor Martini: Sakrificat e fisit të Menajve nuk ka forcë që t’i shlyejë tue i qitun në harresë. Por me shoqninë shqiptare ndryshon paksa puna. Nji pjesë e madhe e saj u shndërru në “njeriun tonë të ri”. Të ndërgjegjësosh nji shoqni, e cila u drejtu pa përgjegjësi kombëtare, asht gjaja ma e vështirë sod. Kjo detyrë na përket neve ta marrim përsipër. Me durim, të bindun se do ia mbërrijmë. Nuk asht as e lehtë, as e shpejtë, por jo e parealizueshme. Nëse nuk do rrimë duerkryq, këta heroj do të mundim me i vendosë nëpër piedestalet ma të nalta ku meritojnë të jenë. E vetëm atëherë ne mund të ndihemi krenarë. Dhe vetëm kështu këta heroj do të pushojnë në paqe, të çliruem nga përbindshat diktatorialë. Këto vonesa kurrsesi nuk janë për shkakun tonë, por për turpin e politikës shqiptare, prej 24 vjetësh… dhe të mos harrojmë se këtë padrejtësi ndaj të vërtetës dhe historisë, kalemxhinjtë e diktaturës e mbajnë për nder e krenari.
Megjithëse keni qenë i ri, ju e keni përshkruar Aliun si një “zogist”, dhe ky është një fakt i njohur, pasi shtëpia e Bajraktarit të Lurës ka qenë historikisht e lidhur me Zogollin. A mund të na thoni, si kanë qenë të organizuar “zogistët” në kushtet e burgut?

Viktor Martini: Burrat e fisit Mena janë të njoftun si zogistë, besnikë të Mbretit, të palëkundun si nacionalistë. Aliu në burg mbante përreth të gjithë zogistët, duke iu mbajtë gjallë shpresën se nji ditë do të vinte liria dhe rrëzimi i tiranisë. Ma tepër nuk mund të bante kurrkush.
Ka një ide të përgjithshme se komunizmi ka përqendruar pa pushim gjithë egërsinë e vet mbi ato familje apo persona, që njiheshin si nacionalistë, dhe në këtë shtresë, “zogistët” mbajnë peshën kryesore. Duke e lidhur edhe me gjenocidin ndaj Menajve, një familje e vjetër historike e nacionaliste, – sa ju duket se qëndron ky pohim? Dmth., a bënte realisht “diferencime” edhe në persekutim regjimi, ose a i “përzgjidhte” viktimat e veta?!
Viktor Martini: Sigurisht që barrën ma të randë në diktaturë e kanë mbajtë nacionalistët shqiptarë, sepse këta ishin rreziku i diktatorëve. Nacionalizmi shqiptar ishte i përbamë nga Zogistët, Blloku indipendent e nga Balli Kombëtar. Të tria këto grupe kanë pasë platforma të ndryshme, por që kishin të përbashkët, idenë e nji Shqipnie të madhe, etnike. Pa përjashtim tek të gjithë anëtarët e këtyne partive ra kamzhiku i diktaturës, por në mënyrën ma çnjerëzore ra tek drejtuesit, organizatorët, të cilët vinin nga familje me za e me emën. Si psh te fisi i Gjonmarkjve, apo Mirakajve dhe kështu edhe fisit të Menajve, pa përmendë këtu ato të jugut, që pësuen ditët ma të zeza, aspak ma të vogla se këto të atyne që përmenda ma nalt.
Për 46 vjet komunizëm, në Shqipëri është ushtruar dhunë shtetërore, kundër asaj shtrese që etiketoheshin si “të prekur politikë”. Pikërisht këta njerëz kanë qenë karta morale në fillim të ndryshimeve në vitin 1990. Sa mund të rezistonte njeriu ndaj trysnisë politike të regjimit, dhe sa është e ndërgjegjshme shoqëria shqiptare sot për këto sakrifica?
Viktor Martini: …Bile si shtesë “armiqtë e popullit shqiptar…”. Por janë pikërisht këto shtresa që në janarin e vitit 1990 lëshuen kushtrimin se diktatura duhet të marrë fund. Njeni nga ata që u ngritën fuqishëm isha dhe unë, me 13 janar 1990, në Shkodër. Dhe bash në këtë datë më arrestuen, më torturuen e më izoluen në spitalin psikiatrik të Elbasanit, tue më mbajtë dy muej rresht me gjylpana në gjendje kome.
A jeni në dijeni që për Ali Menën nuk është shkruar praktikisht asgjë deri më sot, dhe ndoshta kjo intervistë e juaja mund të zgjojë vëmendjen e autoriteteve vendore në Shqipëri, të përkujtojnë me një gjest vlerësues, duke i dhënë emrin e tij një rruge, apo një shkolle etj., si shenjë ndërgjegjësimi ndaj atij kontributi e sakrificash sublime për lirinë e dinjitetin njerëzor të vendit të vet?
Viktor Martini: Pretendimi juej asht tepër i arsyeshëm për Ali Menën e për gjithë këtë kategori që meriton të përjetësohet. Por nga ana tjetër më habit arsyetimi juej dhe i shumë të tjerëve në fakt… Ju po kërkoni të respektohen këta heronj, pikërisht nga pasardhësit e komunistëve!… Ju mendoni se ata e kanë problem zhvlerësimin tonë?! A nuk e shikoni se këto 24 vite kanë ba lojën ma çnjerëzore me dekorata, tue na tallun keqas?!
Mendoni se ne duhet të krenohemi, pse u vu përmendorja e Mbretit Zog në Tiranë!? Kur po në atë kohë u vu busti i “njeriut të mençur” të politikës shqiptare Sabri Godos, pra i atij që pushkatoi e përndoqi naconalistë pa farë mëshire!!!
Aliu do t’u ndiente tepër i fyem sikur t’u nderonte nga ish-kameleonët e trashëgimtarët e politikës të sotme. Aliut me shokë do i vijë koha që një ditë të vlerësohet ashtu sikur e meritojnë, nga trashëgimtarët dhe brezi i ri antikomunist. Prandaj durim e mos u nxitoni.
Me këtë rast ju falenderoj si media për mundësinë që më dhatë për me dëshmu e me respektu ato heroj, të denjë me i quejtë bij të lavdishëm të kombit shqiptar.
Unë ndihem tepër i kënaqun që po kryej nji amanet që me la Visarjon Xhuvani, kryepeshkopi i Kishës Ortodokse Shqiptare, kur në oborrin e burgut të Burrelit me tha: “Në emën të Zotit, të ngarkoj të jesh dëshmitar i vuejtjeve të tona, kur nji ditë ne s’kemi për të qenë.” Isha 18 vjeçar e unë do vazhdoj të jem dëshmitari i vuejtjeve të njerëzve të ndershëm që sakrifikuen për lirinë e dinjitetin e popullit shqiptar.
Ju faleminderit z.Martini.
Përgatiti: Dritan Kolgjini
Ali Hakik Mena
1923-1960
Lind në Fushë-Lurë në familjen e madhe të Bajraktarit të krahinës së Lurës;
Kryen shkollën bazë, ose internatin në Tiranë;
Ndjek liceun e Shkodrës deri në fund të vitit të katërt;
Përjashtohet nga shkolla para provimeve të maturës për aktivitet anti-italian;
Ishte organizator i disa demonstratave e protestave në shkollë kundër italianëve.
Kryen provimet e maturës në Normalen e Elbasanit.
Kthehet në vendlindje në moshën 20 vjeç dhe i bashkëngjitet familjes;
Lufton me armë kundër pushtetit komunist, bashkë me vëllezërit dhe djemtë e axhës, Selmanit deri më 1947-48.
Burgoset në 08 gusht 1947;
Ridënohet brenda në burg, në 10.05.1957 me burgim të përjetshëm që më pas i kthehet në 25 vite burg;
Vdes në kushte të dyshimta dhe ende të pasqaruara në 24.05.1960;
Njihte shumë mirë e zotëronte gjuhët e huaja anglisht, frëngjisht, italisht dhe deri diku edhe rusisht, të cilën e mësoi në burg;
Dinte përmendësh krejtësisht “Lahutën e Malësisë” të Fishtës;
Ishte i martuar me vajzën e Selim Kaloshit nga Sina e Dibrës, i cili është pushkatuar me të vllain Elezin.
E shoqja e Aliut, Hazbija, ka qenë e internuar në Berat, ku i vdiq vajza e vetme Feridja në moshë minore, ndërsa ajo vetë ka vdekur në vitin 1957, në moshë të re.
*Falenderojme z.Kolgjini qe e solli intervisten per lexuesit e Diellit

PRSONAZH/ Flet këngëtarja e mirënjohur Myfarete Laze/
- Festivali i 19-të i Këngës në RTSH realizoi ëndrrën time, u ngjita me Vacen në skenë/
- Para Vaçe Zelës dhe Anita Takes u meka, s’më dilte zëri
- Me Frederik Ndocin, Tonin Tërshanën, Bashkim Alibalin kam kujtime të rralla/
-Agim Prodani dhe Zhuliana Jorganxhi mbeten artistë dhe intelektual të rrallë
-Ramiz Alia dhe Vaçe Zela më hapën rrugën e bukur të Festivalit në RTSH/
- Vaçe Zela më tha ke zë të bukur, do këndojmë bashkë në Festival/
-Kundër meje një mal me letra për biografinë, Ramiz Alia qeshi dhe tha shko në skenë/
- Si vrapova me Marsh Hajatin tek zyra e Ramiz Alisë
-Marash Hajati mbetet një personalitet i gazetarisë, njeri me zemër të gjerë/
-Në vitin 1984 Ramizi ishte sërishmi që më hapi dyert për të dalë jashtë shtetit/
- Më kërkuan me Ansamblin e Shtetit pro s’më la babai, do vijnë male me letra më tha/
Nga Albert Z. ZHOLI/
Një histori rrëqethëse. Babai i saj u pushua për herë të tretë nga puna, në vitin 1972 dhe që prej asaj dite dhe pse kishte studiuar për financë në Itali, ai vdiq pa vënë firmë në bordero për 13 vjet rresht. Vdiq në vitin 1985, ku në Shkodër dhe pse dihej biografia morën pjesë të gjithë, madje për mëse një kilometër, arkivoli i tij kaloi dorë më dorë pa patur nevojë për mjet transporti. Ishte një respekt që vetëm personaliteteve mund ti bëhej (thekson Myfaretja) dhe këtë respekt mund ta bëjë vetëm populli artdashës shkodran. Kur ishte e vogël dhe këndonte nëpër shtëpi, babai i saj i dashuruar me këngën, këndonte e kërcente bashkë me të. Ai lumturohej për zërin e saj, sepse Myfarateja ishte dhe plot humor, karakteristikë e shkodranëve. Për më tej ajo thekson se ka pasur fatin të bashkëpunoj me kompozitorët dhe poetët më të mirë të vendit, si Tish Daia, Avni Mula, Agim Prodani, Kujtim Laro, Limoz Dizdari, Flamur Shehu, dhe poetët Zhuljana Jorgaxhi, Gjok Beci, Xhevahir Spahiu, Agim Doçi, etj. Në rrugërimin e saj skenik Myfaretja ka marrë pjesë në 17 festivale ku ka fituar 13 çmime të para të dyta dhe të treta. Njëkohësisht për mëse 10 vjet ajo ka qenë pjesëtare e Koncerteve të Pranverës, në Festivalin e Interpretuesve dhe gjithmonë është vlerësuar nga juritë. Është nderuar me çmimin “Çesk Zadeja”, “Naim Frashëri”, etj.

Diku kemi folur që ëndrra juaj ishte të bëheshit një këngëtare lirike të studionit për kanto, apo më mirë soprano. Pse rruga juaj mori drejtim tjetër? Pse?
Eh, mos mi kujto ato ditë të vështira të së kaluarës. Gjyshi im ishte pushkatuar nga partia në periudhën e monizmit dhe prindërit e mi u detyruan të lëviznin nga Konispoli dhe Pandalejmoni për të ardhur në Shkodrën e bukur dhe të qytetëruar. Kur mbarova shkollën 8-vjeçare dhe konkurrova për muzikë, mua s’ma dhanë të drejtën e shkollës së muzikës për këtë arsye. Por vazhdova shkollën e mesme të muzikës pas këmbënguljes time dhe kërkesë që i bëra direkt Kryetarit të Komitetit Ekzekutiv, pasi kisha dalë shkëlqyer në shkollë. Por kurrë nuk munda ta përfundoj Akademinë e Arteve për kanto por vazhdova për gjuhë-letërsi.
Kush janë këngëtarët e tu që të kanë lënë mbresa në fillimet e këngës në Shkodër?
Të gjithë. Shkodra ka nxjerrë këngëtarë me përmasa të mëdhaja. Mund të them që Shkodra ka qenë djepi i këngës. Unë në fillimet e mia kam kënduar me Frederik Ndocin, me Tonin Tërshanën, me Bashkim Alibalin, me të gjithë ata këngëtarë që dhe sot njihen kudo ku ka shqiptarë dhe më tej. Të këndoje me ta ishte privilegj, se ishin njerëz të thjeshtë, të dashur, plot pasion, njerëz që sakrifikonin dhe e kishin të shenjtë shoqërinë. Shkodra të magjeps me këngën dhe këngëtarët e saj.
Pjesa më delikate e jetës suaj është pjesëmarrja në Festivalin e 19-të të këngës në Radio Televizion. Madje këndove të njëjtën këngë me të madhen Vaçe Zela. Si mundët të futeshit në këtë Festival kur kishit gjyshin të pushkatuar?
Ehhhh, çmë kujton atë kohë (loton). As vetë se besoj sot se çfarë kam bërë në atë kohë. Unë e doja këngën dhe bëja çmos që të isha pjesë e Festivaleve në RTSH kur të gjithë miqtë e mi këngëtarë më thoshin se ti e meriton. Po si të shkoja, si të futesha, me kë? S’kisha të njohur. E para që të pyesnin ishte biografia. Por ja një ditë im vëlla takon Osman Mulën. Dihet kush është fisi Mula, një fis këngëtarësh, artistësh, plot vitalitet. Ai i thotë vëllait tim pse nuk e sjell Myfareten në Festival? Po ja i thotë vëllai ju e dini se kemi problemin e biografisë. Bjere njëherë, mbase e kalojmë fazën e parë. Pastaj po kaloi në të tjerat si dihet. Vëllai im i mirë vjen e më thotë si qëndronte puna. Unë menjëherë nuk ngurova, madje i thashë nisemi sa më shpejt. Shkuam në Tiranë dhe paraqitemi aty ku bëheshin pranimet pranë Radioteelvizionit. Unë bëra kërkesën dhe kërkova audicion për zërin. Nuk shkrova fare për biografinë. Zëri im u dallua. Ishte zë rinor. Më kaluan në provat e para dhe më caktuan këngën. Do kodoja të njëjtën këngë me Vaçe Zelën “Shoqet tona ilegale”, por dhe një këngë tjetër “Kur jemi bashke te dy”, me Lindita Theodhorin.
Si u prezantove me Vaçen?
Eh me Vaçen. Ajo ishte idhulli im. Ne filluam të bënim provat në shtëpinë e të madhit Agim Prodani. Ai kishte aty një piano dhe aty zhvillonim gjithçka. Kur shkova ditën e parë rrija e ndrojtur. Në shtëpi ishin Agimi me Zhuliana Jorganxhiun. Ata më pyetën për punë dhe filluam provat. Në fillim rrija si e hutuar. Ata flisnin për çdo gjë që teksti të përshtatej me muzikën. Ishin shumë të përkushtuar. Unë bëja me dëshirë çdo gjë që thoshin ata. Pas pak shikoj që në drejtim tonë vjen me tabaka në duar ku kishte filxhan çaji një grua e bukur elegante. Shtanga. Ishte Anita take, bashkëshortja e Agimit. Ajo ishte një tjetër befasi por dhe një tjetër kënaqësi. Isha në nj familje artistësh. Një familje gazmore, plot harmoni, plot fisnikëri. E shihja tek vinte dhe emocionohesha. E shikoja me bisht të syrit. Ajo më buzëqeshi dhe më ofroi filxhanin. U mrekullova nga ajo sjellje aristokrate. Nën këto emocione fillova të punoj. Në bisedë e sipër Anita Take tha se do vij dhe Vaçja. Fillova të dridhesha. Emocionet ishin të forta. Ajo vjen pas pak ashtu energjike, plot vitalitet. Sa erdhi u takua me të gjithë më përqafoi dhe mua. Pasi bëri pyetjet e rastit tha, pa ta dëgjoj pak vajzën. Unë u meka. Nuk kaloja dot pështymën. U preva në fytyrë. Fillo më tha Agimi, por unë u bëra meit. Kisha shumë emocione. Zëri nuk më dilte. Agimi e kuptoi dhe i tha Vaçes dhe Anitës shkoni nga dhoma tjetër. Kur ikën ato sikur u qetësova. Fillova të këndoj. Zëri po më dilte i plotë. Këndova me shpirt. Sa mbarova Agimi me Zhulianën duartrokitën. Pa mbaruar ata duartrokitjet në dhomë futet Vaçja me Anitën. Ato të dyja më përqafuan. Të lumtë më tha Vaçja këndove shumë bukur. Nuk u besoja as syve as veshëve. Unë vija nga Shkodra pa përkrahje dhe tani yjet e muzikës shqiptare më lavdëronin. Ishin çaste të paharruara. Çaste që sa herë i kujtoj lotoj (dhe në këtë çast ajo lotoi). Po takoja ata që deri dje i shikoja si Yje të pakapshëm, të paprekshëm. Se besoja se ishin kaq të dashur, kaq të thjeshtë.
Po kur dolët në sallën e Festivalit çfarë ndodhi?
Ah, si erdhi ai moment. Deri atë kohë nuk më ishte përmendur fare puna e biografisë. Festivali zhvillohej me tre netë. Unë këndova dy netë shumë mirë. Interpretimi im u pëlqye shumë, shumë. Isha shumë e gëzuar. Në natën e tertë kishte ardhur dhe vëllai nga Shkodra për të më parë në sallë. Kisha siguruar një biletë pak si me hile. Ne futeshim në sallën e Festivalit dy orë para se bënim grimin, rregulloheshim. Kur sapo do hyja në derën e pasme të sallës roja më thotë se do kalosh tek kjo dhoma tjetër dhe do takosh Marash Hajatin, drejtorin e televizionit. Shtanga! Diçka ka ndodhur thashë me vete. Kur shkova aty Marashi një burrë fisnik dhe i pashëm pasi më përshëndet me përzemërsi më thotë se na pret Ramiz Alia në KQPPSH. Por mos u shqetëso. Ramizi më parë kishte marrë në telefon Cesk Zaden dhe e kishte pyetur se si kisha mundur të hyj në Festival. Pra problemi ishte i mprehtë. Nisemi direkt me makinën e tij për në KQ. Tek dera roja menjëherë i tha Marashit se shoku Ramiz ju pret lartë. U ngjitëm me vrap. Në fillim hyri Marashi. Ai ndenji brenda rreth 5 minuta dhe pastaj doli. Mu afrua mua dhe më tha për çdo gjë thuaj s’di gjë. U preva e tëra. Fillova të dridhesha. Se di se si u futa brenda. Isha gati të më bjerë të fikët. Sapo futem në zyrë Ramizi më afrohet dhe më përqafon. Më flet plot mirësjellje. S’u besoja syve se isha në zyrën e Ramiz Alisë. As e mendoja kurrë në jetë se do të shkelja në atë zyrë. Pasi më pyeti si i kisha nga shtëpia etj më thotë, si munde të hysh në Festival? Po ja shkova u paraqita për konkurrim kaq. Lotët më rridhnin vetiu. Mirë mos qa. Ke një zë shumë të bukur dhe ke kënduar shumë mirë. Por ja nga Konispoli dhe Saranda na kanë ardhur shumë letra për biografinë tënde, dhe më tregoi poshtë në dysheme një pirg me letra. S’dija ç’të flisja. Rrija si e hutuar. Ai e kuptoi gjendjen time dhe ëm thotë, mirë mblidhe veten. Do shkosh të këndosh. Këndo bukur. Sa nuk fluturova nga gëzimi. Nisu shpejt më tha. Pas 20 minutash duhej të isha në skenë. Sa të shkoja sa të vishesha etj duhej kohë. Sa dola në korridor Marashi më mori për krahu dhe vrapuam si atketë. Nuk e di kur hyra në sallë si u vesha dhe çfarë vesha. Por çdo gjë u bë fluturimthi. Dikujt i mora këpucët, dikujt tjetër karficën apo ku di unë. Një minutë para se të përmendej emri im isha gati ashtu e gjysmuar. Këndova me tërë forcën e shpirtit. Kur mbarova duartrokitjet nuk kishin të mbaruar. Qava nga gëzimi. Kisha realizuar ëndrrën më të madhe te jetës.
Po kur u shpallën çmimet si reagove?
Nuk e besoj. Mora një çmim të parë dhe një të tretë. Pra të dy këngët e mia morën çmim. Por më e madhja ishte se Vaçja donte të dilte me mua në skenë. Donte të këndonte bashkë me mua, por mua nuk më lanë. Ajo dhe u nevrikos. Ishte një këngëtare e madhe, ishte një njeri me shpirt të madh. I ndritët shpirti aty ku është. Ajo më ka dhënë fuqinë më të madhe në atë skenë në momentet më të vështira të jetës. Pa ndihmën e saj ëndrra ime ende do të ishte në sirtar.
Nuk ju afrua punë në Tiranë pas këtij suksesi?
Po më afruan. Cesk Zadeja dhe të tjerë më ëkrkuanpër në Ansamblin e Shtetit, por babi im i mirë më thotë: vajza ime, ti e pe sa letra dërguan për një Festival e mendon se çdo bëhet po të shkosh me punë aty? U binda. Kishte të drejtë. E refuzova punën.
Po jashtë shtetit, a ke shkuar për të kënduar në sistemin monist?
Ja, prapë del Ramiz Alia ai njeri i urtë paqësor. Ansambli i Shkodrës do dilte jashtë . Rastësisht në Shkodër vjen Ramiz Alia dhe pyeti për përgatitjet. Pyet se kush këngëtarë do dalin jashtë. Po ajo e vogla me zë të bukur nuk do jetë në grup pyet drejtuesit? Ata ngritën supet. Merreni se ajo këndon bukur. O zot, çfarë mrekullie. Të ndritët shpirti aty ku je o njeri i mirë.

Disa këngë të kënduara nga Myfarete Laze:
· “Shoqet ilegale”, kënduar me Vaçe Zelën, çmim të parë
· “Nën kurorën e ullirit” , me Ema Qazimin
· “Nusja e maleve”, me Irma Libohovën, çmim të tretë
· “Gjuha jonë”, çmim të tretë
· “O Enver, o yll, o dritë”, çmim të dytë
· “Udhët e atdheut na thërrasin”, çmim të tretë

Festivali i 19-të i Këngës në RTSH
Edicioni 19-të
Qyteti Tirana
Vendi Tirane
Viti 1980
Datat 25, 26, 27 dhjetor
Prezantues Silvana Braçe dhe Dhimiter Gjoka
Artisti Fitues Vaçe Zela dhe Mefarete Laze
Kënga Fituese “Shoqet tona ilegale Muzika Agim Prodani Teksti Zhuliana Jorganxhi”
1979
1981

Intervistoi:FADIL SHEHU- Florida, Mars 2015/
-Me se po merret aktualisht, Raimonda?/
-Raimonda Moisiu:Sa herë i hedh sytë krijimtarisë sime të hershme, mendoj thellë në vetvete, se çfarë më duhet të shkruaj në të ardhmen, pra atë, të cilën nuk kam mundur ta bëja atëhere. Kjo mund të jetë më e vështira dhe seriozja për një autor, së paku për atë krijues që lëvron letërsinë artistike dhe publicistikën. Pra, viti 2015-të është viti i botimeve të reja për mua. Dhe nuk janë pak. Por pesë botime të reja.Aktualisht po merrem me gjithçka. Duke filluar nga përgatitja e drafteve për t’i dërguar për botim, dhe po i shkoj dorën e fundit romanit me titull; “…s’i them askujt…”, të cilin kam disa vite që e kam nisur, me ndërprerje disa mujore sigurisht, pashkruar. Sepse unë jo vetëm pres momentin kur jam e frymëzuar apo idenë, por jam shumë e apasionuar edhe pas publicistikës, që nga intervistat me personalitete të fushave të ndryshme, në dy gjuhë shqip e anglisht, (për hir të së vërtetës janë 180 intervista, 61 prej tyre të botuara tashmë në vëllimin e parë “Letrat shqipe këtej e përtej Atlantikut”), dhe drafti aktual me më shumë se 100 intervista është gati për botim. Kam shkruar dhe vazhdoj të shkruaj, editoriale, kolumna dhe opinione për dhunën në familje, dhunën ndaj gruas, ndaj fëmijëve, ndaj adoleshencës, të dhunës seksuale maskiliste, për bashkëjetesën e dhunës sociale me atë politike e cila dëmton aftësinë e shoqërisë, duke dhënë mendimin dhe ndihmesën time qytetare, intelektuale dhe krijuese për të kuptuar dinamikën e rritjes së ndërgjegjësimit të vetë shoqërisë. Kam disa vite që merrem edhe me kritika, analiza dhe studime letrare, krijime këto që paraqesin raportin njerëzor mes letërisë artistike dhe letërsisë dokumentare.Dhe nuk janë të pakta shkrimet e mija në këtë gjini, shkrime që kanë marrë vlerësime nga personalitete të njohur në letrat shqipe. Mendoj se ka erdhur koha të botoj edhe një vëllim kryesisht me studime letrare. Do të botoj një vëllim me poezi dhe një libër me publicistikë, analiza, opinione dhe editorialë. Gjithësesi, unë vazhdoj të shkruaj e vetëm të shkruaj çdo ditë 3-4 orë në ditë, një ditë të mos shkruaj, ndjehem “fajtore” ndaj vetes, kohës që ikën dhe nuk vjen më për krijimtarinë time.
-Doja të dija diçka rreth librit tuaj të fundit në prozë me titull “Gjëmimi i moshave”.Cilat janë disa nga “stacionet” që ndesh lexuesi në udhëtimin e faqeve të tij?
-Ky është libri i dytë me tregime, që unë dola para lexuesit. Para këtij kam botuar romanin “Pafajsia e Evës”,dhe librin me tregime “Duke kërkuar Ardianën”. “Gjëmimi i moshave” është një libër bazuar në histori të vërteta,tregime të përzgjedhura, nga motivet dhe përvojat jetësore, rreth personazheve socialë dhe historike, gojëdhënave, por edhe ngjarje të jetuara, eksperiencave dhe gjërave që unë kam patur në jetë, apo i kam përjetuar dhe përfytyruar. Aty ka tregime për dashurinë e sinqertë njerëzore dhe krimin për pasion ndaj dashurisë.Në këtë koleksion tregimesh, veçoj tregimin për princeshën shqiptare, Mamica Kastriotin-, tregim të cilin e kam titulluar “Kali i Princeshës” dhe është vlerësuar me çmimin “Petro Marko”, nga revista Kuvendi në Michigan. Princesha dhe luftëtarja e Kastriotëve, Mamica Kastrioti ka qënë idhulli i atit tim të shtrenjtë, i cili m’i rrëfente si ato legjendat që tregohen për trimëreshat shqiptare, në fëmijërinë time. Ideja për të shkruar këtë tregim më lindi krejt vetiu. Dëshiroja të shpalosja ndjenjën më të bukur njerëzore të saj, dashurinë e një princeshe dhe mishërimin e kësaj dashurie, midis të vërtetës historike, me butësinë e shpirtit luftarak të një kalorëse, dhe me madhështinë, egoisten njerëzore të femrës, mes marrëzisë të dashurisë dhe luftës për liri.Shkrimi i këtij tregimi zgjati gati një vit. Kam shkuar enkas në kalanë e Petrelës, aty ku historia lidhet ndjeshëm me Mamica Kastriotin. Tregimin e kam vendosur në një sfond historik,ta afroja atë epokë legjendare, duke u përqëndrur tek Mamica, simbol i luftëtares së bukur shqiptare. Por në linjën e dashurisë së Princeshës së Kastriotëve, dola jashtë drojës dhe guxova “duke e hequr jorganin, për të parë se çfarë ndodh poshtë tij”, në natën e martesës, duke përshkruar kasollen e intimitetit të tyre, bukurinë shpirtërore dhe fizikë të princeshës, misterin e humanes që shtrihet në trupin lakuriq të një luftëtareje të paepur,në kufijtë e mistikes, filozofikes e artistikes.Është bukuria, brishtësia dhe kompleksiteti i figurës njerëzore të femrës, e cila është frymë, jetë. Thjesht bëra përpjekje dhe them se ja arrita. Dëshiroja vetëm të shkruaja ngjarje të vërteta. Po kështu edhe te tregim “Gjëmimi i moshave”, fabula e tregimit, në përqindjen më të madhe është nga jeta reale dhe përvoja jetësore në të bukurën e të përditshmen njerëzore, është një jetë që i ngjet, si tek elegjia e tregimit të Gorkit, “Hani dhe i Biri”.Ky libër me tregime pati sukses, falë “ujdisë” që unë bëra me personazhet e tregimeve dhe monologun, pothuajse në çdo aspekt të përvojave jetësore, me shumëllojshmëri emocionale, tonale dhe letrare.Tregimet e mia kanë tendencën të stilit -novelë. Ato janë përgjithësisht disi mëtë gjatë se tregimet mesatare, personazhet shpesh evoluojnë, në një periudhë më të gjatë kohe nga sa është e zakonshme, rrëfyer me pikat e shumta të mendimit dhe të mirëbalancuara. Më pëlqen të besoj se libri im me tregime “Gjëmimi i moshave”, demonstron rritjen e ndërgjegjësimit, se vetëm dashuria shpëton botën, ky është cçmimi i saj!
-Mendoni se në njërin prej tregimeve ndodhet dhe jeta e Raimondës?
-Në librin me tregime sa përmenda më lart, ka eksperienca jetësore, por libri që është 80% jeta ime, është romani “Pafajsia e Evës”. Për ta bërë më të bindshëm që aty është jeta e Raimondës, personazhit kryesor i kam vënë emrin e vajzës sime të vetme, e cila është edhe menaxhere e botimeve të mija, Eva. Është një roman autobiografik, udhëtim mbresëlënës e me shumë të papritura, fabula e të cilit sillet e përcillet në segmente të ndryshme kohore nga diktatura në tranzicion e më gjatë. Është një “pëlhurë” e endur me fill historik, në udhëtimin e trishtë e të lumtur të jetës, histori reale, e gjallë dhe intensive, që përcjell ndërtimin e marrëdhënieve dhe fateve njerëzore, nën dritën e jetës së bukur e të vështirë, por gjithmonë me besimin tek dashuria. Romani pati sukses, u vlerësua nga kritika e kohës, dhe më duhet ta ribotoj.
Njiheni si autore e 12 veprave letrare, në poezi, prozë dhe publicistikë dhe bashkëautore në dhjetra antologji kombëtare e ndërkombëtare, në të treja gjinitë që përmenda më lart. Cila prej tyre është më e dashur për ju?
Unë kam punuar dhe vazhdoj të punoj shumë fort, që ta ndërtoj dhe perfeksionoj krijimtarinë time. Nuk ka qenë e lehtë, me mund e sakrifica fizike, mendore, financiare dhe pasion, jam përpjekur gjithmonë që të jap më të mirën e të bukurën me shkrim. Deri më tani jam autore e 12 librave në prozë, poezi e publicistikë dhe bashkëautore nëtetë antologji kombëtare e ndërkombëtare me poezi shqipe dhe angleze, jam bashkëautore në antologji me prozë e publicistikë, që shkojnë në 20 libra.Respektoj poezinë në maksimum, ashtu si ai fetari që respekton fenë e tij. Unë besoj shumë në të qenët poet në të gjitha çastet e jetës. Tëqenët poet është njerëzore, jo luks. Unë kaloj netë pa gjumë, duke medituar për funksionimin e poezisë, por jo vetëm. Kështu meditoj edhe për prozën, analizat letrare apo publicistikën.Poezia për mua është përpjekja të bashkosh idetë me fjalët, figurat e goditura artistike, muzikalitetin, rimën, kadencën, vargun e lirë, modernen, kombinimin e artit me filozofiken, psikikes me shpirtëroren. Fjalët e përdorura nga poetët janë fjalët ndjellëse dhe kanë tonin qytetar, intelektual, social dhe erotik, ndjejnë sensin që përshkon çdo poet që krijon. Jeta e njeriut është poezi, – poezia është Poeti! Në prozë humbet në honet e thellësisë së shpirtit, kujtesës dhe përvojave jetësore në këndvështrimin metaforik. Në prozë je thellësisht i vetmuar, ndërsa në poezi bisedon me natyrën, me zogjtë, me dashurinë, me jetën. Poezia e proza kanë vështirësitë e veta. Poeti e prozatori duhet të jetë i aftë për të dyja. Mua më pëlqen shumë dhe e lëvroj në maksimum publicistikën, sepse në publicistikë nëpërmjet intervistave, editorialet, kolumnat, esse –profile personalitetesh të fushave të ndryshme, është kujtesa dhe identiteti individual, ruajtja e trashëgimisë dhe erducionit intelektual dhe mëncurisë kombëtare në kontekstet shoqërore, kulturore e historike, dhe sjellja e këtyre vlerave në vëmendje, e bën të dallueshme civilizimin e shoqërisë. Por edhe për një arsye tjetër, sepse në ballafaqimet me botën shqiptare dhe të vlerave kombëtare, historike dhe identitetin shqiptar, unë kurrë nuk do të lodhem se transmetuari këto vlera, ndikimin që kanë këto vlera, për ardhmërinë e shoqërisë shqiptare, për brezat që vijnë, me qëllimin e mirë dhe të vetëm -për t’i bërë të njohur të tashmes dhe hapur udhën e integrimit dhe përjetësimt në të ardhmen.
Jeni vlerësuar me disa çmime në poezi, prozë dhe publicistikë. Ndjeheni e kënaqur?
Unë jam ftuar të marrë pjesë në disa festivale letraro-artistike, kombëtare e ndërkombëtare, si kundër; Netët Poetike Ballkanike në Korçë, jam vlerësuar me çmim special, çmim të parë, dhe me çmimin “Perëndesha e dashurisë”.Kam marrë pjesë në takimet e poeteshave në Vushtri, ku jam vlerësuar me çmimin special të qytetit të Vushtrisë, në festivalin poetik Drini në Prizren, Takimet e At’Gjeçovit, ku poezia ime me ton qytetar e intelektual “Nuk mundem më..!”, u vlerësua si një nga poezitë më të mira, në ditët e poezisë Joniane,në festivalin poetik ndërkombëtar, të quajtur Netët Poetike të Strugës, ku poezia ime u vlerësua në antologjinë botërore Ëho’s Ëho-“Poetry from five continents” mes 84 poetëve nga e gjithë bota, jam fituese e çmimit të parë në poezi nga revista “Nositi”, Pogradec, jam vlerësuar me çmimin “Petro Marko“ në gjininë e prozës nga revista Kuvendi, Michigan, Detroit, me çmime të parë në reportazh, çmim të dytë në publicistikë, etj. Vlerësimet nga kritika e kohës, qëndrojnë në faktin se puna jote krijuese është lexuar e vlerësuar, mesazhi ka shkuar te lexuesi, dhe kjo të jep muzë,forcë e kurajo, frymëzim, dashamirësi dhe përgjegjësi profesionale për më tej.
Sa sakrifikoni ju për të krijuar një libër, deri sa ai të marrë formën që ju dëshironi?
Çdo gjë në jetë është bashkëpunim, bashkëbisedim dhe mirëkuptim. Të gjithë faktorët natyrorë, njerëzorë dhe fizikë bashkëpunojnë dhe bashkëbisedojnë të prodhojnë mirëkuptimin, frymë e jetë, zhvillimin e shoqërisë dhe vazhdmësinë e jetës në këtë botë. Edhe puna e shkrimtarit është bashkëpunim e bashkëbisedim, nën shoqërinë e frymëzimit, ai bisedon dhe bashkëpunon me personazhet, duke lexuar apo shkruar, bisedon dhe bashkëpunon në heshtje me çdo objekt që e rrethon si pjesëe natyrës, bisedon dhe bashkëpunon me çastin në çdo vend, kohë e situatë. Unë shkruaj më mirë dhe më shumë, kur jam “nën sundimin” e stresit dhe të vetmisë. Kjo ndodh, sepse më bën mua jo vetëm të ndjehem më e përkushtuar ndaj të shkruarit, por larg vështrimit të të tjerëve, unë bisedoj e bashkëpunoj, me ngjyrat e ndjenjave dhe sfidat e jetës, se jeta ka shumë gjëra dhe këndvështrime të ndryshme, unë jam ajo që do të bëj lidhjen dhe përballjen me to, që t’i bëj të njohura nëpërmjet talentit dhe artit të të shkruarit. Sepse shkrimtari ka strategji dhe “mban nën mëngë çelësin sekret”, shqisat e tij/esajbëhen ëndërrimtarë, që nuk ngurrojnë të rrëfejnë realitetin e këndvështrimeve, muzës, personazheve dhemendimeve me idetë dhe shpirtin artistik, botën dhe ëndrrat, magjiken, realen dhe filozofiken. Është vërtet e cuditëshme, por unë kam shkruar shumë në këto vite. Fëmijët e mij u rritën, dhe kjo më dha kohë e mundësi më shumë, por edhe e relaksuar nga ajo ideja e të ndjerit jo fajtore se i kam lënë jashtë vëmendjes time, për të cilën ata kishin nevojë dikur. Unë, megjithëse jam zonjë shtëpie dhe gjyshe, mund të rri me orë e orë të tëra mbi kompjuter, pa pirë edhe një kafe. Kur unë filloj të shkruaj, jam e gjitha brenda krijimit tim, me mendimin se kjo është bota e puna ime dhe jam unë ajo që duhet ta bëj dhe askush tjetër. E shkruaj dhe e rishkruaj shumë herë, për të patur perceptimin e veçantë në gjuhën dhe fjalët që do të përdor. Kur shkruaj prozën, përpiqem të bashkëpunoj me një fjali apo një paragraf shtesë,dhe ka më hapësirë për këtë, se si t’i bëj personazhet e veprës të vijnë realë e jetësorë. Unë e kam rishkruar disa herë krejtësisht romanin që kam në dorëshkrim, për ta përmirësuar atë sa më mirë si nga struktura gramtatikore, letrare dhe artistike, për ta shëndrruar atë më pas në produkt botimi. Toni i temave dhe personazhet të trajtuar në roman, janë shumë interesante e të ndërlidhura, kështu që unë nuk mundem ta shkruaj romanin në pak fragmente, por bisedoj e bashkëpunoj me cdo gjë në libër deri në draftin final i përshtatur për botim. Unë qëndroj në vetmi për orë të tëra dhe shkruaj, pa e ditur as vetë se ku jam dhe ku do të përfundojë rrëfimi. Kjo më merr edhe kohën dhe është një fazë shumë e vështirë, por edhe tejet interesante. Edhe pse askush nuk është aty me mua unë nuk i dorëzohem vetmisë.Pas kësaj unë e lë të shkruarin, për një kohë, dal nga të qenit aq thellë në historitë e personazheve të mija. Zhytem thellë në procesin kërkimor të korrigjoj gabimet ortografike dhe strukturën ideore, për ta vënë punën në vijë, dhe të pergatitem për të shkruar raundin tjetër.
Keni bashkëpunim me shkrimtarë, poetë, këngëtarë, aktorë, modeliste, stiliste shqiptare këtu në Amerikë?
Sigurisht që kemi bashkëpunim me shkrimtarët dhe poetë të grupuar në Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, por edhe me shkrimtarë jashtë këtij grupimi. Bashkëpunimi ynë konsiston nëpërmjet aktiviteteve të ndryshme që organizojmë, sikundër,“Audiencë me Shkrimtarë e Poetë”, promovime të botimeve të reja dhe simpozium shkencore e studimore për letërsinë, ku shkëmbejmë mendime dhe eksperiencat tona krijuese, debatojmë idetë dhe mendimin kritik letrar, që kanë efekt të thellë në letërsinë shqipe. Por edhe me artistë të tjerë bashkëpunojmë në veçanti me këngëtarët duke i “ushqyer” me tekste këngësh, apo në evente të ndryshme ku ata japin kontributin e tyre duke kënduar, pra së bashku shkrimtarë e artiste, rrëfejmë historinë nën efektin e karizmës, aureolës të rrënjëve historike dhe kulturës shqiptare, dhe asaj shqiptaro – amerikane.
Çdo të thoshit për talentin e talenteve të reja, të cilët në SH.B.A., po rrezatojnë sukseshëm me autorësinë e tyre në të gjitha fushat e jetës?
Sukseset dhe arritjet e tyre të shtojnë krenarinë shqiptare, të bëjnë të ndjehesh i mrekulluar për imazhin e mirë të Shqipërisë sonë që ata përfaqësojnë, por ajo ç’ka është më e rëndësishme, është ruajtja e vlerave tona kombëtare, gjuhës, traditës, dhe zakoneve shqiptare, si respektues të ligjeve dhe zakoneve të vëndit ku ata punojnë, krijojnë dhe janë të suksesshëm, dhe jo vetëm kaq. Eesenca e tyre është historikja dhe ruajtja e erudicionit të identitetit shqiptar në Amërikën multikulturore.
Nëse nuk do të ishit krijuese, cila do të ishit?
Me sytë e mendjes e të shpirtit, me krahë të fortë e mendje të shëndoshë, përmes përvojave të ndryshme, arrin në një moshë që bën dallimin për të parë atë që gjithkush ka marrë dhe për të dhënë në jetë. Unë jam diplomuar për gjuhën angleze dhe kam qenë mësuese në qytetin tim të Korcës, për një kohë relativisht të kënaqëshme, që më ka dhënë mua pasionin e dëshirën se për çfarë kam lindur e cfarë duhet të bëj në jetë. Pra në një mënyrë apo tjetër gjithsecili nga ne është vëzhgues i vetvetes dhe ky është një dallim i madh. Në rast se unë nuk do të isha krijuese, pa hezitim do dëshiroja të isha aktiviste për të drejtat dhe liritë e grave, të luftoj me çdo mjet, intelektual,qytetar e njerëzor për dhunën ndaj gruas. Gjithsesi, edhe këtë kontribut unë e pasqyroj me shkrimet e mija, ku unë “dialogoj ”dhe i bëj apel shoqërisë shqiptare, gjinisë mashkullore në veçanti, për të çrrënjosur dhunën ndaj grave e vajzave, për t’i ndihmuar ato të arrijnë standartet e jetës dhe dinjitetin njerëzor. Detyra ime si grua, nënë dhe autore, nëpërmjet shkrimeve të mija të publikuara në median shqiptare, në atë shqiptaro-amerikane, është të sensibilizoj realitetin, të ngre zërin në mbrojtje të grave, nënave e vajzave që vazhdojnë e vriten cdo ditë, për ta sfiduar atë mizoren dhunën fizike e sociale që ushtrohet ndaj tyre. Kjo është ajo që një shkrimtare është në njëfarë mase edhe aktiviste për liritë e të drejtat e grave. Gruaja për Gruan, sjell zhvillimin e shoqërisë, njerëzoren, intelektualen dhe qytetaren, ndikimin në jetën e tyre, në udhëtimin e trishtë e të lumtur të jetës.
Për ju është disi më e vështirë të shkruani për Korçën ku ju jeni lindur, apo në Hardford, ku dhe jetoni aktualisht?
E dua ndjesinë e asaj kohë të paanë, të mrekullueshme dhe e pafundme.Sa herë shëtis rrugëve të Korçës, më duket sikur koha vetëm ngadalëson. Ka shumë më tepër kohë për miqësi, për vëmendjen ndaj vetes dhe njerëzve që të rrethojnë. Kjo është ajo gjallëria e jetës korçare, ç’ka mua më mungon këtu në Hartford, Shtetin e Kënektikat-it (Connecticut) dhe jam banore prej gati dy dekadash. Kur u vendosa fillimisht këtu, teksa vozitja rrugëve të Hartford-it, karakteristika e parë që vura re, Hartfordi më ngjante mondan dhe modern si Korça ime. Sa më shumë ecja në brendësi, në zemrën dhe pjesën qëndrore të Hartfordit, aq më shumë më forcohej mendimi: ky është një qytet shumë “korçar”. Kam ndjesinë se cçdo gur e çdo formacion shkëmbor që përshkon e rrethon Hartfordi-in, përmban jo vetëm historinë e tij, por unë e shëmbëllej me gurët e rrugicave karakteristike korçare dhe shpatullat e Korçës sime mbështetur përjetësisht në malin e Moravës, dhe kanë historinë e tyre. Në Hartford ka ndërtesa karakteristike si ato të qytetit tim, apo ndërtesa në formë “vapori”, si ajo që ka qenë dikur në qendër të Korçës,(ish-Farmaci) ndërsa sot Prefektura e qytetit. Parkun historik e kombëtar hartfordian Elizabeth, e shëmbëllej me parkun kombëtar, Rinia dhe belvederen që vështron këtë park të magjishëm korçar. Forcën e dijes, kulturës, inteligjencës e qytetarisë korçare, themelimin dhe muzeumet për identetin individual dhe zhvillim historik të Korçës, i shëmbëllej dhe i lidh me historikun hartfordian.Sa më shumë kalojnë vitet aq më shumë rritet interesimi im për të mësuar, zbuluar dhe njohur më shumë historikun e Hartford-it, ngjashmërinë e mrekullueshme që ka me Korçën time në art, letërsi, kulturë, arkitekturë dhe antikitet. Në Hartford jetoi dhe zhvilloi veprimtarinë e tij, një nga autorët më të njohur në botë, Samuel L.Clemens, i njohur si Mark Tëain, me më shumë se 30 libra, qindra tregime dhe esse, leksione e studime shkencore. Mark Tëain është i njohur edhe për shtëpinë e tij muze me shumë dhoma dhe ambiente, bibliotekat, dhomat e studimit, muze, teatro, kinema, oborr të madh, lulishte me gjithfarë lulesh, gjelbërim, belvederen, shatërvanët, dhe statuja të ndryshme, që shprehnin forcën e dijes e të kulturës të jetës e veprës së tij.Teksa vizitoja shtëpinë muze të Mark Tëain-it, më përqasej Shtëpia Muze e Shkollës së Parë Shqipe në Korçë, me shumë dhoma, (klasa) që përhapnin dije, shkrim e kulturë, oborri me shatërvanin dhe monumentin më gërmat simbolike dhe korrespondimi kohor.Veprimitaria letrare, historike, klasike dhe mbresëlënëse e tij, më përqas dhë shëmbëllen gjurmët e kontributit dhe veprimtarisë së figurave të shquara korçare si Asdreni, Foqion Postoli, Thimi Mitko, etj., të cilët edhe ata shkruanin në shtëpitë e tyre anës lumit që rridhte përmes Korçës. Këta korçarë të shquar bënë revolucionin në letërsinë realiste moderne shqiptare, shkrimtarë që trashëguan artin folkorik, gjurmë e simbole këto, mishërimin e të vërtetave historike dhe korespondimin kohor tipike si ato të Mark Tëain-t në Hartford, ndërsa ata në Korcë. Dhe jo vetëm kaq! Por edhe në shekullin e 20-ë dhe 21-ë, Korca ime ka akoma si Mark Tëain-i , që nga Kristaq Cepa alias KAPA- dhe Dritero Agolli, Petraq Kolevica dhe Vangjush Ziko, Petraq Zoto dhe Sotir Andoni, etj. Mark Tëain i Hartford-it ka qenë edhe filantropist.Ai ka ndërtuar Spitalin e Hartford-it dhe Bibliotekën qëndrore të qytetit,- sikundër bëri filantropisti Thoma Turtulli i Korçës, i cili ndërtoi spitalin e Korçës dhe Bibliotekën e qytetit. Ja pra kjo është ajo, pse unë e gjej veten në Hartford-in perëndimor ,si në Korçën time europiane, ç’ka më frymëzon dhe më bën të ndihem krenare. Ja pse unë vazhdoj të shkruaj në dekorin e Hartfordit “korçar”.
Cila është ajo ndjenjë, që troket më shpesh tek ju?
Pa dyshim, toleranca, durimi dhe falja,te cilat sot duhen te jene prezente ne shoqerine e sotme shqiptare.
Ndërkohë në Shqipëri ju keni dërguar disqe me fjalime të mbajtur nga Fan Noli ynë i madh. Përse e keni bërë këtë gjest human, kur kjo gjë është detyrë parësore e vet shtetit shqiptar?
Unë rrjedh nga një familje fanoliste. Për herë të parë emrin e Fan Nolit, e kam dëgjuar në moshën 7 vjeçe. Po shihja gjyshin tim të ndjerë, që më donte pafundësisht, se ishte shumë i shqetësuar. Qe përkulur përmbi radion tonë të vjetër, sikur donte ta përfshinte me të dyja pëllëmbët e tija të mëdha, të mplakura dhe aq të dashura për mua. Për një cast ngriti kokën plot dëshpërim e sy të përlotur. Radio-Tirana sapo kish transmetuar lajmin se kish vdekur historiani, atdhetari, poeti, patrioti i rilindjes, Fan Stilian Noli. Kur u rrita dhe mësova të lexoja, nga dita në ditë, rritej interesimi im për Fan Nolin. Lexoja gjithçka çfarë shkruhej për të. Sigurisht në atë kohë ishim të mbyllur, dhe kontakti me botën, ku Noli kishte jetuar, aktivitetin e tij për kombin dhe krijimtarinë e tij, ne nuk e njihnim mirë; merrnim aq sa na ofronte koha që jetonim. Më vonë, duke u rritur, arësimuar e maturuar, rritej edhe vizioni im, për të ditur më shumë për këtë kolos të letrave shqipe, për këtë historian, poet, politikan, fetar e patriot. Por brenda qenjes sime, rrinte strukur dëshira e heshtur dhe ëndërra e gjyshit fanolist për të vizituar varrin e Nolit. Fati im e deshi që unë të vija në USA, dhe të banoj, gati një orë e ca larg vendit ku Noli jetoi dhe zhvilloi aktivitetin e tij historik. Dhe ja arrita qëllimit shkova te varri i Nolit me mbështetjen e atdhetarit e patriotit, Thanas Laskaj, i cili jeton ende, dhe është nga të fundmit e erës fanoliane. Do të ishte po Xha Thanasi i cili i ka ruajtur kasetat e çmuara me zërin e Nolit, dhe u tregua i gatshëm për të m’i dhënë. Më pas unë bëra disa kopje e ua dërgova me postë miqve e kolegëve të mij më të mirë. Kur shkova në Shqipëri, bëra edhe kopje të tjera e ua shpërndava jo vetëm miqve të mij, që i kam të shumtë, por edhe disa studiove televizive në Korçë dhe Tiranë. Isha më e lumtura e botës, isha unë ajo që i kisha futur në atdhe kasetat e Nolit. Ato janë një thesar i çmuar, për historinë e kombit shqiptar. Kishte njerëz që më thoshin, mos i jep kasetat, pa të paguar, mirëpo, o Zot, a shitet Shqipëria, shqiptaria, a shitet Noli…?! Fan Noli nuk është vetëm i imi, është i gjithë popullit shqiptar. Është ky popull që nxori Nolin e madh.
Jetoni në kryeqytetin Hardford të shtetit Konektikat, ku dhe jeni vlerësuar me titullin “Gruaja e vitit në komunitet”. Ç’përbën për ju ky vlerësim?
Një nga aktivitet humane dhe shpirtërore që kam organizuar me gra emigrante ekonomike nga Shqipëria këtu ku jetoj, ka qenë prerja e flokëve nga këto gra dhe dhurimi i tyre, Qendrës Spitalore të Kancerit, Saint Francis Hospital, për gratë që vuajnë nga kanceri në gji. Ju e dini se, nga bioterapitë që kalojnë gratëe sëmura, atyre iu bie floku. Nga aktivitetet pararendëse dhe ky aktivitet mori vlerësime nga Departamenti për “HUMAN RELATIONSHIP”, nëBashkinë e Hartford-it. Ishim 15 gra shqiptare. Është gjithmonë ai shpirti i brishtë femëror, përpjekjen për tapromovuar shpirtine mirë qytetar dhe intelektual, brishtësinë femërore shqiptare, duke ndarë së bashku eksperienca të tilla njerëzore, me gratë amerikane ku ne tashmë jemi integruar, në jetën e përditshme. Pra si rrjedhojë e vlerësimit të aktivitetit tim në dobi të komunitetit, u vlerësova nga Bashkia e Qytetit të Hartfordit, mes disa grave të kulturave të tjera si “Gruaja e vitit në komunitet”. E thashë pak më lart ky vlerësim merr kuptimin e njohjes së shpirtit human të gruas shqiptare.
Prej 10 vjetësh ju aderoni në Partinë Demokratike Amerikane. Çdo të thotë të jesh anëtare e kësaj partie?
Kam 10 vjet une aderoj në Partinë Demokratike Amerikane. Qëllimi im që unë investoj si anëtare e kësaj partie, vjen si domosdoshmëri për të ngritur zërin e komunitetit shqiptar të Hartfordit; për ta integruar sa më bukur atë në demokracinë amerikane; sigurisht duke pasur edhe një ndjenjë respekti e mirënjohje edhe për Bill Klintonin, (koha kur unë u anëtarsova) si një personalitet dhe burrë shteti, që i doli në mbrojtje popullit tonë shqiptar të Kosovës. Që, për më tepër, Klinton i tregoi botës dhe Europës kristiane, se si një kristian, mbron të drejtën e një populli të besimit mysliman, duke dalë hapur në mbrojtje të popullsisë myslimane të Ballkanit, duke ju kundërvënë edhe me gjuhën e luftës, makinës vrasëse serbe dhe kasapit Millosheviç. Zoti bekoftë Amerikën dhe Bill Klinton!
Nëse do të jetonit në Shqipëri , cilën prej partive do të përfaqësonit?
Unë jam Fanoliste, idealiste! Partia ime është patriotizmi, dashuria për atdheun, shqiptaria. Shkrimtarët nuk janë partizanë të politikës dhe synimi i letërsisë nuk është kritikë apo reformim shoqëror.Një shkrimtar mund të ketë pikëpamjet e tij politike, por këto pikëpamje kurrsesi domosdomërisht nuk duhet t’i manifestojë në krijimin e tij letrar.Shkrimtari duhet të jetë vetvetja, brenda brishtësisë së individualitetit të tij krijues. Kjo është sfidë e frikëshme për të shprehur pikëpamjet e dikujt në rrethana të tilla, një individ konfirmon ekzistencën e tij nëpërmjet një sfide të tillë nga mjedisi i tij. Është lojë e rrezikshme t’i kërkosh shkrimtarit se çfarë ata mendojnë politikisht. Për mua janë ndjenjat idealiste që më bëjnë të shkruaj për dhimbjen e dashurinë e të tjerëve, sigurisht edhe timen.Dashuria njerëzore triumfon në jetë, mbi politikën. Në artin e të shkruarit më e vështira për mua është pjesa kur dhimbjen dhe dashurinë, harenë e gëzimin ta kthej në fenomen shoqëror dhe historik.
Jeni Kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, Anëtare e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Botës me qendër në Ohio, SHBA, Anëtare e Shoqatës së Poetëve të Botës, me qendër Larisa, Greqi, Anëtare e Shoqatës “Në dobi të gruas shqiptare”, Tiranë, etj, editorialiste në shtypin shqiptar, Amerikë, Londër , Kosovë dhe trojet shqiptare. Karrierë tejet mbresëlënëse. Si do e vlerësonit bashkëpunimin me to?
Angazhimi im, me zgjedhjen si kryetare e shoqatës, është aktiv, angazhim ekstra me vullnet e dëshirë, që pavarësisht mundësive që ofron Amerika, përballemi me vështirësitë që hasen në emigracion prej punës e obligimeve të ndryshme familjare e ekonomike. Me mbështetjen e Kryesisë, të Presidentit të SHSHSHA – së, poetit e publicistit Adnan Mehmeti dhe anëtarëve të saj, ne kemi mbajtur Simpoziumin Shkencor me temë “Letërsia dhe roli i saj në Diasporë, “Audiencë me shkrimtarët”, promovime të botimeve të reja të shkrimtarëve e poetëve.. Në muajin prill ose maj nuk e kemi vendosur akoma datën, organizojmë aktivitete letrare me tema të tjera. Shumica e shkrimtarëve shqiptaro – amerikanë i përkasin Letërsisë Postkomuniste të Diasporës, ata ndajnë e tregojnë historinë nën efektin e karizmës, aureolës të rrënjëve historike dhe kulturës shqiptaro – amerikane. Ndërsa bashkëpunimi me organizmat e tjera sigurisht e kam nëpërmjet krijimtarisë sime, editoriale, kolumna, analiza, opinione, eksperienca krijuese, social-kulturore që ndajmë së bashku. Me shtypin shqiptar, statusin e gazetares e kam fitur me mund, djersë, krahë të fortë e mëndje të shëndoshë, për të qenë pranë klithmave të popullit në kohën e vendin e duhur, një bashkëpunim dinjitoz e profesional.
Çdo të thotë për ju, të qenurit person publik?
Duhet akoma punë e kontribut që të arrij statutin e të qënit person publik. Unë jam, qytetare, intelektuale, grua, nënë, gjyshe, autore sikundër janë edhe shumë nga simotrat e mija, kaq është e mjaftueshme për të qenë dikushi në jetë.
Përse shkruan Raimonda?
Takimi im me Artin e të shkruarit është magjik në mënyrën se si gjërat perceptohen dhe rrëfehen më pas. Vetë krijimtaria ime dhe nga ç’ka ju tregova më sipër, nënkupton përgjigjen se përse unë shkruaj.Më pëlqen ta kem tavolinën e kompjutërit pranë dritares ,se kur shkruaj dua edhe të sodit natyrën dhe gjithçka ndodh jashtë asaj dritare.Të shkruarit është si perëndia. Dhe unë shkruaj se dua t’i rrëfehem asaj. Këtë liri dhe sinqeritet, vendosa ta reflektoj nëpërmjet artit të të shkruarit, ku liria ime është e pafrikshme, e çiltër e pa komplekse. Që do të thotë se frymëzimi, muza, idetë, ëndrrat janë diktuar në jetë,dhe lirinë për t’u shprehur e shkruar. Ka drama sociale, tragjedi të dhimbshme përtej dhimbjes, që mua më dhëmbin në shpirt, lënë gjurmë të thella në shpirtin tim, ka dashuri të mëdha e të bukura në lirinë dhe jetën time dhe të gjithsecilit dhe unë i kam përjetuar me forcën e shpirtit dhe reflektuar në krijimtarinë time.
Cilat prej gjinive që ju lëvroni, pretendoni se ju kanë bërë të sukseshme?
Publicistika dhe Poezia.
Cila shprehje e bukur,ju ka lumturuar nga takimet e bisedat me njerëz të artit, lexues apo e -mail që ju kanë dërguar?
Vlerësimet janë të shumta, nga kolegë, shkrimtarë, poetë, dashamirës të artit e letërsisë, ndjekës të aktivitetit tim krijues jo vetëm në rrjetin social Facebook dhe Instagram, por edhe nga pena të njohura të letrave shqipe e gazetarisë kanë shkruar për mua, në shtypin shqiptar dhe online, si Vangjush Saro, Vangjush Ziko, Vasil Tabaku etj, vlerësime nga prof. Nasho Jorgaqi, nuk më kujtohen për momentin se janë aq shumë sa bëhet një libër voluminoz. Ja si shprehet publikisht në rrjetin social FaceBook, z.Genc Mlloja, diplomati, publicisti, analisti dhe kryeredaktori i gazettes,”Albanian daily aees”gazetë e vetme që del në gjuhën angleze në Shqipëri,Ballkan dhe krahas gazetave prestigjioze në Europë,për bashkëpunimin disa vjeçar,dhe në vazhdim me Raimonda Moisiun. Genc Mlloja: “Kënaqësi, fat të bashkëpunosh me ju për Albanian Daily News”. Dhe vlerësimi shumë modest i publicistit të njohur Dalip Greca, që thotë se: “Raimonda kurrë nuk shkruan për vete! Vërtet vlerësime të tilla të lumturojnë dhe të shtojnë forcën dhe frymëzimin për të shkruar.
Çfarë vlerëson më shumë në jetën e një njeriu?
Sinqeritetin, ndershmërinë, humanizmin dhe vitalitetin e shpirtit, mbi të gjitha virtytin e mirësisë dhe dashurinë njerëzore.
Cilët janë për ju Korça dhe Korçarët?
Unë si bijë e lindur dhe e rritur në Korçë,“24 karat korçare” i besoj shumë qytetarisë dhe inteligjencës së shpirtit korçar, që gjithmonë më frymëzon mua dhe është gjithmonë në ecje, gjithmonë në ndryshim, kontributi i saj është kompleks, i gjallëruar, sepse edhe vetë dashuria për vendlindjen,vjen nëpërmjet promovimit të vlerave të kësaj qytetarie, ndikimit të zhvillimit, progresit e begatisë të qytetit, si premisa bazë për enticitetin e botës të artit, kulturës e dijes,që e pasurojnë të tashmen tone, mes të bukurës e të përditëshmes njerëzore.
Cila është ëndërra ende e pazbuluar e Raimondës, e cila synon ta realizoj atë në të ardhmen?
Sigurisht të gjithë kemi të tilla, por ato kanë rëndësinë e tyre të veçantë në jetën tone. Në rastin tim ato marrin kuptim nëpërmjet letërsisë. Pra dua vërtetë, që viti 2015 të jetë viti i botimeve të mija.
Intervistoi:FADIL SHEHU- Florida, Mars 2015

“Ka ardhur koha që Serbisë dhe serbëve t’u tregohet e vërteta”, ka deklaruar në një intervistë për mediat serbe, Vuk Drashkoviç, udhëheqësi i Lëvizjes për Ringjalljen Serbe.
“Nuk ka asnjë serb i vetëm që është gjykuar në Hagë, dhe që në sytë e shumicës dërrmuese të njerëzve nuk është hero. Sllobodan Millosheviç është përgjegjës për politikën e humbjeve të tmerrshme dhe krimet. Ministrat e adhurojnë atë edhe në varr dhe thonë për të se ishte zgjedhur nga vetë Perëndia”, ka thënë ndër tjera Drashkoviç.
Drashkoviç thekson se po heshtet në lidhje me të vërtetën, dhe se shumica e krimeve në Kroaci, Bosnjë dhe Kosovë janë kryer nga pala serbe, transmeton Telegrafi.
Ai thekson se Serbia duhet të pranojë humbjen dhe se asgjë nuk mund të justifikohet.
“Politika e re duhet të pastrohet nga politika e mëparshme e disfatës dhe krimit dhe të gjitha armiqësitë e luftës duhet të kthehen në miqësi. Këtë e kanë bërë gjermanët pas Luftës së Dytë Botërore dhe e shohim se ku janë sot. Këtë duhet ta bëjë edhe Serbia. Serbia duhet që armiqësinë me shqiptarët, boshnjakët dhe kroatët ta shndërrojë në miqësi. Sigurisht ende ka dhimbje për viktimat e bombardimeve të NATO-s, por numri i këtyre viktimave është shumë më i vogël se sa të themi, numri i viktimave të vrarë nga bombat serbe vetëm në Sarajevë. Për tre vjet, janë vrarë afër 12.000 civilë, nga të cilët më shumë se 2.000 fëmijë”, ka deklaruar Drashkoviç.
Ai ka folur edhe për marrëveshjen e Rambujesë, duke rikujtuar refuzimin e Millosheviçit për ta pranuar atë.
“Në Rambuje, Perëndimi ofroi për të nënshkruar një autonomi të lartë për Kosovën brenda Serbisë, për të mbajtur të gjitha simbolet e sovranitetit, si dhe prezencën e 10 mijë ushtarëve dhe dy mijë policëve, të cilët do të ndihmonin trupat e huaja në zbatim të marrëveshjes dhe për çarmatosjen e UÇK-së. Kjo marrëveshje u refuzua nga Serbia dhe pastaj, si dënim, mbërriti propozimi inferior, i cili gjithashtu mendoj që, për të parandaluar bombardimet e NATO-s, duhej pranuar – por Serbia nuk e pranoi”, ka thënë Drashkoviç.
Njëra ndër arsyet se pse e kishte refuzuar këtë marrëveshje Millosheviçi, sipas Drashkoviç, ishte fakti se ai dëshironte edhe më tej të “afrohej” me Rusinë.
“Sapo filluan bombardimet, Kuvendi Federal pranoi propozimin e një konfederate me Rusinë dhe Bjellorusinë”, ka theksuar Drashkoviç.

Intervistë me z.Arben Bitri, vëllai i këngëtares së mirënjohur e të talentuar, Anita Bitri/
Ajo kishte lindur bashkë me talëntin për art, muzikë e letërsi. E formuar që në moshë të vogël dhe me pasionin për muzikën, ajo shquhet për të ruajtur të pastër këngën popullore dhe të lehtë shqiptare, përpjekjet e saj për të kultivuar tradicionalen, baladën dhe këngën lirike shqiptare. Këmbëngulja dhe puna e palodhur e gjeniut të violinës, prof. Robert Papavrami , mishëruan artin e vërtetë muzikor të këngëtares së ardhshme Anita Bitri. Prezantimi i Anitës si këngëtare erdhi si një fryt i ëndrrave të saj, të bëhej këngëtare e famëshme si idhulli i saj, Vaçe Zela, këngët e saj, të cilat i këndonte me pasion. Këngët e interpretuara nga Anita Bitri, qëndrojnë ende të freksëta, si dikur në koncertet që ajo jepte brenda e jashtë vendit, vecmas në Diasporën shqiptare të Amerikës , e identifikuar si këngëtare tipike e identitetit muzikor shqiptar në tokën e huaj. Sot për sot edhe pse Anita Bitri prehet në Paqen e Amëshuar, ajo mbetet këngëtarja –perlë dhe unikale për gjeneratën e artistëve që ajo i përket -dhe vitet e kontributit të saj duhen ruajtur dhe përjetësuar, si një vlerë cmuar kombëtare, artistike e historike. Në këtë rrëfim mbresëlënës të vëllait të artistes së shquar, z.Arben Bitri, i cili nxjerr në pah vlerat artistike dhe muzikore të këngëve të interpretuara nga Artistja Shqiptare, dhe ndikimet që pati moderniteti në karrierën artistike të së pavdekshmes, Anita Bitri. Për më shumë ndiqni intervistën.

Bisedoi:Raimonda MOISIU

-Z. Arben, Së pari ju falenderoj që pranuat të jepni këtë intervistë, për të risjellë në kujtesë, motrën tuaj, Artisten dhe Këngëtaren e talentuar dhe shumë të mirënjohur në Shqipëri e Diasporë, Anita Bitri, e ndarë nga jeta në një moshë relativisht të re, dhe la pas një kontribut të cmuar në muzikë. Si ndjeheni për këtë intervistë- e ndjeni homazh apo përcjellje të vlerave qytetare, kulturore e historike të kulturës e muzikës shqiptare?
-Të dyja bashkë, Raimonda, Cdo moment i jetës së Anitës është homazh në një mënyrë ose tjetër. Ajo është në mëndjen dhe zemrën tonë, në ecje dhe meditim, në ëndërr dhe jetën reale, c’ka do të thotë që bashkë me dhimbjen dhe dashurinë është edhe homazhi shpirtëror dhe njerëzor i përjetshëm. Dhe jo vetëm kaq! Intervista është edhe homazh në këtë vit të 46 vjetorit të lindjes së Anitës, pra mund ta quajmë që 2015-ë është viti i Anitës drejt pafundësisë. Intervista gjithashtu është vlerësim, për një artiste që i dha publikut artdashës më të mirën dhe të bukurën nga pasioni e talenti i saj, në kulmin e karrierës që pati një ndikim të jashtëzakonshëm, oshëtimë e gjeneratës së saj, por edhe për brezat që vijnë, vlerë e cmuar e vlerave qytetare, kulturore e historike të kulturës e muzikës shqiptare. Të jam mirënjohës që më dhe mundësinë t’ju rrëfej Anitën motër dhe Anitën -Artiste!

-Si u gjend motra tuaj në rrugën e bukur të artit, vecmas asaj të muzikës? E pati të trashëguar genin muzikor, apo ishte dhunti e saj?

Dua të them se Anita kishte lindur për të bërë art. Zoti me Anitën u tregua shumë zemërgjerë duke i dhuruar të gjitha dhuntit natyrore, talentin, pasionin, dhe anën profesionale, që mund t’i duhen një artisti për të shkëlqyer në rrugën e bukur dhe të magjishëme të artit muzikor. Si talenti dhe pasioni që lindën bashkë me Anitën, u bë realitet kur ajo takoi profesorin e merituar të violinës, zotin Robert Papavrami. Ishte këmbëngulja dhe puna e palodhur e këtij gjeniu të violinës, që mishëroi artin e vërtetë muzikor të këngëtares së ardhme Anita Bitri. Profesori i madh u mahnit nga veshi muzikor i Anitës dhe gjetjen e kohës së notave muzikore, pa asnjë vështirësi, në konkursin që u zhvillua për pranimin e elementëve të rinj për klasën e parë të shkollës së muzikës “Naim Frashëri” në Vlorë. Për të parën herë profesori i madh u ndesh me një talent të tillë. Anita, sipas profesorit të shquar, sikundër shprehej: “Ishte një nga rastet e rralla që kishte 99 % talent të dhuruar nga Zoti dhe i duhej vetëm 1 % punë për t’u bërë gjeni në violinë. Si tani më kalojnë në mend ato “beteeja” të ashpra që u zhvilluan në shtëpinë tonë, ndërmjet profesorit të madhërishëm, që dëshironte t’i jepte artit shqiptar një nga yjet që i mungonin dhe babait tim patriarkal, që nuk e shikonte këtë të ardhme kaq të suksesshme. Intuita e profesorit nuk gaboi; Do të duhej vetëm një vit punë, që profesori i madh i violinës dhe Anita të dilnin para spektatorit vlonjat në duet me violinë, duke mahnitur sallën me interpretimin e tyre virtuoz. Që aty filloi të krijohej, ngrihej dhe perfeksionohej nga dita në ditë si me magji,, aty është zanafilla për këngëtaren, mbretëreshën e ardhshme të muzikës shqiptare, Anita Bitri. Pra dhuntia, talenti dhe pasioni, që Zoti i fali Anitës, triumfoi, në sajë të punës dhe eksperiencës madhështore të profesorit të famshëm. Natyrishtë mbas hedhjes së kësaj baze të fuqishme muzikore Anita me këmbënguljen e saj, me krahë të fortë dhe mëndje të shëndoshë, me zërin e mrekulleshëm të pastër si gurgullima e kristaltë e valëv të Joinit, plot talent dhe pasion drejt kulmit të karrierrës së saj, në artin muzikor dhe artiste.
-A mund të na përshkruani momente nga eksperienca e saj? Kur ka filluar të këndojë? Cila është kënga e parë?

Anita ka filluar të këndojë që në moshën 3- 4 vjec, këndonte dhe kërcente pa pushim. Më kujtohet ajo fëmijë e bukur e gaznmore kur dilte para pasqyrës të madhe që kishim në dhomën e gjumit dhe imitonte këngët e Vaçe Zelës, apo këngët e festivaleve të RTSH. Ne qeshnim dhe e duartrokisnim dhe ajo përulej para nesh(publikut), sikur të ishte në skenë duke na falenderuar. Anita ishte një fëmijë ëndërrimtar dhe shumë e apasionuar pas muzikës dhe këngës. Në kujtesën time ka mbetur një konkurs, i cili u zhvillua në kopshtin Nr. 10-ë, të Vlorës. Konkurs që u zhvillua ndërmjet kopshteve të qytetit të Vlorës. Anita këndoj dhe kërceu në rolin e “bletës punëtore”. Anita, vetëm 5 vjeç debutoi aq bukur, sa që juria i dha çmimin e parë kopshtit të saj, duke e nderuar Anitën dhe me fletë lavdërimi, si këngëtarja dhe vallëtarja më e mirë e këtij konkursi.Por paraqitja e Anitës para një edicioni të gjerë si këngëtare, do të bëhej, kur ajo ishte 6-vjece, në Festivalin e Fatosave dhe Pionerëve të rrethit të Vlorës, ku Anita këndoi këngën, “Agimi dhe Fshesa”, duke u vlerësuar edhe me çmime nderi nga juria e këtij festivali. E kam të skalitur në kujtesë këtë moment, pasi atë natë gjithë familja nuk kishte gjumë nga gëzimi i këtij cmimi të fituar nga Anita jonë.
Prej moshës 8–14 vjeç, Anita ishte pjesmarrëse e rregullt e Festivaleve të Fatosave dhe Pionerëve të rrethit të Vlorës, në fillim si këngëtare dhe më vonë si violiniste e orkestrinës së festivalit.Në vitet 1980-1986 prezantohet para publikut vlonjat si violiniste në orkestrinën e shkollës së muzikës “Naim Frashëri”. Sa më shumë rritej, aq më shumë i rritej pasioni dhe interesi për këngën, pasion e talent, që Anita filloi t’i demostronte te shokët e klasës dhe profesorët e kantos. Të gjithë kuptuan se përveçse një violiniste e talentuar, ajo zotëronte edhe një zë të jashtëzakonshëm. “Një zë i ëmbël e njëkohësisht i rrallë”, e cilësuan profesorët e saj.
Prezantimi i Anitës si këngëtare erdhi si një fryt i ëndrrave të saj, të bëhej këngëtare e famëshme si idhulli i saj, Vaçe Zela, këngët e saj i këndonte me pasion. Në vitin 1986, Anita ishte maturante në shkollën e muzikës “Naim Frashëri” dhe gjatë koncertit të këngës në Pallatin e Kulturës “Labëria”, Vlorë, ku Anita merrte pjesë si violiniste, shoqëruese e orkestrinës së shkollës,dhe ishte caktuar të shoqëronte disa nga këngët e koncertit. Por një nga këngëtaret u sëmur dhe lindi domosdoshmëria të zvendesohej.Orkestrantët kolegë dhe drejtuesi i orkestrës, të cilëte kishin dëgjuar Anitën të këndonte, propozuan atë dhe efekti ishte i mahnitshëm. Prezantimi i parë u prit me duartrokitje pa fund nga publiku i sallës i elektrizuar nga zëri i mahnitshëm i saj. Ky ishte fillimi i një karriere të gjatë dhe të suksesëshme artistike, që ka vetëm një protagoniste: Të mirënjohurën, të talentuarën dhe të paharruarën, Anita BITRI. Kënga e parë para një auditori të gjerë ka qenë kënga “Ti je mësuese, je dhe shoqe” të kompozitorit Arben Zhezha në 9 qershor të vitit 1986-ë, ku Anita fiton Cmimin e parë ne festivalin e interpretuesve në Vlorë. Por kënga që e bëri vërtet të famëshme në fillimet e saj si këngëtare ishte “Hartimi dhe Dëbora”. Historia:- I bëhet ftesë në qershor të vitit 1987-ë, që të marrë pjesë tashmë në një garë kombëtare në “Festivalin e Zërave të Rinj” në Tiranë. Ajo prezantohet në festival me këngën “Hartimi dhe Dëbora”, kompozuar nga shoqja e saj e klasës, Laureta Çuku, dhe në anketën muzikore të Radio Tiranës, për këtë këngë, vlerësohet për interpretimin e saj brilant dhe fiton çmim nderi.

-C’mund të na thoni për influencat e saj muzikore në muzikën e lehtë? Po atë popullore, baladat dhe serenatat?

Në vitet që Anita doli në skenën e Këngës Shqiptare, vendi ynë ishte nën diktaturën komuniste, ku arti dhe muzika shqiptare ishte e kontrolluar nga censura komuniste. Por Anita me shumë bindje dhe idera shumë të përparuara të kohës që jetonim, u bë shpresa e aspiaratave të gjithë rinisë të clironin muzikën tonë të bukur shqiptare nga ideologjizmat e realizmit socialist, që e mbanin ende këtë art brenda kornizave të tyre censuruese. Anita me temperamentin e saj energjik, me potencën e bukur interpretuese dhe me stilin modern në skenë, bëri të mundur hapin më të moderuar për plejadën e këngëtarëve të viteve 90-ë`. Anita theu paragjykimet, solli një frymë të re në muzikën shqiptare. Cdo këngë e saj, cdo debutim mbushi boshllëkun e krijuar. Për sa theksova më lart, ja si është vlerësuar nga Artist i Popullit, i shquari Avni Mula:
“Anita Bitri ka lënë një kujtim të madh në skenën shqiptare, atë modernen artistike. . Ajo ishte një këngëtare e shkëlqyer, me një vokal shumë të mirë. Anita Bitri ishte ndër këngëtaret më të mira të brezit të viteve 90 që erdhën në skenat e festivalit shqiptar. Ndërsa muzikologu Zhani Ciko thotë se Anita ka qënë një nga plejadat e këngëtarëve të cilët vunë themelet e këngës së lehtë shqiptare. Anita kishte një bashkëpunim të shkëlqyer me muzikën, vokalin dhe me interpretimin. Ajo ishte shumë e lidhur me skenën dhe me publikun dhe ajo dinte çfarë këndonte, dinte çfarë trasmetonte dhe kjo ishte një anë positive e saj.
Mjeshtri i muzikës, ish kitaristi i talentuar i orkestrës së RTSH-ë dhe Ansamblit Shtetëror të Këngëve dhe Valleve Popullore, aktualisht drejtuesi i Orkestrës “Alba” në Neë York, Edmond Xhani mes të tjerave shprehet: “
Kënga e Anitës ka lënë gjurmë jo vetëm në jetën e saj artistike, vecmas në muzikën shqiptare. Unë do ta vlerësoja në mënyrë të veçantë krijmtarinë e artistes Anita Bitri pasi kjo veprimtari i shërben të ardhmes dhe krijimtarisë së këtij populli.
Anita Bitri është një nga figurat më të spikatura të interpretimit të muzikës së lehtë shqiptare. Ajo i përket një brezi të shquar interpretuesish, që pasuruan me vlera të veçanta muzikën e lehtë si dhe atë të kultivuar në Shqipëri. Ajo është një përfaqësuese dinjitoze e intepretimit skenik me shumë temperament dhe cilësi të lartë, gjë që solli një freski dhe vrull rinor në këtë fushë. Anita do të kujtohet gjatë për cilësitë e rralla vokale, intonacionin e pastër si dhe për botën e saj të pasur shpirtërore. Në këngët e interpretuara prej saj ndjehet qartë pasioni për muzikën, saktësia dhe serioziteti me të cilën ajo trajtonte çdo motiv të materialit muzikor”.
Për zhanret muzikore që ju përmendni në pyetjen tuaj po jus jell përsëri disa vlerësime të Kino Gara i cili thotë se Anita ishte një artiste me vlera të mëdha dhe diapazon të gjerë. Më ka befasuar aftësia e saj për të kënduar të gjitha këngët popullore të trevave të ndryshme të Shqipërisë, pasi një gjë e tillë është shumë e rrallë. Anita edhe pse ishte këngëtare e muzikës së lehtë këndonte dhe zotëronte të gjitha këngët popullore e të gjitha trevave.në këtë linjë thotë edhe Edi Xhani i cili ka bashkëpunuar gjatë me Anitën në koncerte, në Neë York.
“Këngët popullore të interpretuara nga Anita shquhen për origjinalitetin e interpretimit si dhe për përshtatjen me karakteret e veçanta të trevave të ndryshme muzikore, duke i pasuruar ato me vlera të reja e mjaft tërheqëse. Po kështu edhe me serenatën dhe baladat. Dashuria për atdheun dhe për këngën shqiptare e ndoqi Anitën në të gjithë jetën e saj. Anita i pasuroj shumë këto këngë jo vetëm me zërin e saj të mrekullueshëm, por njëkohësisht duke futur dhe elemente të reja sa që dhe këto këngë dolen aq të mrekullueshme”.
- Si një njohëse dhe adhuruese e hershme e muzikës së kënduar nga Anita Bitri , kam vënë re se muzika e kënduar prej saj, ka një mirëkuptim mes dinamikës së muzikës, të kënduarit dhe interpretimit emocional, e cila u jep fuqinë e tingujve, melodisë së këngës . A ka pasur ndonjë trajnim apo eksperiencë në muzikë?

Krahas këngës Anita nuk la pas dore dhe studimet, ishte vullneti dhe dëshira e saj që bën të mundur vazhdimin e studimeve të shkollës së lartë në Institutin e Lartë Pedagogjik “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan, ku në vitin 1989 diplomohet si mësuese kantoje.
Pra ketu Anita mori mesime per Kanton.
Ndersa ne Amerike ne shume biseda telefonike qe kam bere Aniten, me thoshte qe vente me pagese ne nje mesuese shume te njohur ne Manahattan(nuk ja di emrin) por me thoshte qe kishte arritur qe te krijonte nje ze fantastic dhe nuk kendonte me me ze nga stomaku, por me ze koke (nuk e di se keto jane shprehjet e duhura per kete) dhe mund te kendonte ne kete menyre pa u lodhur me ore te tera dhe te arrinte te gjitha zerat dhe notat muzikore.

-U nda nga jeta në moshë të re, në kulmin e karrierës si artiste. Si ishin momentet e fundit të jetës së saj? A kishit folur ju një ditë më parë me të? A ka lënë krijime muzikore të papërfunduara? Në rast se po cfarë keni bërë apo do të bëni ju me to?

Krijime muzikore të papërfunduara anita la. Këtu dëshiroj të përmend projektin e CD-së së re. Gjithashu ishte në projektin e dy vidioklipeve të CD-së me titull, “Cdo gjë është e mundur”, ku janë këngët “ Bijës sime” dhe “Na jep bekimin”.
Vecoja se pas suksesit në verën e 2004-ës me rikthimin në Shqiperi po pergatisnim një koncert recital në Shqipëri, Maqedoni dhe në Kosovë. Anita dëshironte të merrte pjesë në Festivalin e RTSH, por fatkeqësisht kur ajo ishte në kulmin e kësaj karriere brilante ajo ndahet nga jeta. Komunikimi im me Anitën ka qenë pothuaj i përditshëm. Për herën e fundit, kam folur të dielën në mëngjes, të datës 17 tetor (dy ditë para tragjedisë) para se të nisej në concert. Biseduam për gjëra normale dhe për projektet tona në lidhje me aktivitet e Anitës. Ishte në gjendje shpirtërore shumë të mirë dhe ishte shumë e lumtur.

-A ka shkruar poezi apo tekste këngësh Anita?

Anita Bitri ka pasur pasion letërsinë, sidomos poezinë dhe herë pas here-shkruante tekstin e këngëve të saj, qysh para se të largoj nga Shqipëria për në Amerikë. Por, largësia dhe malli e bënin të ndjehej e trishtë –melankolike dhe atë çka ndjente, e hidhte në vargje. Poezitë e Anitës, kur ishte në Shqipëri janë botuar në gazetat e revistat letrare. Kur erdhi në Amerikë i mori me vete. I pëlqente shumë poezia dhe vazhdoi të shkruante edhe në Neë York. Anita ishte edhe këngëtare edhe poete, cdo gjë që i linte mbresa e kujtime të bukura në jetë i hidhte në vargje. Shumë poezi ja ka kushtuar bijës së saj të vetme që u shua bashkë me të, Siborës. Kishte talent në këtë gjini. Tekstet e albimit “Malli” dhe të Albumit “ Cdo gjë është e mundur”, janë të shkruara nga talenti dora dhe mendja e Anitës. Ajo ishte edhe këngëtare-edhe poete.

-Një situatë e vështirë..?

Momente të vështira në jetën tonë familjare kemi pasur si cdo familje që ka, sepse kjo është jeta me të mirat e të vështirat e saj. Ishte dhjetor dhe Anita kishte koncert në Tiranë. Ajo iku një ditë më parë se do të merrej me pergatitjet dhe provat. Ndërsa unë dhe mamaja shkuam ditën që do të cfaqej koncerti ku debutante Anita. Gjatë udhëtimit për në Tiranë, filloi një shi shumë i madh si ditë dimri që ishte. Pashë si në mjergull që diçka lëvizi përpara makinës dhe instiktivisht frenova fort. Ndalova dhe zbrita nga makina thjeshtë për t’u bindur se çfarë ishte ajo si hije që më kaloi para makinës. Mbeta i shtangur, kur në anën e rrugës pashë trupin e vajzës së vogël, që ishte zhytur në baltën anës rrugës. Vrapova, e morra në krahë, i pastrova gojën nga balta, dhe i mata pulsin. Asnjë shenjë jete. Shumë i shqetësuar shkova drejt makinës dhe ja dhashë në dorë nënës tonë Hazbijes, e cila ka qenë ndihmës – mjeke. Mamaja filloj t’i bënte frymëmarrje artificiale dhe CPR. U drejt spitalit të Fierit, ndërkohë nëna ime vazhdonte t’i bënte CPR fëmijës së vogël. Nuk do ta harroj kurr atë moment gëzimi dhe çlirimi që ndjeu shpirti im kur pas shumë përpjekjeve që bëri mamaja ime e shtrenjtë, nga gjoksi pa jetë i fëmijës doli një ofsham qarjeje. Mamaja me atë shpirtin e saj dhe profesionin e saj të ndihmë –mjekes e solli në jetë atë fëmijë. Kur arritëm në spital, vajza e vogël akoma vazhdonte të qante dhe doktori e rrëmbeu në urgjencë e filloi ta viitonte. Mbas disa formaliteteve ligjore që u kryen në rajonin e policisë dhe kërkesës së dy gjyshërve fisnikë të vajzës së vogël, mirënjohës që unë e nëna ime e shpëtuam fëmijën, të cilët iu kërkuan autoriteteve të më linin të lirë. Pas pak isha i lirë dhe së bashku me mamanë vazhduam rrugën drejt Tiranës. U takuam me Anitën para koncertit, por për mos ta shqetësuar nuk i treguam se çfarë ndodhi. Debutimi i Anitës në këtë koncert ishte i përsosur. Unë e mamja ishim akoma të tronditur nga aksidenti. Por, akoma më kujtohen duartrokitjet e publikut pasi ajo mbaroi këngën dhe mua më duhej njëkohësisht të ndaloja duart e mamasë time që s’pushonin së duartrokituri edhe pse kënga kishte mbaruar. Pas koncertit shkuam të festonin triumfin e Anitës me miq e kolegë. Darka filloi. Anita që më njihte shumë mirë, vuri re gjendjen time të tronditur emocionale. Pas disa këmbënguljeve të mia që i thoja se jam mirë, Anita vazhdoi të insistonte derisa sa nëna i tregoi të vërteten, se cfarë kishte ndodhur. Kur nuk do të më shqitet nga mendja se si Anita brofi në këmbë u kërkoj ndjesë miqëve e kolegëve, dje të tre sëbashku unë, nëna dhe Anita jemi nisur për në spitalin e Fierit, ishte ora 1:30 e mengjesit! Sapo Anita hyn në dhomën e fëmijës të shtruar. Nëna e fëmijës sa e pa, u cua vrik në këmbë. Nuk iu besoi syve që pranë shtratit të bijës së saj ishte këngëtarja e saj e adhuruar Anita Bitri. Biles mes gjithë atij sikleti për fëmijën e saj e komplimemtoi për përformancën që Anita debutoi në koncert. Çfarë fisnikërie kemi ne shqiptarët. Anita iu afrua vajzës së vogël teksa flinte si një engjëll dhe e puthi. Ndenjëm gjatë në atë dhomë spitali ku dashuria, respekti dhe mirësia mbushte atmosferën. Kjo ishte Anita Bitri, artiste por edhe njerëzore, këngëtare por edhe e dashur, e famëshme por edhe thjeshtë, e binomit -Artist& Njeri E kujtoj shpesh këtë moment-nëna ime mundi t’i jepte jetë një fëmijë, ndërsa kur ajo vetë, mbesa dhe bija e saj ishin pa ndjenja, fat i tyre i trishtë e tragjik të ishin vetë dhe pa asnjë lloj ndihme, CPR apo frymëmarrje artificiale. Ato ikën, dhe nga dita në ditë ndjej dhimbjen, boshllëkun dashurinë dhe mungesën e tyre.
-Një situatë mbresëlënëse?
-Kam një kujtim tejet të bukur dhe tejet mbresëlënës, kur Anita ishte në Itali për vizitë tek unë. Si cdo emigrant që përpiqej të punonte për mirëqenjen e tij, edhe unë punoja në një diskotekë të madhe verore në L`Aquila të Italisë. Një fundjave, e mora Anitën me vete në këtë disko, me një public rreth, 4000-5000. Atë ditë ishin ftuar edhe një grup muzikantësh për të argëtuar publikun, një nga grupet më të njohura të atij qyteti. Nga mezi i mbremjes Anita më vjen dhe më thote:- Ben, të lutet motra, thuaj atyre të orkestrës që të këndoj një këngë. Në fillim u druajta nga kjo kërkesë, për vetë faktin që ishim në Itali dhe orkestra si njihte, këngët e Anitës, por edhe publiku nuk e njihte dhe i druhesha mirëpritjes së tyre. Por, megjithatë për mos t’ja prishur qejfin e pyes;- C`farë këngë dëshiron të këndosh”. Anita më përgjigjet:- Unë mund të këndoj “Lambada”. Dhe ma do mendja se ata e njohin atë këngë që është edhe shumë e thjeshtë për t’u mësuar nga orkestra. Pranova duke pasur besim tek zëri dhe talenti i Anitës vajta te orkestra dhe bisedova me ta. Ata si artistë të vërtetë pranuan pa problem. Në mes të koncertit ata anuncuan që një këngëtare e shquar shqiptare do të këndoj një këngë. Publiku u bë kureshtar, unë isha pak në ankth, pasi njihja në palcë racizmin e tyre rreth shqiptarëve. Por, Raimonda, ju nuk mund ta imagjinoni habinë e tyre, kur Anita pasi u spjegoi orkestrës notat dhe vijën muzikore të këngës “Lambada” filloi të këndojë. Të gjithë u cuan të vallëzonin dhe të këndonin me të dhe kërkuan dhe një këngë tjetër,. Anita nuk iau u prishi, kësaj here ajo këndoi këmgën italiane dicka që thoshte:- Ridi, Ridi e mi guardi e Ridi. Kënga u brohorit me aq enthusiazëm sa që pronarët e diskos më thërritën në radiolinjën që mbanim dhe me pyetën se cfarë po ndodh. Mbas mbarimit të këngës, zbritjes nga skena nuk mundeni ta imagjinoni sa e lumtur ishte Anita, sytë i xixëllonin dheshumë e kënaqur me sytë që vetëm i qeshnin. I mungonte skena dhe spektatori. Ja dhe një kujtimi tjetër. Ka qene dhjetor i vitit 1995-ë. Jetoja në Itali në atë kohë. Mëngjez rreth orës 10-ë, Anita më merr në telefon, dhe më thotë se do të ishte shumë e lumtur të vija në Shqipëri për të ndjekur festivalin, se do të këndonte një këngë shumë të bukur. Me kënaqësi e pranova ftesën. Duke ditur merakun e Anitës për veshjen, e pyes se si do të paraqitej. Filloi të qeshte duke më përshkruar veshjen që dëshironte të paraqitej në atë festival. E dëshironte ngjyrë të zezë, pak të shkurtër përpara dhe të vazhdonte si me bisht, sic më tha vetë: “ Si ato të principeshave!. Ndoshta rastësi apo cudi të njëtin tip fustani, që po ma përshkruante në telefon e pashë të ekspozuar në vitrinën e një dyqani gjatë rrugës që po kaloja. Ndalova, si parkova makinën, dhe vazhdoja të flisja në telefon me Anitën, futem në dyqan dhe pyes shitësen se cfarë mase ishte fustani. E pabesueshme! Masa e Anitës dhe cudia vazhdoi që fustani shoqërohej me një palë këpucë të kuqe, po i njëjti numër i këmbës së Anitës. Dhe sot e kësaj dite qesh me vete kur kujtoj atë habi të Anitës kur veshi fustanin, i cili sikur të ishte apostafat i prerë për Anitën. Dhe me këtë fustan aq të bukur u paraqit në Festivalin e RTSH-ë me këngën “Besoj në Dashuri”.
-Kush është Arben Bitri, për lexuesit e kësaj interviste?
Unë kam qenë ushtarak, kam mbaruar shkollën e mesme “Skënderbej” dhe atë të lartë për radiollokacion në Shkollën e Bashkuar të oficerave në Tiranë. Pesë vjet kam shërbyer si oficer. Në vitin 1991-ë emigrova në Itali. Kam qenë boksier me një ekip Italian për gati 3 vjet dhe 8-ë muaj. Në Amerikë erdha kur ndodhi tragjedia –humbja e motrës Anita me vajzën e saj dhe nënën tonë Hazbijen. Zoti më dha cilësi shumë të mira si sportist, portalentin për art muzikë e letërsi, zoti ia dhuroi me madhështi, Anitës sonë të shtrenjtë. Këtu kam një kujtim të bukur, por edhe për të qeshur. Më kujtohet aty nga vitet 1994- 1995-ë, Anita vjen në shtëpi dhe më thotë: – Beni, vëllai i dashur, kam një këngë të bukur duhet dhe dëshiroj të të mesoj të këndosh dhe në këtë mënyrë bëhemi edhe ne si familja e Frederik Ndoci. I them:- Motra, me kënaqësi, por zëri im është shumë i mirë për të komanduar ushtarët (isha oficer, në atë kohë), për të kënduar s’ma do mendja. Pas gati dy orë prova, (dhe ankesave nga ana e komshinjëve, pak shaka), Nita u dorëzua dhe më tha:- Po, ke të drejtë, vëllacko, harroje këtë projekt.
-Cfarë dëshironi të shtoni në fund të kësaj interviste?
Jemi në fund të projektit të faqes së re për Anitën, ëëë.anitabitri.com, e cila është pothuajse gati për tu hedhur në ëeb. Do të jetë një faqe e pasur me material, foto dhe video bashkëkohore.Jemi në punë e sipër me regjizorin e njohur të filmit-dokumentar zotin Kujtim Gjonaj, për një film-dokumentar rreth jetës dhe veprës artistike të Anitës. Është një projekt shumë interesant, dhe shumë i rëndësishëm, jo vetëm In Memoriam of Anita, -por edhe vlerë e cmuar kombëtare e historike për artin, muzikën dhe kulturën shqiptare. Gjithashtu në sirtarin e tavolinës sime është draft-projekti për një libër monografik rreth jetës dhe veprës së Anitës.
Ju Faleminderit!
Bisedoi:Raimonda MOISIU
New York, USA

DOSIER/ Flet Violeta Baraku, e bija e Kristaq Pandukut: Në Rinas ka pritur nga Hrushovi dhe deri tek Zhukovi dhe shumë udhëheqës ushtarakë të vendeve të lindjes/
- Në Rinas ka pritur nga Hrushovi dhe deri tek Zhukovi dhe shumë udhëheqës ushtarakë të vendeve të lindjes/
- Hysni Kapo kujdesej për bandën dhe u thoshte kuzhinierëve, shikojeni pak Kristaqin se do na ikë nga duart/
- Më 11 janar 1946, kur u shpall Shqipëria Republikë, babai ka drejtuar 6 orë pa ndërprerje bandën frymore se do vinte Enver Hoxha/
-Në vitin 1967 kur parada s’po ecte mirë dhe Beqir Balluku dha urdhër: “shkoni dhe gjeni Kristaq Pandukun”/
-Në vitin 1924 u bë pjesë e Bandës Frymorë “Vatra” që ndihmoi Fan Nolin të vinte në Shqipëri/
-Pas përfundimit të shkollës në Boston atë e emëruan në punë aty, por u kthye në Shqipëri nga malli/
-Ilo Panduku, xhaxhai im, ishte një ndër 200 komunistët e parë që formuan PKSH
-Në vitin 1930, e caktuan zëvendësdrejtor të Bandës Mbretërore /
- Babai im ka jetuar pa nofullën e poshtme 40 vjet, pas një infeksion në një dhëmballë/
- Në Boston shkoi për studime me ndihmën e Nolit, i cili i tha se Shqipëria ka nevojë për muzikantë/
- Babai i ndihmoi të gjithë instrumentistët italianë të shpërndaheshin nëpër çetat partizane, që të mos i vrisnin gjermanët/
-Ai drejtoi bandën e Ushtrisë për 22 vjet me radhë, një record/
Shkruan: Albert Z. ZHOLI/
Një histori e vërtetë por e pabesueshme. Kristaq Panduku, Dirigjenti i Bandës së Fan Nolit, i Bandës së Mbretërisë dhe 24 vjet i bandës së Ushtrisë, në vitin 1930 ka incizuar me një specialist muzike nga Austria 9 këngë patriotike shqiptare të cilat janë lënë në heshtje si dhe vetë vepra e Pandukut. Dhe pse kishte mbaruar shkollën e muzikës shkëlqyeshëm në vitin 1930 në Boston, edhe pse e emëruan në një nga Bandat Frymore më të mira në një qytet bregdetar amerikan, ai më shumë preferoi të vinte dhe ta ushtronte profesionin në Shqipëri, pasi kishte shumë dashuri për të. Në vitin 1937, pas një infeksioni, atij i hiqet nofulla dhe jeta e tij u bë disi i tërhequr, por ai mbeti një profesionist elitar, i cili drejtoi Bandën Frymore Shqiptare për 26 vjet me radhë ndoshta një rekord ky. Në vitet 1944 deri në vitin 1966 ai priti në Rinas të gjithë personalitete e vendeve Lindore, njëkohësisht ishte dhe drejtuesi i bandës në tre parada ushtarake. Nuk mund të lihet mënjanë se Kristaq Panduku, ishte kryetari i parë i Jurisë së Festivalit të parë të këngës së muzikës së lehtë në RTSH.
Sa vjet e drejtoi Bandën e Ushtrisë babai juaj?
Plot 22 vjet, nga viti 1944 deri në vitin 1966 që doli në pension. Ndoshta është rekord, pasi ai nuk ju nda asnjë çast këtij profesioni dhe Bandës së Ushtrisë deri sa kishte mundësi të punonte.
Nga jeni me origjinë?
Ne jemi me origjinë nga Korça. Pra brenda korçarë. Babai im ka qenë i datëlindjes 1902.
Kur ka shkuar në Amerikë babai juaj?
Babai im ka shkuar në Amerikë në vitin 1926 dhe ka studiuar në Boston për muzikë për 4 vjet, për trombë. Ai ishte një student i shkëlqyer në këtë lëndë. Ai shkoi në Boston pasi kishte fituar përkrahjen dhe respektin e Fan Nolit. Mund të them se Fan Noli ishte ai që e kërkoi për studime dhe pse në SHB babai ka pasur dy vëllezër aty. Por babai nuk ju bë barrë pasi donte vetëm të mësonte dhe pastaj të kthehej në atdhe.
Ku u njoh babai juaj me Fan Nolin?
Babai im u njoh kur Fan Noli erdhi në Shqipëri dhe krijoi qeverinë e vitit 1924, qeverinë e qershorit. Për ta ndihmuar Nolin në këtë nismë demokratike, nga Amerika erdhi dhe banda Vatra, e cila e ndihmoi shumë Nolin në fillimet e tij të ndërtimit të shtetit të ri më demokratik.
D.m.th., babai juaj ju bashkëngjit Bandës së Shoqërisë “Vatra”?
Po, babai kishte mësuar në Liceun e Korçës. Ne rrjedhim nga një familje punëtorësh korçarë. Nuk kishim ndonjë pasuri, vetëm nëna e babit kishte njëfarë pasurie. Por megjithatë gjyshi im donte që fëmijët të mësonin, ndaj babanë e futi në Lice. Që aty ai filloi të mësonte veglat muzikore. Duke mësuar babai merrte pjesë në një Bandë të vogël muzikore të qytetit të Korçës. Kur erdhi Banda e Shoqërisë “Vatra” nga Amerika në mbështetje të Fan Nolit, babanë e thërrasin në këtë Bandë muzikore me shumë emër. Babai pranoi menjëherë dhe u bë pjesë e saj. Kur qeveria e Nolit u përmbys, ai i tha babait, është mirë të vish të studiosh në Amerikë për muzikë. Babai i tha do mundohem. Do kesh përkrahjen time në Boston i tha Noli i madh dhe babai e miratoi.
Babai shkoi dy vjet më vonë, pra në vitin 1926?
Po. Dy vjet më vonë. Në Boston e priti Fan Noli. Ai e adresoi se ku dhe si të konkurronte. Babai konkurroi dhe fitoi. Ishte shumë i talentuar. Mbaroi shkëlqyeshëm. Sa mbaroi shkollën, atë e caktuan si instrumentist në një nga qytetet më të mëdha bregdetare të Amerikës. Pra e emëruan në punë. Xhaxhait tim ju bë qejfi që vëllai i tij arriti rezultate të larta. Puno dhe fito i tha dhe vëllai dhe Noli. Por babai u tha të dyve se do të shkonte në Korçë njëherë se e kishte marrë malli për nënën. Ishte viti 1930. Pasi ndenji ca ditë në Korçë dhe u çmall me nënën, vjen në Tiranë të takojë shokët e Bandës. Pra atëherë ishte Banda Mbretërore. Ajo Bandë ishte vazhdim edhe e Qeverisë së Nolit (disa prej tyre). Drejtuesit e saj i thanë menjëherë të fillosh punë tek ne, pasi kemi shumë nevojë për instrumentist të shkolluar në Amerikë, aq më tepër që ke mbaruar shkëlqyer. Për Trombë babai ishte i padiskutueshëm në Shqipëri atë kohë. Drejtues i Bandës Mbretërore, (apo i orkestrës siç e quajmë ne), ishte një muzikant nga Çekia. Ai kishte vite aty dhe ishte një profesionist i mirë. Kështu filloi punë në bandën Mbretërore, pikërisht në vitin 1930. E caktuan zëvendës drejtor, apo zëvendës i Bandës Mbretërore.
Babai ka pasur një fatkeqësi?
Po, një fatkeqësi të madhe. Babai im ka jetuar pa nofullën e poshtme 40 vjet. Ai pati një infeksion në një dhëmballë. Shkoi për ta hequr nga dhimbja e madhe. Ishte viti 1937. I bënë një gjilpërë në Spitalin Ushtarak dhe ajo i bëri reaksion. Në mëngjes nuk i hapej goja. U detyruan e i thyen nofullën e poshtme, pasi ndryshe nuk mund të jetonte. Nofulla u thye dhe u detyrua pastaj të shkojë në Itali, në Bolonja. Aty ja rregulluan disi, por ai mbeti pa nofullën e poshtme dhe nuk mund të hante kurrë më gjëra të thata, vetëm të lëngshme. N.q.s., nuk do kishte shkuar në Bolonja jeta e tij ishte në dyshim.
Kur u kthye nga Bolonja (Itali) si veproi?
Sigurisht, filloi punë menjëherë, madje i ishin paguar dhe ato ditë pune. Në këtë moment drejtori çek i tha Mbretit se tani unë nuk kam pse rri më këtu, keni Kristaqin, ai është mjeshtër vetë. Pra ishte viti 1937, pranverë. Unë isha dy vjeç, ndërsa nëna ishte shtatzënë me motrën time. Mbreti e pranoi dhe babai u bë drejtori i Bandës Mbretërore, pra dirigjent njëkohësisht.
Po kur Shqipëria u pushtua nga Italia Fashiste çfarë bëri babai?
Banda në atë kohë nuk u prish. Autoritet u thanë që Banda të vazhdonte punën normale. Ata sollën shumë instrumentistë, por jo dirigjent. Pra edhe me pushtimin nga Italia babai vazhdonte të njëjtën punë. Dirigjent i Bandës frymore të Shqipërisë. Merrte pjesë në ceremoni të ndryshme dhe kurrë nuk e zëvendësuan. Deri në vitin 1943 babai vazhdoi këtë punë. Ndërsa me ardhjen e gjermanëve ndryshoi çdo gjë. Gjermanët jo vetëm nuk donin t’ia dinin për Bandën, por donin të arrestonin dhe shumë instrumentistë italianë që ishin me Bandën. Babai i ndihmoi të gjithë instrumentistët italianë të shpërndaheshin nëpër çetat partizane. Për këtë e ndihmoi vëllai i tij Ilo Panduku.
Kush është Ilo Panduku?
Ilua ishte xhaxhai im, vëllai i madh i babait, i cili ishte një ndër 200 komunistët e parë që formuan PKSH. Ishte një njeri i mirë dhe shumë aktivist. Ai njihej nga të gjithë udhëheqësit e Partisë Komuniste të asaj kohe.
Po babai ku u vendos?
U vendos në Priskë, afër Shtabit të Përgjithshëm. Aty i dhanë detyrë që të mbante listën dhe të ofronte të gjithë ish anëtarët e Bandës Frymore, për parakalimin në Tiranë. Madje që atë kohë i kishin të qarta punët e Bandës Frymore.
Ju si familje ku banonit në këtë kohë?
Para se të shkosh tek Medreseja është një rrugicë, e Kukjeve quhet. Përkarshi kësaj rruge rridhte një vijë uji, ku ishte ndërtuar një mulli. Vija e ujit me tunel kalonte poshtë rrugës automobilistike. Ai vend ishte shumë i mirë për tu fshehur. Partizanët kishin marrë vesh se aty në darkë do kalonte një autokolonë gjermane. Aty u fshehën shumë partizanë dhe në kohën kur po kalonte autokolona ata hodhën nëpër makina shumë bomba. Vendi gjëmoi sikur do përmbysej Tirana. Partizanët u futën në tunelin e vijës së ujit dhe u larguan pa marrë asnjë plagë. Gjermanët patën shumë makina të djegura ndaj u tërbuan. Menjëherë erdhën dhe na lajmëruan të largohemi nga shtëpitë se do jua djegin gjermanët. Ne ikëm në mesnatë. U vendosëm tek shtëpia e xhaxhait që e kishte në lindje të rrugës së Elbasanit. Babai u trondit shumë, pasi të nesërmen me të vërtetë gjermanët e dogjën një pjesë të lagjes.
Kush kujdesej më shumë në atë kohë në Prisk për bandën Frymore tek Shtabi i Përgjithshëm?
Kujdesej Hysni Kapo. Madje ai thoshte, ore shikojeni pak Kristaqin se do na ikë nga duart. U thoshte kujdes pasi babai nuk hante dot. Ai donte vetëm supa dhe kishte rënë nga shëndeti. Kur të therni ndonjë dele, jepni Kristaqit të hajë trutë, pasi e kemi problem shëndetin e tij. As mishin se hante dot. Hysniu u thoshte përgatisni pjesët që do ekzekutoni kur do çlirohet Shqipëria.
Çfarë kujton tjetër nga koha e luftës?
Kur ishin muajt e fundit të luftës, ne u zhvendosëm tek shtëpia e tezes e cila kishte një bodrum. Rrinim tërë frikë. Babin kishim disa muaj pa e parë. Kur ja ai vjen befas në bodrum. U habitëm por dhe u gëzuam shumë. Ishte dobësuar, ishte bërë kockë e lëkurë. Fillova të qaj. Nuk e shikoja dot në atë gjendje. Atë natë nuk ju ndava. Ai iku të nesërmen. Ne s’kishim më shtëpinë tonë. S’dinim ku të rrinim. Pa të ardhura, pa strehë, pa ndërresa. Nuk mund ta kuptoni se çfarë jete.
Po kur u çlirua Shqipëria?
Atë ditë u bë festë e madhe. Në Tiranë marshuan shumë partizanë. Babi me bandën u vendosën tek një ndërtesë tek Kryeministria. Unë shkoja aty çdo ditë. Përgatiteshin për të pritur qeverinë demokratike që vinte nga Berati. Kur erdhi qeveria, u bë një paradë e vogël ku Banda luajti pjesë të ndryshme, marshe. Banda u vendos aty ku sot është teatri Kombëtar. Aty ata luajtën disa pjesë për disa orë.
Ku u vendosët ju në këtë kohë?
Ne shkonim ku të mundnim tek të afërmit tanë. Pastaj Hysni Kapo i tha babait shiko gjë ndonjë shtëpi, se duhet ruajtur familja. Babai me disa të njohur shkoi dhe u vendos tek shtëpitë e ish oficerëve italianë që i kishin në Laprakë. Por bëri një gabim, zgjodhi një shtëpi të madhe me katër dhoma të cilën na e morën kur erdhën rusët.
Ku u emërua babai në këtë kohë?
U emërua drejtor i bandës së Ushtrisë, aty ku ishte por me emërim tjetër. Pra i thanë të ofronte të gjithë instrumentistët që ai njihte për të bërë sa më të plotë Bandën e Ushtrisë.

Kur e ka bërë drejtimin më interesantë të Bandës së Ushtrisë babai juaj?
Më 11 janar 1946 kur u shpall Shqipëria Republikë. Atëherë u bënë shumë manifestime dhe parakalime. Ato ditë babai ka qenë më i angazhuar se kurrë. Por mund të përmend dhe në Kongresin e parë që u zhvillua aty ku sot është teatri kombëtar se ende nuk qe ndërtuar teatri Operës, pa le më pastaj Pallati i Kongreseve. Pra dhe aty Banda ka qenë e pranishme.

Çfarë mban mend ndonjë ditë, apo bisedë të veçantë, të babait si drejtues i Bandës së Ushtrisë?
Kur babai ishte në vitin e parë të pensionit, në vitin 1967, nuk e di se çfarë parade u bë. Por nuk po gjendej harmonia midis bandës dhe parakaluesve. Beqir Balluku dha urdhër, shkoni dhe gjeni patjetër Kristaq Pandukun, ai i di mirë këto punë. Erdhën dhe i folën babait dhe ai shkoi menjëherë. Ishte i papërtuar. Duhet të dini se ai ishte veshur oficer. Por në pension doli në fillim të vitit 1967 pasi 8 muaj punoi si përgjegjës Kulture në Ministrinë e Mbrojtjes.

Çfarë personalitetesh ka pritur babai në Rinas?
Të gjithë personalitetet deri në vitin 1966 ai i ka pritur. Mund të veçoj Hrushovin, Zhukovin dhe shumë personalitete të vendeve të Lindjes. Më vjen keq që si kam shënuar, pasi babai ishte shumë neglizhent në këtë drejtim.

Kishte me ndonjë nga Ministrat miqësi babai?
Babai rrinte larg ministrave, rrinte dhe larg miqësisë. Shikonte vetëm punën e tij. Ai e vuante shumë dëmtimin e nofullës, pasi nuk fliste mirë dhe nuk mund të hante çdo gjë. Kjo kishte bërë që ai të mos hapej në shoqëri dhe të mos merrte pjesë në shumë gëzime miqësore dhe familjare. Një herë më tha që kam frikë të përkëdhel fëmijët, pasi mendoj se mund t’i tremb. Pra e vuante shumë mungesën e nofullës.

Çfarë eventi tjetër ka qenë babai si drejtues, apo profesionist i mirë?
Babai ka qenë kryetar i Jurisë së Festivalit të parë në RTSH. Kur i thanë për këtë detyrë edhe u trondit. Nuk donte të bënte jetë publike. Rrinte i tërhequr. Ka qenë dhe në Jurinë e Festivalit të dytë. Më vonë u tërhoq. Në Festivalin e parë ka qenë dhe Marije Kraja, por më vonë u tërhoq pasi thoshte se nuk jam shumë specialist për muzikën e lehtë.

Pasditeve nuk dilte?
Jo, kurrë. Sa vinte në shtëpi vishte pizhamet dhe vetëm lexonte. Më shumë lexonte për gjeografinë dhe historinë. Me ato libra i kalonte pasditet.

Sistemi, duke qenë se ka qenë dhe dirigjent i Bandës Mbretërore, nuk e ka ngacmuar?
Jo, nuk e kanë ngacmuar pasi ai s’merrej me politikë. Por frikën e kishte, edhe pse një vëlla e kishte nga 200 komunistët e parë.
Nga vinte kjo frikë?
Vinte pasi dy tezet e mia, motrat e tij, ishin martuar me italianë. Ato ikën me familjet e tyre në Itali në vitin 1949 dhe në shumë letra që ato dërgonin hapeshin. Kështu babai i preu fare lidhjet. Por vëllai i tij kishte lidhje me Qemal Stafën, Xhorxhi Martinin, etj. Babai ahere i ndihmonte me rroba.

Po në shkollë a vinte të interesohej babai dhe kur je ndjerë keq para tij?
Jo, kurrë. Ai interesohej vetëm në shtëpi. Na pyeste për mësimet, na pyeste për mbarëvajtjen. Na kishte nën kujdes dhe ashtu të heshtur unë e doja shumë. Kishte vlera në heshtjen e tij. Ai ishte njeri i heshtur, i tërhequr. Ne fëmijët e dëgjonim në heshtje. Fjala e tij ishte ligj. Ne i tregonim vetë çdo gjë. S’kishte nevojë të na pyeste. Kurrë nuk na ka qëlluar. Por njëherë jam ndjerë keq. Mos gaboj ishte viti 1948. Kur erdha nga shkolla në shtëpi, e gjej nënën duke qarë. Çfarë ke i them? Çfarë të kem, në shtëpi kemi vetëm bukë misri! Çfarë do hajë babai, ai se kapërdin dot bukën e misrit?
Juve ju nxorën probleme për studimet?
Jo! Unë kisha rezultate të mira. Mbarova shkollën për Inxhinieri Elektronike të rrymave të dobëta dhe kur mbarova shkollën më caktuan inxhiniere në Radio Tirana. Radio atëherë ishte e vetme dhe kishte një emër të madh. Aty kam mësuar shumë, bëra një shkollë të dytë.
Kjo ishte puna e parë që bëje?
Jo. Unë në punë jam futur 15 vjeç. Jam futur në kohën kur babai u sëmur dhe duhej të mbahej familja. Lashë shkollën e mesme dhe u futa në shkollë në Postë Telegraf, si teknike, pasi isha e mirë në fizikë. Shkollën e lartë e bëra më vonë pa shkëputje nga 25-deri në 30 vjeç. Në radio vazhdova deri në vitin 1990 kur dola në pension. Njëherë donin të më largonin nga puna gjoja se kisha thënë pse nuk erdhën llambat e aparateve nga Kina. Pra ishte thjesht spiunim pasi nuk e kisha thënë kurrë. Pasi ne filluam të merrnim aparatura nga Hungaria kur u prishëm me kinezët. Ah si kam shpëtuar, por e drejta triumfoi.
A ishte vlerësuar babai juaj në atë sistem?
Pas çdo parade ai merrte medalje si “Naim Frashëri” etj. Ka marrë shumë Fletë-lavdërime, por nuk ka marrë asnjë Titull si “Artist i Merituar” apo “Mjeshtër i Madh”. Besoj se i takon. Sot, më tepër se kurrë, ai duhet ët marrë atë çka dhënë për Shqipërinë. Pe të mos marrë dhe ai titullin “Mjeshtër i madh|?

Kë do të veçosh nga puna e babait tuaj si muzikant?
Babai im ishte nacionalist. Ai iku nga Amerika se e donte shumë Shqipërinë, madje muzika vinte e dyta. U grind me vëllain që kishte në Amerikë. Ja, po veçoj një rast. Babai më tregonte se në vitet 1930 kishte ardhur një specialist muzike nga Austria, i cili kërkoi të incizonte disa nga këngët karakteristike shqiptare. Atë e pozicionuan pranë Bandës. Ai pyeti babanë se çfarë këngësh mund të incizonin. Babai i tha që këngët më të bukura janë ato patriotike. Dakord, tha specialisti, por ku ti incizojmë? Pastaj i thotë a ke ndonjë dhomë tënden? Po i thotë babai, kam një dhomë poshtë kinema “17 Nëntorit”. Aty bashkë me 7 shokë i vunë dritares së vetme një batanije që të krijonte akustikë dhe të mbyte zhurmët e jashtme dhe aty kanë incizuar 9 këngë patriotike, që unë i kam ruajtur dhe shumëfishuar deri më sot. Janë këngë shumë të bukura, të cilat janë dhënë në radio Tirana me dhjetëra vjet me radhë. Sot unë e kam shumëfishuar. Por nga ana tjetër dua të theksoj se babai im ka dhënë me qindra koncerte të ndryshme në regjimin e Zogut, në periudhën e pushtimit fashist por më shumë në sistemin komunist. Ato nuk mund të numërohen që nga koncertet tek Pallati sportit “Asllan Rusi”, tek ambientet koncertale tek Rr. Elbasanit, tek një dhomë pas Përmendores së Skënderbeut dhe deri tek SHQUP. Unë do të doja që ai të vlerësohej, të merrte sa gjysma e asaj që i takon.
Çfarë vlerësimi të marrë?
Ka shumë vlerësime, por më e pakta që i takon është Artist i Merituar, pse jo dhe Mjeshtër. I ka dhënë shumë muzikës shqiptare. Nuk mund të numërohen koncertet e tij. Në vitin 2007 SHQUP më kërkoi CV e tij për t’i vënë emrin e tij Dhomës së Bandës së Ushtrisë, por se di si kaloi ajo kërkesë. Në vitin 2013, sërishmi më kërkuan dokumentacionin për ta bërë Mjeshtër të Madh, por sërishmi asnjë përgjigje të saktë nuk mora. Kam besim absolut tek Ministrja Mimi Kodheli e cila po sjell frymë të re në Ushtri. Ajo me performancën, me sjelljen dhe përkushtimin në punë, besoj se do të bëjë diçka. Kam besim tek inteligjenca dhe vlerësimi që ajo u bën intelektualëve. Mbetem me shpresë tek kjo ministre konkrete dhe fjalëpakë.

-Intervistë e Raimonda Moisiut me publicistin dhe poetin shqiptaro-amerikan-Kostaq Duka/
Gjatë “udhëtimit” të jetës ndodhin ndryshime të rëndësishme dhe nisur nga atmosfera e këtyre ndryshimeve progresi i letërsisë bashkëkohore na ka dhënë temat kryesore në literaturë, mënyrën dhe format e reja të njeriut modern me botën e tij të brendëshme, ndjenjat, motivet sociale , gjuhën letrare, letërsinë e reformuar, humanizmin, miqësinë e respektimin, hapjen e tyre ndaj të gjitha gjinive, krijime të cilat identifikojnë vlerat e vërteta të një krijuesi që jeton brenda detajit artistik. Duke ndjekur nga afër angazhimin letraro-artistik, në gjini të ndryshme të e autorit Kostaq Duka, vërejmë se ai ka merita të vecanta duke luajtur një rol të rëndësishëm si poet, prozator dhe publicist. Kjo është një nga arësyet që më bëri mua të hyj në dialogun intervistues me krijimtarinë e tij, për të kërkuar dhe gjetur ndërrthurrjen e rrymave në gjendjen kulturore, psikollogjike, formimin e tij letrar, fenomene këto të botës shpirtërore të binomit njeri-krijues! Pikërisht gjatë këtyre viteve në emigracion poeti dhe publicisti Kostaq Duka ka manifestuar krijimtari artistike të larmishme, të vlerësuar, vetdijen estetike , i vet-ndërgjegjshëm në mesazhin e figurave e personazheve të përshkruara e realizuara prej tij , të domosdoshme ndaj njohjes më të thellë të sekreteve të jetës e artit letrar, zbërthimin me mjeshtëri të botës së brendëshme njerëzore, mundësinë për të komunikuar me të nëpërmjet poezisë, prozës dhe skicës, duke na dhënë kështu vepra të spikatura dhe interesante të fjalës së bukur dhe mendimit filozofik. Andaj detyrë parësore për të gjithë krijuesit e mërguar është se; ” janë ata që me fjalën e shkruar, mendimin filozofik, intelektual e qytetar të lartësojnë ndërgjegjen dhe kulturën e kombit, të integrojnë trashëgiminë kulturore në forma e përmbajtje të ndryshme. Publicisti dhe poeti i njohur Kostaq Duka ka lindur në vitin 1952 në qytetin e Korçës. Diplomuar në filozofi, në Fakultetin e Shkencave Politike-Juridike në Universitetin e Tiranës. Ka ushtruar për një kohë të gjatë profesionin e gazetarit.Pasion i perhershëm në krijimtarinë letrare kanë qënë poezia dhe drama, vënë në skenë nga teatri “A.Z.Çajupi” dhe trupa të tjera teatrore të qytetit të Korçës.Prej vitit 2000 jeton me familjen në Chicago, Illinois. Ne vitin 2008 fitoi çmimin e parë në prozë në konkursin e zhvilluar në Ditët e Letërsisë Shqipe në Michigan dhe në vitin 2009 çmimin “Gjergj Fishta” në poezi. Ne vitin 2012 u nderua me çmimin “Dritëro Agolli” për vëllimin me poezi “Ne dy hapësira” nga Elita-Letra-Art Korçë.
Veprat letrare:
Vëllime poetike:/
“Thjeshtësi”- 1976, Shtëpia Botuese “Naim Frasheri”, Tiranë
“Flas me barin”- 1998, Libraria “Dhori Koti” Korçë
“Trëndafili që çelte në janar”-2008, Shtëpia Botuese “Toena” Tiranë
“Në dy hapësira”-2012, Shtëpia Botuese “D.I. J. A Poradec”
Drama:/
“Përtej vetes”
“Fqinjët”
“Provim i vështirë”
Prozë: “Hoteli i fantazmave”- Tregime, botuar nga Shtepia Botuese “Globus” R Tiranë/
Bisedoi:Raimonda MOISIU/
-Një karrierë mbresëlënëse e juaja si poet, dramaturg,prozator e publicist. Ç’mund të na thoni si filloi karriera tuaj ? Si u gjendët në këtë “udhëtim” të bukur e mbresëlënës?
Le të kthehemi gati 50-të vite më parë në moshën e adoleshencës, kur gëlojnë papushim ëndrra të bukura e fantazi gati të marra për të ardhmen. E doja matematikën e fizikën. Merrja pjesë në konkurset në Korçë e fitoja. Më inkurajonte në dashurinë për matematikën e fizikën mësuesi kujdestar i paharruari Gavril Kolaci e më tej në vitet e gjimnazit mesuesi i shquar i lëndës së fizikës Ilia Tili. Por si “vjedhurazi” shpirtin tim rinor po e rrëmbente bota e artit.
Gjimnazi “Raqi Qirinxhi” vazhdues i ish Liceut të Korçës që për një kohë në vitet 60-të përfshinte edhe klasat e tetëvjeçares zjente nga veprimtaritë artistike. Promotor ishte profesori i letërsisë Vangjush Ziko që kishte përfunduar studimet e larta për letërsi në Institutin “Gorki” në Moskë. Vënia në skenë në ato vite në teatrin”A.Z.Çajupi , kur isha ende fëmijë, e pjesës teatrale-muzikore kushtuar liceistëve të Korçës me libret të Vangjush Zikos dhe regji të mjeshtrit Sokrat Mio, dilpomuar në Francë, ishte hapi i parë në kontakt me botën magjepse të artit. Në shfaqje merrja pjesë si recitues i poezisë së njohur të Naim Frashërit kushtuar Korçës, vatër e arsimit,dijes e kulturës. Këtu fillon dhe dashuria për poezinë, letërsinë e artin që u kthye në motivi kryesor në jetën time.
-Vazhduat të ngjiteni në skenë si recitues?
Po.Veprimtaria recitative ne vitet 60-70-të ishte shumë e gjallë. Pranë pallatit të kulturës ishte një rreth i recituesve që drejtohej nga Artisti i Popullit Dhimitër Orgocka. Me Edmond Budinën, aktorin, regjisorin dhe producentin e njohur në kinematografi, në ato vite shokë gjimnazi , Dhimitrin e kishim idhullin tonë dhe e ndiqnim në gjithë veprimtaritë e tij teatrore dhe recitative. Ato vite në Korçë u zhvillua një konkurs i të rinjve në artin recitativ. Edmond Budina meritoi vendin e parë ndërsa unë të dytin.
-Po pse s’e vazhduat rrugën së bashku me Edmondin për t’u bërë aktor por mbaruat studimet per Shkencat Politike-Juridike në degën e Filozofisë?
Është histori e gjatë. Kur e kujtoj ve buzën në gaz, e them: si është jeta?! Shkurt. Të dy me Mondin u përgatitëm nën kujdesin e Dhimitër Orgockës. Do të shkonim në Intitutin e Lartë të Arteve pas klasës së njëmbëdhjetë. Diplomën e maturës do e merrnim duke qënë studentë të vitit të parë. Por kur po afrohej dita, mësuesi im i shtrënjtë i gjimnazit Gavril Kolaci, më kërkoi e më vuri me takt para dilemës së madhe: “Nuk kam asgjë për zgjedhjen që ke bërë por e ke peshuar mirë?” Foli pak. Por sa shumë më tronditi. Vërtet a i kisha të dhënat e plota për një aktor me të ardhme?! S’vura gjumë në sy një natë të tërë. Të nesërmen e takova Dhimitrin dhe i bëra pyetjen: Dua të di realisht a mund të bëhem aktor i vërtetë.?Ai buzëqeshi. Pastaj u mendua pak. Dallova mëdyshjen. “ Si të them. Por kam frikë se je pak i shkurtër” U skuqa deri në përvëlim. E ndjeva se kjo ishte përgjigja që mund të më lëndonte më pak. Ja kështu Monda.

-Le të kthehemi përsëri në letërsia, hapat e parë, botimet e para.
Nuk e harroi atë moment kur profesor Vangjush Ziko më këshilloi t’i mblidhja poezitë e shkruara në një fletore dhe t’ia çoja. Inkurajimi i tij më bëri me krahë. Profesori, i njohur për përkujdesjen, këtë fletore ma ktheu pas gati dhjetë vitesh kur unë 24 vjeçar promovova në Korçë librin e parë me vjersha e poema “Thjeshtësi” botuar nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri” në vitin 1976.
-M’u kujtua shprehja e një shkrimtari të madh, Stefan King, kur e pyetën: “ Se si mund të bëhesh shkrimtar. Ai u përgjigj –“merrni ndër duart tuaja libra të shkrimtarëve të tjerë dhe lexoni cdo gjë të tyre, –mos mendoni jo vetëm si të shkruani libra.” A ndani të njëjtën filozofi me të?
Pa dyshim. Por në lexim ka shumë rëndësi përzgjedhja. Mjeshtrit edukojnë lexuesit e kthehen në shkollë për krijuesit e rinj, shkrimtarët e këqij prishin shijet e çorientojnë krijuesit, për më teper indirekt lenë të kuptohet se të shkruarit qënka “gjëja më e lehtë” Ne të rinjtë e viteve 70-të kemi pasur fatin e madh të ishim lexuesit e parë të veprave të porsabotuara të mjeshtrave të fjalës poetike Ismail Kadare,Dritëro Agolli, Fatos Arapi, Xhevahir Spahiu,Moikom Zeqo, Ndoc Gjetja,Musa Vyshka, Koçi Petriti. Lanë mbresa me botimet e para dhe bashkëmoshatarët Roland Gjoza, Rudolf Marku, Agim Isaku, Petraq Risto dhe Bashkim Hoxha, studentë në Tiranë dhe Skënder Rusi e Visar Zhiti në Shkodër.Por përveç leximeve ndikim ka edhe klima letrare që në një qytet si Korça nuk ka munguar në ato vite. Dëgjimi nga afër i shkrimtarëve të afirmuar si Sotir Andoni, Vangjush Ziko, Teodor Laço,Petraq Zoto, Arsinoi Bino, Nella Sinaeri, Andon Mara, Petraq Samsuri, Guri Miçinoti e të tjerë linin gjurmë tek ne të rinjtë. Kjo klimë nuk na mungoi edhe si studentë. Dhe guxuam të shkruajmë e të botojmë. Mos harrojmë të botoje qoftë edhe një poezi pa le një cikël në “ Zëri i Rinisë” e sidomos në “Drita” ishte ngjarje e vërtetë. Sot interneti ka hapur dyert kat e kat, ose më thjesht është pa dyer dhe krijon mundësi e lehtësi publikimi. Kjo lehtësi teknologjike është gjë e mirë por jo çdo gjë që shfaqet mban erë art.Dua të theksoj se në vitet e gjimnazit endrrën për letërsinë e ndaja me veçanti me shokun tim të klasës aq shume pasionant dhe energjik pas letërsisë, shkrimtarin, humoristin dhe publicistin Vangjush Saro. Ai ishte lexuesi e kritiku i parë i krijimeve të mija.
-Si e kujtoni botimin e poezise së parë?
Isha 16-të vjeç kur botova së pari në “Zëri i Rinisë”. Ishte një poezi e shkurtër kushtuar Shqipërisë. Në po atë faqe botoi dhe treshja e famshme nga Durrësi, Bashkim Hoxha, Petraq Risto dhe Ilija Dede, me të cilët u lidha aq shumë kur ata studionin për gazetari dhe unë për filozofi.
-Me sa kuptoj ata ndoshta u inkurajuan të përfshiheshit në rrugën e gazetarisë që për ju u bë profesioni kryesor në jetë?
Jo. Me këta miq më shumë bisedonim për letërsinë. E vërteta është se ai që më ka nxitur e inkurajuar për të “tradhëruar” filozofinë e për të ushtruar profesionin e gazetarit per me shume se njezet vite, ishte shoku i dhomës, i talentuari e njeriu me zëmër të madhe gazetari e shkrimtari Ndue lazri. Një e dy më jepte tema e më tërhiqte pas vetes në “Zëri i Rinisë” apo gazeta “Bashkimi”.Veçanërisht në fushën e publicistikës pranë kam ndjerë e vazhdoj të ndjej këshillën e mikut tim ekonomistit e pedagogut Koço Broka.
-Diku përmëndet që në moshën 24 vjeçare botuat librin e parë me vjersha e poema po drama e parë a la gjurmë tek ju për t’u bërë shtysë për të tjera krijime?
Padyshim. Drama titullohej “ Provimi i vështirë”. U vu në skenë nga studioja për aktorë që ishte pak a shumë pjesë përbërëse e teatrit “A.Z. Çajupi” me regji të Petraq Marjanit. Kjo dramë u hapi udhë dramave të tjera me të cilat jam nderuar edhe me çmime në festivalet teatrore të Korçës.Por sukses të veçantë arriti drama “ Përtej vetes” fryt i një bashkëpunimi të ngushtë krijues me regjisorin Dhimitër Orgocka. E veçanta është se kjo dramë u dha në mbyllje të punimeve të Konferencës Kombëtare të Talenteve të Reja me pjesëmarrje të gjërë të krijuesve, në tetor të vitit 1990. Interpretuan të paharruarit aktorët e shquar, Artistë të Popullit, Dhorkë Orgocka dhe Stavri Shkurti si dhe Mirjana Deti, Guri Koço, Sotiraq Bratko,Petrika Riza dhe Fotaq Xheka.
-Po më tej e vazhduat rrugën e dramës?
Pas saj erdhën ngjarjet e vrullshme. Teatri u zhvendos në rrugë e sheshe. Më përfshinë zhvillimet politike. Për vitet 1991-1993 isha kryetar i PS për Korçën dhe njëkohësisht gazetar i “Zërit të Popullit”
-Pra ju e latë pas letërsinë?
Asnjëherë nuk ka ndarje të vërtetë.Letërsia është bashkëshoqëruese e dhimbjeve dhe gëzimeve, tallazeve shpirtërore. Duket sikur të braktis e rikthehet si nevojë për t’u shprehur. Të tillë e konsideroj të gjithë krijimtarinë pas viteve 90-të në poezi, prozë, letërsi dokumetare.
-Përmendët prozën. Ju në faqet e internetit vecanerisht në “Fjala e lirë”, gazeta “Kritika”, “Zemra shqiptare” dhe shtypit të shkruar keni hedhur mjaft skica dhe tregime të shkurta. Gjininë e skicës e detyruat të vinte tek ju apo është preference e juaja?
Është kjo e dyta. Skica, krahas përshkrimit dhe reportazhit ka qënë nga gjinitë më të dashura si gazetar. Them se skica është një e shkrepur blici në një moment tepër të veçantë që shpesh flet sa një roman.Aty nga fundi i viteve 80-të në Konkursin Kombëtar për publicitikë u nderova me çmimin e tretë pikërisht në gjininë e skicës. Pas vitit 2000 kur mbrita në Amerikë nevoja e të shprehurit më nxiti t’i rikthehem skicës dhe të lëvroj tregimin e shkurtër.
-E vlerësoni të frytëshme krijimtarinë në emigracion?
Mendoj se po. Të jetuarit me shqetësimet e emigrantit, fillimisht në Greqi, pas vitit 1993 i dha udhë botimit të librit me poezi “Flas me barin” në vitin 1998 botuar në Libraria Kotti, ndërsa këtu në Amerikë ku jetoj në rrethinat e Çikagos për gati 15 vite së bashku me familjen kam botuar vëllimet me poezi “ Trëndafili që çelte në Janar” botuar nga Shtëpia Botuese “Toena” në vitin 2008, “ Në dy hapësira” botuar nga Enti Botues “Dija Poradec” në vitin 2012, i cili u nderua me çmimin “Dritëro Agolli” nga Elita-Letra- Art në Korçë si dhe vëllimin në prozë të shkurtër “Hoteli i fantazmave” botuar nga “Globus. R” në vitin 2010. Në këto vite në Amerikë dhashë ndihmesë si bashkëautor dhe redaktor për librin “Qyteza dhe njerëzit e saj” përgatitur nën kujdesin e shoqatës qytezare “Përparimi” në Çikago, shoqatë që ka mbi 90 vjet jetë. Ky libër u përkthye dhe u botua edhe në gjuhën angleze .Të dy botimet shqip dhe anglisht u realizuan nga Shtëpia Botuese “Albin”. Me një grup miqsh, intelektualë të vërtetë Minella Aleksi, Anastas Shkurti, Dritan Papazisi dhe bashkëpunëtorë të tjerë nxorëm për disa vite revistën me ilustrime “Rreth Nesh” me mbështetjen e pakursyer financiare të shqiparo-amerikanit me origjinë nga Qyteza e Korçës Nick Vangel.Kam marrë pjesë me krijime në poezi dhe në prozë edhe në disa botime me mjaft autorë të tjerë emigrantë, si “Zemra prindërore”, “Pena të gazetarisë shqiptare në diasporë” etj. Aktualisht jam në prag të botimit të dy vëllimeve, një me poezi dhe një tjetër në prozë.
-Ju i paraqisni personazhet tuaja nga jeta reale në përshtatje me kohën e situatën, apo ato janë thjesht pjellë e fantazisë?
Prirem nga dukuritë që ka afruar jeta në të shkuarën dhe në të tashmen, në lëvizjen e saj. Subjektet, detajet artistike, atmosfera e gjithçka tjetër aty marrin jetë, nëpërmjet analizës e mendimit. Gjithçka e mendoj dhe e përpunoj në dialog me veten para se të ulem të shkruaj. Më duket i vështirë çasti i zbardhjes, i hedhjes në kompjutër apo letër, i krijimit që më tundon. Më duket se pas kësaj mund të formësohet diçka jo ashtu si e dëshiroja.
-Shquheni në prozë për mendimin inteligjent, plot figura letrare, artistike dhe mendimin filozofik. Çfarë iu tërheq më shumë nga realiteti e si mund ta konceptosh atë artistikisht?
Mendoj se si poezia edhe proza duhet të kenë një mesazh a nëntekst të natyrës filozofike ose më thjesht që të ve në mendime. Jetën e jetojmë të gjithë po këndvështrimi artistik i jep asaj ngjyra e përthyerje gati tjetërsuese me forcë joshëse e tronditëse. Pikërisht mprehja e shikimit dhe mendimi i avancuar filozofik, në kushtet e lirisë mendoj se është dallimi kryesor me letësinë e realizmit socialist që të detyronte partishmëri dhe aty ku flitej thjesht për bukurinë e ndjenjës së dashurisë.
-Si mendoni për statusin aktual të kritikës? A ka kritikë të mirëfilltë sot për sot?
Mendoj se ka njerëz të mënçur dhe intelektualë shumë të përgatitur në universitet e Shqipërisë dhe ato të perëndimit por zëri i tyre është sporadik, i pastrukturuar në një rrymë autoritare që u ve vulën krijimeve që sot janë të shumta.
Ju faleminderit!
Bisedoi: Raimonda MOISIU

-Ta jetojmë jetën sikur te ishte dita e fundit/
-Kam prezantuar Koncertin e Pranverës dhe Mis Albania në Kanada/
- Mashkulli im ideal duhet te ketë zgjuarsinë, humorin dhe thjeshtësinë/
- Mendoj se meshkujt në Shqipëri janë dominues dhe prepotent


Nga Albert Z. ZHOLI/
Ajo është rritur në Kanada, por gjuhën shqipe e flet në mënyrë perfekte. Edukimi i saj arsimor ndahet mes Amerikës dhe Kanadasë ku ajo të dyja shkollat i përcakton të cilësisë shumë të lartë. Në Kanada e filloi karrierën e modelingut dhe tashmë kërkesat në Shqipëri dhe vende të tjera janë të përjavshme. Por më shumë se të qenit modele ajo dëshiron të jetë një intelektuale e aftë dhe me karrierë./
Kur je larguar nga Shqipëria?

-Jam larguar në vitin 2000, kam qenë 9 vjeçe. Ishte një dëshirë e nënës që sot e kuptojmë sa mirë ka bërë. 

Si je ndjere në Kanada dhe a ke pasur shenja racizmi?

-Jam ndjerë shumë mire pasi në Kanada nuk ekziston racizmi, çdo njeri ndjehet i barabartë. Është shtet që ka çdo kombësi. 

Keni disa kërkesa për modele, cila është paraqitja e parë?

-Po, kërkesa për modeling kam pasur plot. Për herë të parë në moshën 18 vjeç, kam qenë modele e kompanisë Carolyn’s Modeling në Toronto por nuk e vazhdova më gjatë pasi me merrte shumë kohë me shkollën e lartë që do vazhdoja. Dhe pse për një kohë ju përkushtova shkollës së lartë, kërkesat për modeling sa vinin dhe rriteshin. Shpesh herë e pyesja veten, sikur t’i përkushtoja pak kohe s’do ishte keq.


Imazhi i kujt jeni aktualisht?

-Aktualisht jam imazhi i “LiliSposa” me fustanet e nusërisë 2015 në Tiranë. 

Si është shkolla kanadeze në krahasim me atë shqiptare?

-Unë kam ikur e vogël nga Shqipëria, në klasën e 4-ët. Nuk ja kam idenë shumë me shkollat shqiptare, por shkollat kanadeze të japin me shumë mundësi për një edukim shkollor. 

Studimet e larta ne Amerike, a ndiheshit e vetmuar?

-Jo, përkundrazi, u ndjeva e mirëpritur nga pedagoget e shkollës dhe shoqëria s’më mungonte. Gjithashtu kishte dhe studentë të tjerë që kishin udhëtuar nga shtete te ndryshme për të njëjtën arsye dhe kjo më bënte të mos ndihesha e vetme apo e vetmuar. Në Amerikë isha vetëm për dy vjet, pasi dy vjet i bëra në Toronto, Kanada. Jashtë orareve të shkollës ka gjithmonë aktivitete që mund të merresh, një arsye tjetër që s’më linte të ndihesha e vetmuar. Por mbi te gjitha familja ime, sidomos mami, më qëndronte pranë dhe pse ishim 1 orë larg me avion. Përveç këtyre, çdo 3-4 javë udhëtoja për në Kanada dhe kështu gjatë gjithë kohës kam qenë gjithmonë aktive, dhe kur je aktive si mund të ndiesh e vetmuar? Pastaj s’më linte njeri mua te ndihesha e vetmuar, gjithmonë jam e rrethuar nga njerëz që më duan.


A ka ndryshime mes Amerikës dhe Kanadasë?

-Jo, nuk kanë ndonjë ndryshim të madh. Te dyja shtetet, si Kanadaja dhe Amerika, janë vende sociale, multikulturore dhe multi-kombësi. 

A jeni e dashuruar dhe cila është e veçanta në dashurinë tuaj?

Dashuria është një gjë shumë e bukur, sidomos kur besimi, çiltërsia dhe sinqeriteti si mungojnë. Mua këto s’më kanë munguar asnjëherë dhe kam qenë gjithmonë e dashuruar, sidomos me njerëzit që më vlerësojnë si person por dhe kohën që i përkushtoj. 

A ka ndonjë mashkull qe ju ka rrëmbyer zemrën?

-Hehe, po çfarë të them!? Kam një personalitet ku s’më mungon konfidenca dhe kjo sikur e sfidon pak një mashkull për të më rrëmbyer zemrën. Po është dikush që më ka rrëmbyer dhe ja kam rrëmbyer zemrën dhe që më lumturon shumë. Sigurisht është shqiptar.

Minifundet janë veshje e përditshme apo në raste të veçanta?

- Te dyja rastet janë të veçanta. Më pëlqen të vishem sipas stilit tim dhe kjo përfshin minifundet. Për mua dhe ditët e përditshme janë raste te veçanta, pasi ajo që ikën nuk vjen më dhe pse jo? Ta jetojmë jetën sikur te ishte dita e fundit. 

Ngjyra më e preferuar në veshje?
-Mua me pëlqejnë te gjitha ngjyrat, pasi ato janë pjesë e jetës se përditshme, por do veçoja ngjyrën e zezë. 

E praktikoni plazhin nudo?
-Po, e praktikoja dikur, kur isha 1 ose 2 vjeçe… hahaaaa. 

Cili është mashkulli ideal sipas jush, çfarë duhet të ketë?
-Mashkulli im ideal duhet te ketë xhentilecën, përkujdesjen mbi veten dhe normalisht për mua, zgjuarsinë, humorin dhe thjeshtësinë. 

Ku vihet re maskilizmi i shoqërisë shqiptare?

-Mendoj se meshkujt në Shqipëri janë dominues dhe prepotent, por këto cilësi janë shqetësuese për te gjithë femrat në gjithë shoqërinë njerëzore. 

Ngjyra e preferuar?

-Siç përmenda me sipër, çdo ngjyrë ka vendin e vet ne shijet e mia por në veçanti ngjyra bojë qiell dhe e kuqe pak me shumë. 

Po syzet, këpucët dhe parfumi i preferuar?
Jam shumë çmendur pas parfumeve, kam shumë por për momentin preferoj Giorgo Armani si dhe Miss Dior. Kam dhe disa palë syze që i ndërroj shpesh si Burberry, Roberto Cavalli, Raybans, Guçi. Këpucët janë hobi im. Mund te kem rreth 70 palë ne gardërobe. Të preferuarat e mia janë Christian Loboutin, posedoj 3 palë për momentin dhe dua të rris koleksionin.

Jeni supersticioze?
-Jo, nuk jam.

Mendoni te ktheheni ne Shqipëri?
-Jetës nuk i dihet, ndoshta një ditë edhe mund të kthehem por për momentin me pëlqen te kthehem për pushime, pasi në Kanada kam ikur në moshë shumë të vogël dhe kam krijuar një jetë tjetër atje.

Angazhoheni me aktivitete Shqiptare atje?

-Po, kam prezantuar Koncertin e Pranverës, Miss Albania në Kanada si dhe mbrëmjet për Festën e Flamurit. Ka qenë një eksperiencë shumë e bukur. Gjithashtu kam qenë pjesëtare e Grupit të Valleve që kemi kërcyer tek festat tona kombëtare.

UNË E DUA SHQIPËRINË, E DUA KUKESIN, GJITHCKA TË VENDIT TIM TË KRIJUAR NGA NATYRA, POR NUKE DUA KORRUPSIONIN DHE PADREJTËSINË -thotë e reja kukesiane Aida Selamni/
Nga Sokol Demaku/
Dëshira për të parë sa më pak njerëz të varfër, bëri që unë të merrem me politikat sociale degë të cilën unë e zgjodha per ta studiua.
Puna dhe shkolla kanë ndikuar më shumë tek unë persa i përket forcimit te karakterit lidhur me dëshiren për të ndihmuar njerzit në nevojë dhe shpesh herë I kam berë pyetjen vetës: A duhen ndryshuar politikat shteterore dhe sociale të shtetit në mënyrë te tillë që të mund te ketë nderhyrje për rritjen e mirëqenies te shresave të varfra. Dhe globalizmin e shoh me një sy të tillë që prioritet t’I jepet shtresës së mesme të shoqërisë, domethënë te jetë sa më I vogël ndryshimi ndermjet shtresave, me pak fjalë që pjesa më e madhe e njerëzimit t’I përkase shtresës së mesme. Ndoshta kjo nga dëshira sepse Kukesi perjeton varfëri dhe raste ekstreme të varfërisë.
Kush eshte Aida Selmanaj?
Aida Bashkim Selmanaj, lindur në qytetin e Kukesit ku edhe jetoj. Shkollën 8 vjecare dhe shkollën e mesme kam kryer në qytetin e Kukesit.
Keni kryer shkollën fillore dhe të mesme në Kukes, cfarë janë përshtypjet tuaja nga ato kohëra?
Ndërkohë që, që nga viti 2001 kam frekuentuar rregullisht prezantimin e emisionit të fëmijëve të Radio Kukesit. Po në këte vit në qytetitin tonë, pas një shkeputjeje prej disa vitesh (para’97) u organizua Festivali i fëmijëve te qytetit tonë. Në ketë festival mora pjesë me kengën “Bota e Fëmijëve”. Këngë e cila u prezantua nga unë edhe ne festivalin 2001 ‘Fluturat E Prizerenit’. Kenga ishte e shkruar dhe e kompozuar nga babai im.Që nga ky vit e deri në fund te shkollës 8-vjecare unë kam qenë pjesemarrese ne festivalet e qytetit te Kukesit.Mbreslënese ka qenë koha e festivalit te fëmijëve dhe ishte kënaqesi e vitit festivali në maj te cdo viti. Ky ka qenë një fat per mua se jo të gjithë fëmijët mund të ishin pjesë e festivalit dhe Radio Kukesit. Shpresoj qe te rritet gjithnjë dhe me shumë pjesëmarrja e fëmijëve ne aktivitetet e ndryshme në qytetin e Kukesit, gjallëria e qytetin tim.
Keni studiuar ne Universitetin e Tiranes Fakultetin e Shkencave Sociale,dega ‘Administim dhe Politike Sociale’ cfare mund ten a thoni per kohen e studimeve tuaja atje?
Koha e studimeve ka qenë e ngjeshur me mesime, në ketë vit ishte momenti qe duhet të shkeputesha nga familja pjesërisht, duke shkuar në një qytet tjeter . Duke kuptuar akoma edhe me shumë rëndësinë e familjes dhe dëshira për te qëndruar pranë. Përvec kësaj kuptova qe politikat e shtetit ndikojnë ne mirëqenjen dhe zhvillimin e vendit , duke kuptuar njëkohesisht që globalizimi hyri ne rrjedhë si një domosdoshmeri për njerzimin.
Pas studimeve por edhe me heret ju keni punuar ne profesione te ndryshme, cfare mund ten a thoni per ato kohe te kaluar ne pune?
Puna dhe shkolla kanë ndikuar më shumë tek unë persa i perket forcimit te karakterit lidhur me deshiren per te ndihmuar njerzit ne nevoje dhe shpesh here I kam bere pyetjen vetes: A duhen ndryshuar politikat shteterore dhe sociale te shtetit ne menyre te tille qe te mund te kete nderhyrje per rritjen e mireqenies te shresave te varfra. Dhe globalizmin e shoh me nje sy te tille qe prioritet t’I jepet shtreses se mesem te shoqerise domethene te jete sa me I vogel ndryshimi ndermjet shtresave, me pak fjale qe pjesa me e madhe e njerezimit t’I perkase shtreses se mesme.Ndoshta kjo nga deshira sepse Kukesi perjeton varferi dhe raste ekstreme te varferise.
Çfarë do të thotë për ju profesioni gazetare, ju keni punuar gazetare ne disa programe te R.K?
Unë si bashkepuntore e Radio Kukesit në përgjithësi kam dashur të percjellë tek njerezit besim ne vetvete , deshire per jeten.Jam munduar te kem kontakte te drejtperdrejta, qe te ndejne veten lirshem dhe dicka ndryshe nga monotonia e perditshme por pa iu larguar realitetit.Duke u udhehequr nga idea qe mendja nuk duhet te jete thjeshte pecjellese e lajmit por mbi te gjitha ,per medimin tim duhet te jete perkrahje dhe shprese per njerzimin.
Aida Selmani ne nje kohe moderator e emisionit te Radio mengjesit ne R.K si e ndjen veten?
Jam munduar te percjell energji permes muzikës, nuk e di nëse ia kam arritur apo jo.
Si e kalon nje dite Aida?
Varësisht nga situata ku ndodhem. Momentalisht po punoj per temen e diplomes. Asnje dite si nje dite.Nje kohe me provime nje kohe me pune nje kohe me udhetim shpesh me kompjuter,nje kohe me trajnime dhe nje kohe me miq.
E lindur ne kukes, e rritur ne qytetin e Kukesit ku dh eke bere hapat e pare ne karrjere, sie ndjen dhe shpjegon kete Aida?
Deshira ime, perkujdesia e prinderve, fat, shume pune nga ana ime per te beret e mundur arritjet e thjeshta te mia.
Ju merreni me gazetari por cili eshte profesioni I vertet dhe qe ju e adhuroni?
Dëshira për të parë sa më pak njerëz të varfër, bëri që unë të merrem me politikat sociale degë të cilën unë e zgjodha per ta studiuar.
Ju pas te gjitha ketyre angazhimeve ne karrjere me vone kaloni ne inicjativen qytetare”te rinje kunder diskriminimit” cfare mund ten a thoni per kete?
Eshte nje fjale shume e madhe krahasuar me ate cfare une kam thene ne ate pjese te librit por shpresoj qe te gjithe te rinjet dhe bashkemoshataret e mi te kene ne vizionin e tyre nje kendveshtrim te perbashket me timin ne kete drejtim.Dhe atehere mendoj qe eshte bere mjaftueshem lidhur me diskriminimin e gruas.
Çfarë presin adhuruesit e R.K ne nte ardhmen nga Aida? Cilat jane planet tuaja?
Planet e mia lidhur me Radio Kuekesin edhe prespektiven time jane te lidhura me faktin se sa do mund te arrij une te krijoje lidhje me radio shqipetare ne radio te ndryshme te botes,Suedi , Australi , Norvegji i ,Amerike. Te degjohet zeri I banoreve te qytetit tim nga bashkeatdhetaret e tyre ne vende te ndryshme te botes dhe shkembim I kulturave me qytete te ndyshme te botes me te cilat shpresoj te binjakezohen me qytetin e Kukesit.
Si ka arritur Aida të krijoj shokë apo shoqe ne nje mes te ri?
Eshte puna ajo qe arrine te me krijoje shoqeri.
Vazhdoni studimet master shkencore “Etika dhe lidershipi” UT cfare pritni nga kjo?
Nga kjo pres qe te mund te arrije te krijoje dhe jap ide lidhur me mireqenien e banoreve te qytetit tim.
Çfarë e ben aiden krenare?
Do ndihesha krenare nese ne malet me lisa te gjate te Suedise te degjoheshin tingujt e “Orkestres se Temperuar” te artistit te popullit e Zef Grudes qe per mua eshte shpirti edhe jehona e Kukesit.
Nëse do te kishe mundesi te jepje ndihmesen tende ne realiteitn qe jetojme ne shqipetaret sot, ku menson se konkretisht duhet ndryshuar dicka?
Te qenurit sa me te lidhur dhe te bashkuar me njeri tjetrin te gjithe shqipetaret e te gjitha trevave kudo qe ndodhen. Nga and tjer perkrahje ekonomike te sinqerte te gjithe te rinjeve kudo qe ndodhen qe te arrijne te kapin majat ku ato pretendojne edhe kane aftesi intelektuale per te arritur.
Si eshte nga natyra Aida?
Me pelqen te ndjek gjithmone te renë.
Çfarë e lidhe aiden me Suedin, si arritet miqesin me albanologun e njohur Ullmar Qvick?
Mendoj , nuk jam shume e sigurt , sa kohe qe nuk e di se si jane njerzit ne Seuedi une vetem po flas medimet e mia : relieve i ngjashem me relieving e shqiperise me krijone idene se edhe njerezit jan te ngjashem mes njerezve,por ajo cfare me pelqen dukshem ne Suedi eshte mbeshtetja sociale e njerzve nga ana e shtetit dhe respektimi I rregullave nga ana e banoreve te Suedise.Kurse lidhur me Ullmarin ndoshta eshte kendveshtrimi I perbashket lidhur me humanizmin sepse per sa I perket aneve te tjera ai eshte shume lart ne krahasim me mua. Miqesine e arrit permes Radio Kukesit I cili degjohet online dhe njeherazi deshira e Ullmarit per radion edhe qytetin e Kukesit.
Nese kjo lami qe keni zgjedhur per studim nuk do te ishte profesioni juaj, ne cfare profesioni do e gjente veten Aida?
Ekonomiku eshte pjese qe me pelqen.
Planet tuaj për të ardhmen?
Plani im qe du ate realizoj eshte lidhja qe du ate krijoje me shqipetaret te cilet punojne dhe jetojne jashte vendit.
Po te kishit mundesi te zgjidhni ku do kishit jetuar?
Une e dua Shqiperinë, e dua Kukesin, gjithcka të vendit tim te krijuar nga natyra por nuk e dua korrupsionin edhe padrejesine, sjelljet e njerezve me detyrojne qe une te shkepus dicka nga shpirti pamje te paharrueshme te qytetit dhe vendit tim dhe te largohem ne cilindo shtet qe ka drejtesi dhe dinjitet per njerezin.I adhuroj shtetet qe respektojne njeriun edhe njerezit qe respektojne shteitn.
E lexoni revisten ne shqip Dituria qe botohet ne skandinavi, cfare mund ten a thoni per te?
Eshte nje revistë që më pelqen sepse te njeh me vlerat artistike te arrira nga shqiptare te fushave te ndryshme. Gjej shumë informacione dhe ka vlera njohese, sidomos per brezin e ri. Dituria eshte nje tribune ku bashkatdhetaret shprehin mendimet dhe pikpamjet tyre.

*Intervistë me ish komandantin e UÇK-së, dhe më vonë komandant i Batalionit Atlantiku me luftëtar nga Amerika – Shoqatës “Atlantiku”, z. Gani Shehu/
*Shehu : “Popujt e tjerë kudo nëpër botë krijojnë heronjë dhe mite nganjëherë edhe pa i pasur, kurse ne i kemi dhe nuk i çmojmë dhe vlerësojmë sa duhet .Vlerat e luftës së UÇK-së janë vlera të të gjithë shqiptërve dhe si të tilla ato do të duhej mbrojtur me fanatizëm nga i gjithë populli dhe sidomos nga institucionet, por jo me fjalë, por me veprime konkrete”/
Intervistojë Beqir SINA/

NEW YORK : 16 vjet më parë, u nisën në luftën çlirimin e Kosovës, grupi i vullnetarve nga Amerika, Batalioni Atlantiku, me bijë e bija të shqiptarëve të Amerikës, cilët iu bashkuan radhëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dhe që luftuan për ndalimin e spastrimit etnik dhe çlirimin e Kosovës më 1999-të, së bashku me forcat e SHBA-ve dhe NATO-s, kundër forcave serbe në Kosovë.
Ish komandanti i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dhe më vonë komandant i Batalionit Atlantiku – i cila tani mban emrin Shoqatës “Atlantiku” në SHBA, z. Gani Shehu, në një intervistë të posaçme me gazetarin e Bota sot,, Beqir SINA, fletë rreth listës për statusin e ish-ushtarëve të UÇK-së , të përfshirë në 3 kategori, veteranët, invalidët e luftës së Kosovës dhe familjet e dëshmorëve. Për krijimin e Gjykatës Speciale, dhe atë se si e shikon ish komandanti i Batalionit Atlantiku – z. Gani Shehu, Kosovën sot 16 vjetë mbasi ata shkuan e luftuat për çlirimin dhe lirinë e Kosovës, për të cilën ai tha se :”Kosoven pas 16 vitesh? unë do kisha pasur dëshirë t’a shoh shumë më ndryshe ,kisha pas dëshirë që Kosova të jetë një shtet ku sundon rendi dhe ligji , të jetë shtet demokratik, më të zhvilluar ekonomikisht dhe me politikanë të përgjegjshëm që punojnë për interesat e popullit . Mendoj se Kosova është katandisur nga politikanë të papërgjegjshëm që me se paku punojnë për ineresat e popullit për çka edhe janë zgjedhur”
Për më shumë ndiqni intervistën e plotë :
Shkuarja Batalionit “Atlantiku” nga SHBA-të për të luftuar në Kosovë – ka qenë padyshim mesazhi më i mirë se lufta e UÇK-së ishte luftë e gjithë shqiptarëve, ka thënë ish Kryeministri Thaqi. Si e shikoni ju Kosovën sot 16 vjetë mbasi ju shkuat e luftuat për çlirimin dhe lirinë e Kosovës ?
Po vërtetë shkuarja e Batalionit”Atlantiku” nga SHBA-të ishte mesazhi më i mirë se lufta e UÇK-së ishte luftë e të gjithë shqiptarëve ngase në radhët e “Atlantikut”, kishte shqiptarë nga të gjitha trojet gjeografike shqiptare dhe kjo edhe ka qenë madhështia e këtij batalioni. Kurse, sa i përket pyetjes suaj se si e shoh Kosoven pas 16 vitesh? unë do kisha pasur dëshirë t’a shoh shumë më ndryshe ,kisha pas dëshirë që Kosova të jetë një shtet ku sundon rendi dhe ligji , të jetë shtet demokratik, më të zhvilluar ekonomikisht dhe me politikanë të përgjegjshëm që punojnë për interesat e popullit . Mendoj se Kosova është katandisur nga politikanë të papërgjegjshëm që me se paku punojnë për ineresat e popullit për çka edhe janë zgjedhur.
Një ndër çështjet më të diskutuara në Kuvendin e Kosovës për të cilën akoma nuk është gjetur zgjidhja e duhur( duke iu referuar lajmve nga Prishtina), është ajo për statusin e ish-ushtarëve të UÇK-së , të përfshirë në 3 kategori, veteranët, invalidët e luftës së Kosovës dhe familjet e dëshmorëve. Si e shihni ju këtë proces ?
Sa u përket kategorive të dala nga lufta dhe statusit të tyre, kjo është një çështje shumë e dhimbshme ngase kemi të bëjmë me njerëzit që sakrifikuan jetën për lirinë që Kosova e gëzon sot dhe jo vetëm Parlamenti dhe Qeveria e Kosovës, por edhe populli i Kosovës do të duhej të ketë vlerësim dhe përgjegjësi më të madhe për këto kategori e sidomos për familjet e dëshmorëve dhe invalidët e luftës. Popujt e tjerë kudo nëpër botë krijojnë heronjë dhe mite nganjëherë edhe pa i pasur, kurse ne i kemi dhe nuk i çmojmë dhe vlerësojmë sa duhet .Vlerat e luftës së UÇK-së janë vlera të të gjithë shqiptërve dhe si të tilla ato do të duhej mbrojtur me fanatizëm nga i gjithë populli dhe sidomos nga institucionet, por jo me fjalë por me veprime konkrete.
Lidhur me marrjen për statusin e veteranit të luftës së UÇK-së, ju mbajtët vitin e kaluar regjitstrimin duke mbushur formularët në Konsullatën e Përgjithëshme të Kosovës në Nju Jork. Si përfundojë ky proces dhe a jeni të gjithë të kënaqur me regjistrimin ?
Po, vërtet vitin e kaluar ne përmes Konsullatës së Përgjithshme të Republikës së Kosovës me seli këtu në New York, jemi furnizuar me formularët për statusin e veteranëve të luftës .I kemi plotësuar të gjithë dhe i kemi dërguar në mënyrë të organizuar dmth ne e kemi kryer pjesën që na është kërkuar dhe na takon . E do të jemi të kënaqur kur të gjithë ish pjestarët e UÇK-së do të përfshihen në këtë proces, por jo edhe ata që nuk kanë qenë pjesëmarrës të luftës.
Çfarë dini ju rreth përpilimit të listave dhe a ka pakënaqësira me listat ? Batalionit “Atlantiku” nga SHBA-të që shkoi për të luftuar në Kosovë – a ka pasur pakënaqësira për statusin e tyre ? (pra çdo njeri ka marr atë që e meriton )
Komisioni për verifikimin e kategorive të dala nga lufta që është krijuar nga Qeveria e Kosovës e ka komplikuar punën në përmasa që është shumë vështirë të zgjidhet , ngase numri i atyre që pretendojnë se kanë qenë pjesëmarrës të luftës është dyfishuar dhe më tepër , dhe përgjegjësinë për këtë e mban ky komision, ngase është dashur të bëhet verifikim shumë i saktë dhe pastaj të publikohen listat.
Si e shikoni ju këtë zhvillim se Qeveria e Kosovës po e përgatitë terrenin për krijimin e Gjykatës Speciale? A pajtoheni edhe ju me këtë mendim se :”Në vend të fajësimit të Serbisë, po njolloset UÇK-ja” ?
Krijimi i Gjykatës Speciale, sipas mendimit tim është një tregues se sa jofunksionale janë institucionet e Kosovës në vazhdimësi, që nga pas lufta kur ato janë krijuar e sidomos pas shpalljes së pavarësisë. Serbia me gjenocidin që ka bërë në Kosovë ,me vrasjet , dhunimet , djegëjet e shkatërrimet , me dëbimmet masovike, që ua ka bërë shqiptarëve ka mbetur e pa ndëshkuar. Por, jo vetëm kaq! Serbia, gjithëherë me forca ultranacionaliste në pushtet që nga pas lufta arriti që nga një agresor i tmerrshëm në sytë e gjithë botës u kthye në rolin e viktimës duke i akuzuar pjesëtarët e UÇK-së për krime ndaj serbëve për çka edhe po krijohet kjo Gjykata Speciale .Në këtë drejtim kanë kontribuar edhe politikanët shqiptarë të Kosovës duke u treguar shumë zemërgjerë përballë Serbisë, sidomos, me dialogun(bisedimet Prishtinë – Beograd) dhe duke u kënaqur me komoditetin e pushtetit, pa i llogaritur pasojat dhe dëmet që po i shkaktohen luftës dhe vlerave të saj dhe imazhit të vendit në përgjithësi. Koha do e dëshmoj këtë….. Qeveritë e ardhura pas luftës dhe kjo aktuale a e kanë përdorur ndonjë mjet juridik për ta fajësuar Serbinë për krimet e kryera në Kosovë? Simbas ligjeve ndërkombëtare ( për rastin) thuhet se “Për t’u paditur Serbia në çfarëdo gjykate ndërkombëtare, atë mund ta bëjnë vetëm qytetarët e Kosovës si individë, por jo shteti dhe institucionet e Kosovës (ngase Kosova nuk është i pranuar në shumë mekanizma ndërkombëtare). Ju vetë a jeni në gjendje dhe gatëshëm për ta paditur Serbinë për krimet kundër njerëzimit ?
Së fundi do të i përgjigjem shumë shkurt kësaj pyetje : Dhe e gjithë kjo gjëndje më kujton atë proverbin e njohur kinez “Kur mungon luani , majmuni bëhet mbret”
Ps: Sipas të dhënave nga të gjitha komunat e vendit, vetëm për statusin e veteranit të UCK-së kanë aplikuar mbi 50 mijë persona, mbi 4 mijë për statusin e invalidit dhe mbi 2 mijë familjarë kanë aplikuar për njohjen e statusit të familjeve të dëshmorit. Megjithatë Çeku ka thënë se keto të dhëna nuk janë përfundimtare sepse ka mbetur edhe një numër i madh aplikacionesh të pa dorëzuara. Ndërkohë, thuhet se afati për dorëzimin e tyre ishte shtyrë deri me 15 mars 2015.

Nga Flora NIKOLLA/
Ermira Babamusta, eksperte e punëve të jashtme, në Manhattan , Nju Jork, 16 vitet e para të jetës së saj i ka kaluar në Shqipëri. Por po aq vite ka kaluar në Amerikë, një dimër në Prishtinë, një verë në Francë-Gjermani-Bruksel-Hollandë-Luksemburg, një verë tjetër sërish në Prishtinë dhe një vit në Angli. Nga Shqipëria thotë se ka mësuar bujarinë, tolerancën, kulturën, mirësinë dhe traditat shqiptare. Nga Amerika ka mësuar drejtësinë, demokracinë, pavarësinë e individit dhe ndjenjën e komunitetit. Nga Franca mësoi artin dhe vlerat e barazisë (égalité)dhe nga Kosova mësoi vullnetin e një kombi për demokraci dhe zhvillim, mikpritjen madhështore shqiptare, bukuritë dhe aspektin kulturor. Nga Anglia thotë se ka mësuar ndjenjën e drejtësisë dhe të drejtat e njeriut, ashtu si në Amerikë, si dhe historinë mijëvjeçare mbretërore, tradita që ruhen edhe sot. Aspektet e tjera në jetë ja ka dhënë përvoja dhe përgatitja që ka bërë. Ajo thotë se në Amerikë suksesi është një mundësi e barabartë për të gjithë, për atë që punon shumë, i dedikohet punës dhe përgatitet mirë për të arritur synimet në jetë. Kjo e drejtë demokratike duket se i ka dhënë vizion, të ketë synime të larta sepse si tregon Ermira në këtë intervistë, pjesë e librit “Zonjat shqiptare në Nju Jork“ të Albanian Excellence, shoqëria amerikane vlerëson atë që punon. Në aspektin politik ka mësuar nga vetë institucionet që bëjnë politikë: Senati dhe Kongresi Amerikan gjatë punës me kongresmenët e nderuar Tom Harkin dhe Mark Kennedy në Washington DC, departamenti i paqes i OKB-së në New York, si dhe puna për zgjedhjen elektorale të Presidentit Barak Obama në 2008 dhe në 2012. Aty mësoi nga afër se si funksionon demokracia dhe diplomacia, dhe përfshirja e popullit amerikan në sistemin elektoral. Senatori Tom Harkin dhe kongresmeni Mark Kennedy bashkë më stafin e zyrës kanë patur një respekt të veçantë për të dhe Ermira thotë se e ka ndjerë veten si në familje në zyrat e tyre. Ermira kujton në këtë intervistë vitin 2008, kur aplikoi si organizatore e fushës në përgatitjet parazgjedhore të Presidentit Obama dhe ku mori trajnimin e duhur nga “Obama për Amerikën”. Me aftësitë e saj u ngrit në detyrë duke u zgjedhur “Team Leader” (Drejtuese e Ekipit) dhe më pas Drejtoreshë (GOTV Director). Ermira u zgjodh një nga drejtueset që organizoi Kuvendin Nacional të Partisë Demokratike në Kolorado, në 2008 me 75,000 pjesmarrës. Grupin që drejtonte në Florida e kish sjellë me vete në Kolorado. Ndërsa në 2012 e kërkoi vetë administrata nga eksperienca që kishte në fushatën e parë në Filadelfia, ku jetoi gjatë fushatës duke patur përsipër Ohio dhe Penssylvania. Ermira Babamusta pati nderin të marrë ftesë nga Shtëpia e Bardhë në janar 2009 dhe 2013 në Washington DC për të qenë e pranishme në inagurimin e President Obamës me rastin e fitores, në dy momente historike. Ka qenë nder i veçantë për Ermira Babamustën, vlerësimi që ka marrë si “Gruaja Ndërkombëtare Humanitare” dhe babai i saj, Neki Babamusta si, “Mbrojtës Ndërkombëtar i Demokracisë” nga Kongresi Amerikan për punën e tyre për demokraci, dipomaci dhe forcimin e lidhjeve shqiptaro-amerikane. F.N: Si ka qënë Ermira e vogël, cilat ishte jeta e saj në Shqipëri?
E.B: Kur isha e vogël më pëlqente të shkruaja poezi dhe e kaloja kohën duke lexuar libra. Kam qenë 13 vjeç kur kam mbaruar katër volumet e novelës historike të Tolstoit “Lufta dhe Paqa” dhe më tërhiqte historia e Napoleonit dhe ushtrisë franceze. Babai, mësues historie, me tregonte më tepër për figurën historike të Francës, Napoleon Bonaparti, i cili hartoi kodin penal dhe civil të Francës për themelimin e një shteti modern. Ishte ushtarak ambicioz dhe arriti të ngrihet nga hierarkia e ulët deri në perandor. Kujtimet e tjera të fëmijërisë, përveç konkurseve të letërsisë dhe matematikës i kam me Institutin Jeta e Re, misioni kristjan në Tiranë “Albania Campus Crusade for Christ”. Në vitet 1995-96 kam kaluar verën duke udhëtuar me misionarët amerikanë në Veriun e Shqipërisë. Bujaria shqiptare na bëri mikpritjen tradicioinale madhështore. Edhe në shtëpinë tonë kemi mbajtur familje dhe studentë amerikanë dhe evropianë që vinin me programin fetar-kulturor në Shqipëri. Ndërsa në 1996 kemi shpërndarë ndihma për familjet në nevojë me xhipat e NATOs, Unicefit dhe Ambasadës Amerikane nëpër Shqipëri. Në vendet e thella malore ku nuk udhëtohej me makinë përdornim helikopter për të shpërndarë ndihmat.
F.N: Kishit menduar që jeta juaj do të vazhdonte në Amerikë ? Ishte këmbëngulja që ju çoi në kontinentin e lirisë apo fati?
E.B.: Shqipëria gjithnjë ka përkrahur diversitetin kulturor, mësimin e gjuhëve të huaja dhe respekton kultura të ndryshme. Institucionet shqiptare i kanë hapur dyert studentëve dhe profesionistëve nga vende të ndryshme të botës që ato të njihen nga më afër me kulturën, traditat dhe inteligjencën shqiptare. Po ashtu, dhe shume vende në botë kanë pranuar shqiptarë të trajnohen dhe marrin ekspertizë në fusha të ndryshme. Ky këmbim në njohuri, përvojë dhe kulturë prezanton lidhjet e një bote jo kaq të largët nga njëri tjetri dhe nxit më tej zhvillime në fusha të ndryshme në dobi të njerëzimit. Konkretisht, këtë verë tre studentë amerikanë nga Universiteti i Miçiganit i Sh.B.A.-së do kenë mundësinë të bëjnë praktikën tek Ministria e Zhvillimit Ekonomik në Shqipëri. Mbi 60 studentë shqiptarë kanë marrë pjesë në programin “Shkëmbin Rinor dhe Edukues” (YES, Youth Exchange and Study) financuar nga Departamenti i Shtetit Amerikan. Ambasada Amerikane në Tiranë ka përkrahur nxënës shqiptarë të kalojnë një vit akademik me bursë në Amerikë dhe të njihen me jetën, kulturën dhe historinë amerikane. (http://yesprograms.org/country/albania) Në 2014-15 pata mundësinë të marr pjesë në diskutimet për Programin e Diasporës për Shqipërinë dhe Kosovën me Ministrinë e Diasporës, Punëve të Jashtme dhe grupet përkatëse shqiptare në Amerikë. (http://rd.rks-gov.net). Universiteti i Harvardit ka parashtruar Projektin për Rritje Ekonomike në Shqipëri dhe këtë verë studentë nga Harvardi do kenë mundësinë të bëjnë praktikën në ministri të ndryshme të Shqipërisë. (http://projects.iq.harvard.edu/albaniagroëthlab)
F.N.: Si u përballët ju më Amerikën, si kishit menduar ju këtë vend të madh dhe si u gjetët ju në të?
E.B.: Amerika më priti dhe më pranoi si bijën e saj, dhe kam gëzuar të drejta të plota. E kam ndjerë vetën të barabartë si të tjerët. Mentori im i parë ishte senatori Tom Harkin për të cilin kam punuar në Senatin Amerikan në Washington DC. Për 40 vitet e shërbimit të tij në politikën amerikane Senatori Harkin i është përkushtuar popullit dhe shoqërisë amerikane. Mësova prej tij proçeset legjislative dhe demokratike në shërbim të publikut amerikan. Në vitin 1998 fitova të drejtën e studimit për në Amerikë ku mbarova vitin e katërt të shkollës së mesme me notat më të larta (me mesataren 4.00 GPA). Më pas fitova bursën për edukimin e lartë duke patur ekselencë akademike në programet e baçelorit, dy mastera dhe doktoraturën në shkenca politike dhe punë të jashtme. Pata fatin po ashtu në vitin 2013 të pranohem në programin e Harvardit “Mbrojtje Kombëtare dhe Strategji” dhe të mësoj nga profesorë të shkëlqyer si Dr. Graham Allison, drejtori i qendrës për punë të jashtme në Harvard “Belfer Center” dhe këshilltar special për mbrojtje gjatë administratës së Presidentëve Regan dhe Klinton. Vetëm më pak se gjysma e studentëve të pranuar arritën ta përfundojnë me sukses programin e Harvardit dhe të akordohen me çertifikatën e mjeshtërisë. Gjatë studimeve të doktoraturës në Universitetin e W. Virxhinia kam jetuar dhe kryer programin e Strasburgut në Francë në degën “Ligji Europian dhe Institucionet e BE-së” me bursë dhuruar nga Qendra e Gruas si grua me arritje akademike dhe profesionale. Ndërsa në New York kam përfunduar dhe programin e avancuar “Diplomaci e OKB-së”, ku dhe kam punuar në Departamentin e Paqes të OKB-së në Manhattan.
F.N.: Sot çfarë është për ju Amerika? Si do ta zbërthenit ju jetën që bëhet në kontinentin amerikan?
E.B.: Amerika është vendi që dua dhe respektoj, më ka edukuar dhe dhënë shumë mundësi të shkëlqyera në jetë. Vlerësoj drejtësinë, demokracinë dhe lidershipin amerikan dhe dashamirësinë e popullit amerikan. Falë politikës së jashtme të Amerikës ndaj shqiptarëve, sot Kosova dhe Shqipëria gëzojnë një aleate të fuqishme që interesohet në zhvillimet e dy vendeve. Jeta që bëhet në Sh.B.A. reflekton një kulturë të mrekullueshme të popullit amerikan dhe një politikë transparente të drejtuesve. Identiteti amerikan i vë rëndësi aftësisë dhe punës që bën individi, si dhe shërbimit për të zhvilluar komunitetin. Në 2009 dhe 2011 kam punuar si Këshilltare e Fakultetit në Këshillin e Kongresit Amerikan për Lidershipin e Rinisë në Washington DC dhe Nju Jork. Në këtë program vinin grupe studentësh nga e gjithë bota, duke përfshirë edhe nxënës të shkëlqyer nga Shqipëria për të marrë aftësi në diplomaci, negociata dhe si të bëhen drejtues të ardhshëm. Kemi vizituar Departamentin e Shtetit, Shtëpinë e Bardhë, OKB-në, Bankën Botërore, ambasadën e Izraelit dhe ambasada të tjera. Një nga spikerët e preferuar të programit ishte profesor doktor Gary Weaver, nga Universiteti “American University”. Më kujtohet shumë mirë leksioni i tij mbi ndryshimet përtej kulturave, illustruar në modelin ajsbergut i ndarë në tre kategori: (1) sjellja, e dukshme në majë të ajsbergut, (2) besimet, vija që prek sipërfaqen e ujit, dhe (3) vlerat dhe modelet e të menduarit, të padukshme nga sipërfaqja, zhytur poshtë në ujë. Sipas Weaver, kultura e një shteti mund të kuptohet nga këto tre shtresa. Një pjesë e kulturës e një vendi është “mbi ujë”, është e dukshme dhe lehtë për të njohur si përshembull traditat kulturore-artistike, veshtjet tradiconale, gatimet, gjuha, feja etj. Por 9/10 e ajsbergut është e mbuluar nga uji, ku janë elementat e thella të kulturës si koncepti për drejtësi, zgjidhja e problemeve, lidhjet interpersonale, edukimi, normat dhe konteksti social (Gary Weaver, Cross Cultural Orientation, 1986). Gary Weaver i ndan kulturat në dy

kategori: (1) “to do” (të bësh) dhe (2) “to be” (të jesh). Kultura amerikane dhe disa kultura të zhvilluara evropiane identifikohen me kategorinë e parë, ndërsa Ballkani, disa vende të tjera evropiane, aziatike dhe afrikane me kategorinë e dytë. Kultura “të bësh” karakterizohet nga disa cilësi si: statusi i fituar, arritje të individit, veprimi i individit, barazia, mbështetja në vete, pavarësia, konkurrenca individuale dhe individualizmi. Ndërsa kultura “të jesh” ka këto cilësi: status të përshkruar ku lidhjet fisnore dhe familjare kanë rëndësi, përkatësia dhe lidhjet, përkatësia, pabarazia, mbështetja në të tjerët, ndërvarësi, bashkëpunim dhe kolektivizmi. Një amerikan identifikohet me punën që bën, është një mjek apo avokat. Ndërsa një ballkanas ose një afrikan identifikohet me prejardhjen e familjes, përshembull i biri i…e bija e ….nga ky qytet… Sot globalizmi po afron vende të ndryshme të botës dhe nga këto dy kultura janë krijuar kultura të “përziera” duke huazuar elemente midis kulturës “të bësh” dhe “të jesh”.
F.N.: Çfarë keni mësuar ju nga Amerika dhe ju në Amerikë?

E.B.: 16 vitet e para të jetës time i kam kaluar në Shqipëri dhe 16 vjet të tjera i kam kaluar në Amerikë, një dimër në Prishtinë, një verë në Francë-Gjermani-Bruksel-Hollandë-Luksemburg, një verë tjetër sërish në Prishtinë dhe një vit në Angli. Nga Shqipëria kam mësuar për bujarinë, tolerancën, kulturën, mirësinë dhe traditat shqiptare. Nga Amerika kam mësuar drejtësinë, demokracinë, pavarësinë e individit dhe ndjenjën e komunitetit. Nga Franca mësova për artin dhe vlerat e barazisë (égalité), dhe nga Kosova mësova vullnetin e një kombi për demokraci dhe zhvillim, mikpritjen madhështore shqiptare, bukuritë dhe aspektin kulturor. Ndërsa nga Anglia ndjenjën e drejtësisë dhe të drejtat e njeriut, ashtu si në Amerikë, si dhe historinë mijëvjeçare mbretërore, tradita që ruhen edhe sot. Aspektet e tjera në jetë m’i kanë dhënë vetë përvoja dhe përgaditja që kam bërë. Në Amerikë suksesi është një mundësi e barabartë për të gjithë, për atë që punon shumë, i dedikohet punës dhe përgatitet mirë për të arritur synimet në jetë. Kjo e drejtë demokratike më ka dhënë vizion, që të kem synime të larta sepse shoqëria amerikane vlerëson atë që punon. Në aspektin politik kam mësuar direkt nga vetë institucionet që bëjnë politikë: Senati dhe Kongresi Amerikan gjatë punës me kongresmenët e nderuar Tom Harkin dhe Mark Kennedy në Ëashington DC, departamenti i paqes i OKB-së në New York, si dhe puna për zgjedhjen elektorale të Presidentit Barak Obama në 2008 dhe në 2012. Aty mësova nga afër se si funksionon demokracia dhe diplomacia, dhe përfshirja e popullit amerikan në sistemin elektoral. Senatori Tom Harkin dhe kongresmeni Mark Kennedy bashkë më stafin e zyrës kanë patur një respekt të veçantë për mua dhe unë e kam ndjerë veten si familje në zyrat e tyre.

F.N.: Si arritët të punoni në administratën e Obamës si drejtore për zgjedhjet presidenciale të fushatës elektorale 2008 dhe 2012?
E.B.: Në të dyja pozitat u zgjodha kandidate për intervistë dhe fitova vendin e punës se kisha kualifikime të forta. Kam patur nderin të punoj në dy fushatat elektorale presidenciale në Sh.B.A. Në 2008 aplikova si organizatore e fushës në përgatitjet parazgjedhore, ku mora trajnimin e duhur nga “Obama për Amerikën”. Me aftësitë e mia u ngrita në detyrë duke u zgjedhur “Team Leader” (Drejtuese e Ekipit) dhe më pas Drejtoreshë (GOTV Director). Kam patur përsipër shtete kyçe gjatë fushatës si Florida, Ohio, Pennsylvania dhe Kolorado, ku kam jetuar gjatë fushatës presidenciale.
Gjithashtu u zgjodha një nga drejtueset që organizova Kuvendin Nacional të Partisë Demokratike në Kolorado, në 2008 me 75,000 pjesmarrës. Grupin që drejtoja në Florida e solla me vete në Kolorado dhe kemi qenë një ekip shumë i mirë dhe efektiv. Ndërsa në 2012 më kërkoi vetë administrata nga eksperienca që kisha në fushatën e parë në Filadelfia, ku jetova gjatë fushatës duke patur përsipër Ohio dhe Penssylvania. Pata nderin të marr ftesë nga Shtëpia e Bardhë në janar 2009 dhe 2013 në Washington DC për të qenë pranishëm në inagurimin e President Obamës me rastin e fitores, dy momente historike.

F.N.: Presidenti Obama, ju është përgjigjur personalisht, një letre që ju i jeni drejtuar. Shtëpia e Bardhë ju ka vlerësuar me dekorimin e lartë nga Presidenti për shërbim kombëtar.
E.B.: Kultura politike amerikane mirëpret komunikim nga populli sepse bazohet në ideologjinë demokratike “për popullin, nga populli”. Në tema që më interesojnë si qytetare amerikane i jam drejtuar senatorëve amerikanë dhe Shtëpisë të Bardhë të cilët janë shumë korrektë dhe kthejnë përgjijge. Ky sistem është për t’u admiruar sepse tregon një politikan është i hapur të dëgjojë mendimet e popullit dhe vepron në bazë të tyre dhe interesave të shtetit, që në princip reflektojnë edhe interesat e popullit. Përveç korrespondencës, banorët e shtetit kanë mundësinë të takojnë dhe vetë senatorët dhe kongresmenët e tyre në zyrat e Kongresit Amerikan në Washington DC. Pra influenca e popullit nuk mbaron me votën në ditën e votimit. Por është një marrëdhënie e vazhdueshme ku dyert e politikanëve janë të hapura për të marrë parasysh çështjet dhe shqetësimet banorëve në politikën që bëjnë në institucionet qeveritare. Vlerësoj tepër nderin e madh dhënë nga Presidenti Obama, me çmimin e lartë me medalje flori për shërbim kombëtar “President’s Volunter Service Award”. Besoj se duke i shërbyer komunitetit krijojmë një të ardhme më të mirë për të.
F.N.: Në 2007 dhe 2012-13 keni kryer dy misione diplomatike-kulturore në Kosovë për njohjen e pavarësisë në Kosovë, mbrojten e paqes, demokracisë dhe drejtësisë në vend, dhe lobimin e integrimit europian të Kosovës. Si e shihni ju perspektivën e Kosovës?
E.B.: Kosova është në rrugën e duhur e një shteti të ri demokratik. Progres ka patur në bisedat me BE-në dhe përmirësimin e marrëdhënieve në rajon. Këto ecuri i vlerësoi edhe Sekretari i Shtetit Amerikan z. John Kerry, i cili theksoi dedikimin e Amerikës ndaj Kosovës dhe përkrahjen e saj në integrimin e plotë drejt familjes evropiane. Për çështjen e Kosovës kam bërë një punim shkencor botuar në New York “Kosovo Status Talks: A Case Study on International Negotiations” dhe tani po përfundoj të dytin. Pata mundësinë të marr pjesë në dy misione diplomatike-kulturore në Kosovë dhe sot vazhdoj të përkrah pavarësinë, zhvillimin e saj dhe rrugën demokratike të vendit për t’u bërë një shtet i fuqishëm dhe i dobishëm për rajonin.
F.N.: Çfarë është Kosova për ju?
E.B.: Kam jetuar dhe punuar në Prishtinë. Unë kam prejardhje nga Kosova. Familja e mamit “Cani” janë me origjinë nga Kosova (Malësia e Madhe) që janë shpërngulur në Shqipëri me kohë. Fisi Cani është një nga fiset më të vjetra në qytetin e Peqinit, që ka kontribuar për lirinë dhe çështjen shqiptare. I pari i dokumentuar i këtij fisi është Mahmud Cani në vitin 1810 në Dibër. Disa nga patriotët e këtij fisi janë: Ymer Cani (1840), Mustafa Cani (1870), “pjesëmarrës dhe kontribues në ngritjen e flamurit me 26 Nëntor 1912 në Peqin, organizator dhe përkrahës i Luftës së Vlorës. Ramazan Cani (1882-1921), gjyshi i mamit tim, Komandant i Çetës së Peqinit dhe Elbasanit në vitin 1908-1912. Komandant i forcave që morën qytetin në nëntor në vitin 1912 dhe shpallën mëvetësinë e Peqinit dhe ngritjen e flamurit në qytet në 26 Nëntor të vitit 1912, shoqërues dhe sigurues i karvanit të Ismail Qemalit. Komandant i Fuqisë së Peqinit në mbrojtje të Kongresit të Lushnjes. Për veprimtarinë e tij patriotike është dekoruar “Dëshmor i Rilindjes Kombëtare”, “Qytetar Nderi” i Peqinit, “Mësues i Popullit”, dekoruar nga Kongresi Amerikan. Qamil Cani, shoqërues delegate në Kuvendin e Vlorës më 28 Nëntor 1912. Mal Cani, luftëtar me grupin e e vullnetarëve të Peqinit, vritet në luftën e Vlorës në vitin 1920. Halit Cani, Adem Cani pjesëmarrës në Luftën Nacionalçlirimtare.” (Genc Gripshi, Historia e Peqinit, 2014, f. 264). Me shpalljen e pavarësisë të Kosovës në 2008 themelova gazetën “Prishtina Press” si mjet i diplomacisë publike Prishtinë-Neë York-Londër. Prishtina Press ishte shtyp javor i pavarur me 3,000 kopje në anglisht dhe në shqip në Prishtinë, botuar nga 2008-2010. Aktiviteti i gazetës vazhdoi online deri në 2013. Gazeta kishte për qëllim përkrahjen e diplomacisë shqiptaro-amerikane, përhapjen e vlerave kulturore dhe demokratike shqiptaro-amerikane dhe promovimin e artistëve shqiptarë në Neë York dhe vendlindje. Stafi i gazetës ishte gjithëpërfshirës i diasporës shqiptare nga Shqipëria, Kosova, Amerika, Anglia, Franca, Zvicra, dhe Maqedonia.
F.N.: Kongresi Amerikan ju ka nderuar atë e bijë, Neki dhe Ermira Babamusta për herë të dytë për veprimtarinë e tyre demokratike dhe diplomatike midis dy kombeve shqiptaro-amerikane (2004 & 2013). Cila është lidhja që këni ju me babain tuaj?
E.B.: Ka qenë nder i veçantë vlerësimi që mora unë “Gruaja Ndërkombëtare Humanitare” dhe babai im “Mbrojtës Ndërkombëtar i Demokracisë” nga Kongresi Amerikan për punën tonë për demokraci, dipomaci dhe forcimin e lidhjeve shqiptaro-amerikane. Falenderoj Amerikën dhe qeverinë amerikane për punën e tyre të pandarë për paqe, demokraci dhe të drejta. Që në vitin 1918 Kongresi Amerikan ka mbështetur drejtësinë dhe të drejtat e shqiptarëve dhe kombeve me diplomacinë e hapur të Presidentit Wilson. Po ashtu në 2008 qeveria amerikane mbështeti vetëvendosjen e shtetit të Kosovës dhe vazhdon të përkrahë zhvillimin e Shqipërisë dhe Kosovës. Unë dhe familja ime përkrahim këtë traditë miqësie dhe mirëbesimi midis dy popujve. Kjo miqësi simbolizon punën e përbashkët drejt prosperitetit, lirisë, dinjitetit dhe barazisë për njerëzimin. Vlen të theksohet se Amerika ndjek një politikë të jashtme që bazohet në ideologjinë “të ndihmojmë të tjerët të ndihmojnë vetveten”. Kjo është një strategji shumë e fortë me efektivë afatgjate. Për babain kam respektin më të lartë dhe e konsideroj hero, i cili ka rrezikuar jetën të shpëtojë mbi 80 njerëz në Shqipëri nga vëllavrasja dhe bëri pajtimin e gjakrave. Gjatë luftës babi (Neki) me gjyshërit e mi (Beqir dhe Rabihane Babamusta) kanë strehuar një familje hebre në shtëpinë e tyre në Kavajë. Bashkë me familjen Babamusta (Mehmet, Isuf, Ibrahim, Ragip, Halit Babamusta, etj) kanë shpëtuar jetën e 178 hebrenjëve në 1943. Në 1991 Neki Babamusta dhe dhe kolegët e tij themeluan Shoqatën Patriotike Kombëtare “Bajram Xhani” (1991-2003). Me 15 mars 1992
Shoqata “Bajram Xhani” priti me madhështi Ambasadorin e parë Amerikan në Shqipëri, William Rajerson, me 20,000 pjesëmarrës. Ka përkrahur të persekutuarit politik, loboi për çështjen e Kosovës dhe ndihmoi të strehojë 8,000 shqiptar nga Kosova në Kavajë gjatë luftës. Për lirinë e Kosovës ka luftuar me çetën e tij edhe gjyshi im Ramazan Cani, bashkëpunëtor me Bajram Currit, Isa Boletinit, vëllëzërit Myslim dhe Shyqyri Peza si dhe gjyshi tjetër Beqir Babamusta, i cili u plagos në luftë. Neki Babamusta, ka zhvilluar lëvizjen arsimore në Shqipërinë e Mesme dhe Kosovë, ka mbajtur kumtesa historike në Durrës dhe Tiranë tek Ministria e Arsimit dhe ka kontribuar me materiale historike tek Instituti i Historisë në Tiranë. Ka ngritur 3 kabinete mësimore shembullore historike në shkallë republike, ku mësues vinin të merrnin eksperiencë nga shumë rrethe të Shqiperisë: 1965 gjimnaz, 1968 në Shkollën Fiqiri Kurti, 1973 Shkollën Mehmet Babamusta. Ai është dekoruar me titullin “Mësues për Ndërgjegje të Lartë” për metoda bashkëkohore në mësimdhënie” dhe “Mësues i Merituar” si dhe nga Kongresi Amerikan.
F.N.: Ju jeni shprehur se :”dua të ndjek në hapat e zonjës së parë, Michelle Obama, e cila ka dhënë kontribut të veçantë për komunitetin amerikan, sidomos për të rinjtë dhe familjet e veteranëve”. Si i realizuat këto qëllime me iniciativën “Aksioni Për Paqe”?
E.B.: Zonja e Parë Michelle Obama me të vërtetë më inspiron dhe është një shembull shumë i mirë i gruas. Ka lançuar disa iniciativa për t’i shërbyer rinisë (Let’s Move/Le të Lëvizim), familjeve të veteranëve (Joining Forces/Forcat e Bashkuara) dhe edukimit (Reach Higher/Arri më Lart). Në 2013 unë isha pjesë e programit të shërbimit kombëtar të presidentit në Neë York. Po ashtu edhe në vitin 2008 në New York kam qenë pjesë e programit Korpusi Amerikan “AmeriCorps Vista” në shërbim të komunitetit. Në 25 shkurt 2015 u ftova të marr pjesë në festimin e 50 vjetorin e programit, themeluar në vitin 1965 nga Presidenti John F. Kennedy. Fondacioni Aksioni
për Paqe (Peace Action Foundion) ishte një iniciativë dhe projekt i imi, në mënyrë vullnetare, që e kam drejtuar për dy vjet që në 2013 në New York. Kjo nismë ishte tribut i ngjarjeve të 11 shtatorit, për të kujtuar dhe vlerësuar veprimet heroike të atyre që luftojnë për lirinë dhe të drejtat tona sot. Qëllimi i organizatës bamirëse ishte i natyrës së aksionit, veprimit dhe shërbimit publik, dhe jo monetar. Pra, të sillnim ndryshim në komunitetin tonë për të krijuar një shoqëri sa më demokratike, të drejtë dhe humanitare duke i shërbyer shoqërisë. Kryesisht projekti ishte i ndarë në pesë ekipe: (1) Grupi i Paqes, që kishte për synim drejtësi dhe demokraci sidomos për të rinjtë, për t’i fuqizuar ato në shoqëri; (2) Grupi për shëndetësi, i angazhuar për ngritjen e vetëdijes për shëndetin, parandalimin e sëmundjeve dhe kujdesin mjekësor; (3) Grupi për shpëtimin e kafshëve, për të promovuar kujdesin dhe adoptimin e tyre; (4) grupi i ciklimit, për të promovuar mbrojtjen e zonave naturale, historike dhe kulturore; dhe (5) Grupi në Mbështetje të Heronjve, për të ndihmuar veteranët e luftës dhe familjet e tyre, si dhe të mbijetuarit. I jam mirënjohës të gjithë anëtarëve që vullnetarisht janë përfshirë në këtë projekt dhe kanë dhënë kontributin e tyre për dy vjet që ka qenë në funksion projekti. Përkatësisht falenderoj Drejtuesit e Ekipit (Team Leaders) që kanë dhënë ndihmë humanitare për të rritur rëndësinë e çështjeve sociale dhe përballuar sfidat globale si, Egzon Bunjaku, Drejtues i Ekipit “Cycle for Nature Team/Ciklim për Natyrë” nga Prishtina; Halil Gashi, Drejtues i Ekipit “Health Aëareness Team/Grupi për Shëndetësi” në Gjermani; Michael Moloi, Rachel Bergsieker dhe Katelyn Hughes-Lofton, Drejtues të ekipit “Run for Peace/Vrapo për Paqe” në Sh.B.A., etj. Në vitin 2013 Aksioni për Paqe ka qenë një nga përkrahësit dhe bashkëpunesit e Tour De Culture, që është një aktivitet çiklist jogarues dhe organizohet çdo vit në Kosovë. Tour de Culture është iniciativë e Trashëgimisë Kulturore pa Kufij (CHwB) dhe Programit të
Mbështetjes së Planifikimit Hapësinor Komunal (MuSPP) i UN- HABITAT, me përkahje nga Ambasada Suedeze. Dy drejtuesit të Aksionit për Paqe në Kosovë, Egzon Bunjaku dhe Halil Gashi morrën pjesë në këtë aktivitet dhe prezantuan projektin humanitar të Aksionit për Paqe. Aktiviteti u zhvilluar në 2013 gjatë Javës Evropiane të Mobilitetit, që pati mbështetje nga 7,000 pjesëmarrës. Për këtë projekt, Aksioni për Paqe bashkëpunoi dhe me organizatën e njohur bamirëse në Neë York, Charity Miles, me themelues Gene Gurkoff, ku pjesëmarrësit në këtë aktivitet, nëpërmjet aplikacionit në smart phone “Charity Miles” mund të përkrahin shoqata bamirëse si Stand Up Against Cancer, Un Foundation, Habitat for Humanity, Wounded Warrior Project, World Food Program, The Michael J Fox Foundation, etj. Për çdo metër të kryer në çiklim korporatat i dhurojnë direkt ndihmë këtyre organizatave jo-fitimrurëse.
F.N.: Në SHBA ka një komunitet të konsiderueshëm shqiptarësh si e shihni ju këtë komunitet? Po gruan shqiptare në këtë komunitet?
E.B.: Kam bashkëpunuar me komunitetin shqiptar në Miçigan, Nju Jork, Washington DC, Teksas, Connecticut dhe Massachusetts në Sh.B.A si dhe në Londër. Kur kam jetuar në Miçigan bashkë me babain kemi lobuar për çështjen e Kosovës dhe genocidit ndaj shqiptarëve. Më pas çështjen e mbrotjes së drejtave të shqiptarëve dhe pavarësisë së Kosovës e vazhdova gjatë punës në Kongresin Amerikan në Washington DC. Në Nju Jork u lidha me komunitetin shqiptar, me organizatën Vatra, Rrënjët Shqiptare, Kosovo Diaspora, Konsullatën e Kosovës, Ministrinë e Diasporës të Kosovës, festivale të filmit shqiptar dhe kemi promovuar diplomacinë, kulturën dhe vlerat shqiptare-amerikane. Këtë vit jam angazhuar me diasporën shqiptare në Angli, Neë York dhe Washington DC për të fuqizuar rolin e diasporës në zhvillimin ekonomik të vendit Shqipëri-Kosovë dhe kordinimin e investimeve të diasporës. Gruaja shqiptare është një faktor i rëndësishëm i diasporës në aspektin e bashkëpunimit ndërkombëtar, fuqizimin e gruas brenda dhe jashtë vendit. Kam bashkëpunuar me gra intelekualte që kanë dhënë kontribut në arsim, art, kulturë, politikë, biznes, media, dhe në fusha të tjera. Si ndërmjetëse kulturore në Amerikë gratë shqiptare dhe diaspora shqiptare kanë organizuar aktivitete të ndryshme për të përforcuar rolin e shqiptarëve në sfera të ndryshme. Diaspora dhe gruaja shqiptare janë një forcë e fuqishme që nxisin dhe avancojnë bashkëpunimin ndërkombëtar për zhvillim ekonomik, paqe, prosperitet dhe pasuri kulturore për t’i bërë Shqipërinë dhe Kosovën modele suksesi në Evropë dhe botë. Puna e Qeverisë së Shqipërisë, Kosovës, Amerikës, Anglisë dhe Gjermanisë ka forcuar më tej këto përpjekje.
F.N.: Cili mendoni se është imazhi i gruas shqiptare në shekullin e XXI?
E.B.: Për të kuptuar sot imazhin e gruas shqiptare të shekullit XXI duhet reflektuar në historinë e imazhit dhe kontributit të gruas shqiptare ndër vite. Edit Durham, e njohur nga shqiptarët si “Kralica e Malësorëve” (Mbretëresha e Malësorëve) në vitin 1908 udhëtoi nëpër Shqipërinë e Veriut. Në librin e saj “Shqipëria e Epërme” shkrimtarja e famshme britanike përshkruan traditat e burrneshave, jetesën e malësorëve dhe mbron çështjen shqiptare në konfliktet e kohës në Ballkan (Edit Durham, High Albania, 1909). “Virgëreshat shqiptare” në betimin e tyre për beqari të përjetshme marrin rolin mashkullor dhe zotohen “burrnesha” në mungesë të burrit të shtëpisë ose ndarje nga martesa me mblesëri (Dr. Mark Tirta, Shqiptarja, 16/1/2012). Kjo traditë e virgjëreshave paraqet një dimension fisnik dhe emancipues të shoqërisë shqiptare, ku gratë, sikurse burrat, ishin gati të luftojnë dhe të ruajnë nderin e familjes “për lumturinë e tyre, për lumturinë e familjes dhe për lumturinë e gjithë fisit” (Antonia Young, Standard, 2/7/2014). Betimi i burrneshave, shpeshherë i ndërmarrë vullnetarisht, konsiderohet si një akt pozitiv i mirëpritur, i lavdëruar dhe i respektuar nga shoqëria shqiptare. Virgjëreshat në fillim të shekullit XX paraqesin një imazh pozitiv dhe të fortë të shoqërisë shqiptare, ku gratë: (1) kanë mundësuar një jetë të mirë dhe mirëqenie familjare me punë, (2) kanë forcuar mikpritjen tradicionale në sofrat shqiptare, (3) kanë vendosur paqe duke ruajtur nderin e familjes nga gjakmarrja, (4) kanë ruajtuar pasurinë familjare për familjet pa trashgimtar mashkull, dhe (5) kanë marrë vendime të rëndësishme sikurse kryeplaku familjar duke jetuar një jetë të pavarur. Revista Kanadeze “Chatelaine” i përshkruan burrneshat shqiptare si mjet barazie ku femrat betohen të jetojnë si burra për të fituar të drejta civile dhe për të marrë identitetin social. “Hakije ka lindur femër në një fshat të vogël pranë Kukësit, në rrafshnaltat e Shqipërisë. Ajo ka jetuar gjithmonë si një mashkull, gjë që nuk habit asnjë person në këtë zonë. Në këtë krahinë të izoluar vendasit janë mësuar me këtë traditë të hershme, ku femrat kanë marrë identitetin social të gjinisë tjetër në këmbim të privilegjeve që i përkasin meshkujve: pronësia e tokave, jeta indipendente, puna dhe pirja në lokale. Por Hakija dhe të tjerë si ajo janë fundi i një historie traditash patriarkale 600 vjeçare të gjatë, që po vdes me përballjen me modernizimin. Ka më pak se 20 virgjëresha të betuara, siç njihen ndryshe, të mbetura në vend” (Marion Quillard, Revista Chatelaine, “Gratë që jetojnë si burra,” 13/1/2012). Ky realitet gjinor shqiptar theksuar në Veriun e Shqipërisë nuk arrihet të kuptohet mirë nga bota e jashtme dhe keqinterpretohet duke e lidhur gabimisht me tendenca seksuale dhe jo me identitetin social. Toleranca e shoqërisë shqiptare ka lejuar dhe pranuar transformimin gjinor – fenomeni “virgjëreshat e betuara”. Kjo tolerancë e shqiptarëve vihet re edhe në harmoninë midis besimeve fetare në vend dhe dëshirën për paqe ndër kombe. Tradita e veçantë e burrneshave filloi të zhduket me ardhjen e modernizimit. Historia botërore moderne e lëvizjes feministe në fund të shekullit XX karakterizohet nga përpjektet që gratë të fitojnë të drejtën e votimit, arsimit dhe punësimit. Shqipëria është ndër të parat që i jep grave të drejtën e votimin në vitin 1920, të njëjtin vit kur në Amerikë iu dha e drejta e votimit për gruan në të gjitha shtetet e Sh.B.A.-së. Në Amerikë e drejta e votimit për gratë filloi në shtetin e Nju Xhersit në vitin 1776 (e cila u hoq në vitin 1807 bashkë me të drejtën e votimit të burrave me ngjyrë), vijuar nga Kentaki në vitin 1837. Ndërkohë në Angli grave iu dha e drejta e plotë e votimit në vitin 1928, në Francë shumë vite më vonë në 1944 dhe në Itali në 1945. Gratë e para u zgjodhën në Kuvendin e Shqipërisë në vitin 1945, 6 femra dhe 76 meshkuj. Në periudhën 1970-1991 “përqindja e grave në Kuvend ishte relativisht e lartë duke u rritur 30%” (INSTAT, Raporti UN Women “Femrat dhe Meshkujt në Shqipëri,” 2014, f. 67). Viti 1974 rezulton numrin më të lartë të femrave në përbërjen e Kuvendit të Shqipërisë me 83 femra dhe 167 meshkuj. Në legjislacionet e viteve 1997, 2001 dhe 2005 pjesmarrja e grave në Kuvend ishte konstante mbi 10%, ndërsa në vitin 2013 ka arritur në 18%, me 25 femra dhe 115 meshkuj (Instat, 2014, f. 67). Dr. John Kolsti diskuton progresin e statusit të gruas shqiptare gjatë viteve 1960-80 në librin “Gratë, Shteti dhe Partia në Europën Lindore” (Women, State and Party in Eastern Europe, 1985, f.138-151). Sipas Dr. Kolstit revolucioni kulturor në vitet 1960-të solli në qendër të drejtat e grave në Shqipëri të cilat ishin faktori i mbijetesës së qeverisë dhe kombit shqiptar. Në vitet e pasluftës (1940-50) gratë shqiptare vullnetarisht dolën partizane në grupe, por nuk kishin jetë politike. Revolucioni kulturor (1960-70) në Shqipëri, ndryshe nga e kaluara Otomane ku gratë ishin të shtypura dhe pa të drejtë arsimi, solli ndryshim në qëndrimin e qeverisë shqiptare duke i përfshirë gratë në parti, ministri dhe duke i dhënë rëndësi edukimit dhe emancipimit të tyre. Vitet 70-të theksuan një imazh të ri të gruas shqiptare me modernizimin e vendit dhe zhvillimin e industrisë dhe agrikulturës. Kontributi i gruas në këto vite shihet në forcën punëtore, në qendrat e reja për të transformuar shoqërinë shqiptare drejt shërbimit social, punës jashtë shtëpisë dhe përkujdesit të familjes dhe përhapjen e shkollave edhe nëpër qytete dhe fshatëra. “Në vitin 1978, 47 % e popullatës në shkollat shqiptare ishin femra; 44% e atyre në programe të avancuara ishin gra” (John Kolsti, f. 148). Dr. Kolsti thekson se ndryshe nga Europa Lindore, ku gratë avanconin vetëm në parti, gratë në Shqipëri avancuan në shumë fusha. Emancipimi i grave në Shqipëri në vitet 1973-76 inkuadroi gratë në strukturat politike, në sektorin ekonomik, trajnime në ushtri dhe në ministri (Kolsti, f. 148). Imazhi i gruas shqiptare u zhvillua nga ajo e heroinës në figurë e rëndësishme politike. Në shekullin XXI gratë fitojnë gjithnjë e më shumë të drejta në jetën sociale, ekonomike dhe politike. Në ditët e sotme shteti shqiptar ka bërë reforma drejt integrimit evropian.
Sipas raportit të OKB-së “në sektorët e Shëndetësisë dhe Arsimit femrat zenë peshën më të madhe e të punësuarve, përkatësisht 68.2% dhe 72.4%” ndërsa shumica e gjygjtarëve në Gjykatat Administrative në vitin 2013 janë gra, 60%, 10 meshkuj dhe 15 femra (INSTAT, 2014, f. 63). Në misionet diplomatike shumica janë gra në pozitën ministër fuqiplotë (76% femra) dhe sekretar i parë (26 femra, 19 meshkuj), ndërsa 17% ambasadore. Pavarësisht këtyre zhvillimeve dhuna fizike ndaj grave mbetet një sfidë. Raporti i OSBE-së flet për veprimtaritë e organizuara nga qeveria për rritjen e ndërgjegjësimit të publikut dhe të rinjve për dhunën në familje. “Dhuna në familje vijon të përbëjë një problem të mprehtë social në Shqipëri Qeveria nisi një fushatë ndërgjegjësimi për dhunën në familje dhe punoi për fuqizimin ekonomik të grave, duke krijuar mundësi për formimin profesional dhe punësim. Prezenca zhvilloi një sërë forumesh ndërgjegjësuese për të rinjtë mbi dhunën familjare për zbatimin e kuadrit ligjor përkatës” (Raporti i OSBE-së për Shqipërinë, 2014). Parlamenti i Kosovës me 7 prill 2011 zgjodhi Presidente Atifete Jahjaga, gruaja e parë në Ballkan që mban këtë detyrë të lartë, duke siguruar 80 vota nga 101 deputetët, vijuar nga presidentja e Kroacisë, Kolinda Grabar-Kitarovic, zgjedhur në shkurt 2015 me 50.74% të votave. Gjatë vizitës në Japoni në 18-22 mars 2015 Zonja e Parë amerikane Michelle Obama promovoi nismën globale “T’i lëmë vajzat të mësojmë” (Let Girls Learn). Programi me mbikqyrje nga Korpusi i Paqes të Sh.B.A-së, përfshin edhe Shqipërinë ndër 11 vende të tjera dhe ka për synim arsimimin e 62 milion vajzave në botë (Shtëpia e Bardhë, 18 mars 2015). Shqipëria sot ka bërë shumë hapa për të bërë të mundur pranimin e saj si pjesë e Evropës. Shqipëria sot reflekton një shoqëri demokratike, ku gruaja shqiptare gëzon pavarësinë e saj femërore.(Kortezi:ATSH)

Futbollisti i Interit rrëfehet mbi origjinën, ndjenjat për Shqipërinë dhe Kosovën duke e lënë të hapur që të luajë në një të ardhme me Kombëtaren e futbollit të Kosovës
Rrjeti prestigjioz televiziv CNN, i ka dedikuar një shërbim televiziv me një intervistë të gjatë dhe goxha interesante futbollistit me origjinë shqiptare Xherdan Shaqiri, ku futbollisti i Interit rrëfehet mbi origjinën, ndjenjat për Shqipërinë dhe Kosovën por mbi të gjitha duke e lënë të hapur që të luajë në një të ardhme me Kombëtaren e futbollit të Kosovës kur ajo të jetë pjesë e organizmave ndërkombëtare. Shaqiri që shkëlqeu në Kupën e Botës Brazil 2014 ku ishte një ndër dy futbollistët që shënuan tregolësha, tregon se rruga e tij drejt suksesit nuk ka qenë aspak e lehtë .
” Kur luaa me të rinjtë e Bazelit, punoja njëkohësisht në një ëmbëltore, – tha 23 vjecari për CNN, duke shtuar, – Gjithmonë ëndërroja të luaja futboll, por prindërit më thoshin se duhet të mësoja dicka. Jam vërtet krenar që munda të punoj dy vjet pasi e di se cdo të thjotë puna normale, kështu që unë e di se cfarë është jeta e vërtetë dhe jeta që kam tani”.
Kontrasti është i jashtëzakonshëm, me Shaqirin që tani në një javë fiton më shumë se sa shumica e pasticierëve fitojnë në një vit. Shaqiri ka lindur në vitin 1991 nga prindër shqiptarë në Gjilan, 8 vite para se rregjimi i Milloshevicit të niste genocidin me spastrimin etnik ndaj shqiptarëve por prindërit e Shqirit emigruan në Zvicër një vit pas lindjes së tij. Edhe pse i është mirënjohës Zvicrës ku u rrit, Shaqiri është gjithmonë i ndarë në pjesë mes Zvicrës Kosovës dhe Shqipërisë, dicka që përfaqësohet ndoshta më mirë se kudo te këpucët e tij me flamujt e të tre vendeve.
” Unë kam lindur në Kosovë, prindërit e mi janë nga Kosova por unë u rrita në Zvicër, – deklaroi Shaqiri duke shtuar, – Më pëlqen mentaliteti Zviceran por më pëlqen edhe mentaliteti Shqiptar pasi kur shkoj në shtëpi unë flas shqip. Unë i përjetoj të dy mentalitetit pasoi nuk ka ndonjë diferencë të madhe. ” në fakt një diferencë e madhe ekziston dhe Xherdan Shaqiri e thotë me batutë se diferenca ka të bëjë me kohën pasi zviceranët janë gjithmonë të përpiktë, ndërsa shqiptarët jo.”
Në 2012 Shaqiri bashkë me Granit Xhakën dhe Valon Behramin nënshkruan një peticion që ju dërgua presidentit të Fifa-s Sepp Blatter. ku ” Unë e dua Kosovën por për momentin ata nuk mund të luajnë, kështu që për mua mbetet vetëm Zvicra. Ndihem i lumtur që mund ti kthej Zvicrës atë që më ka dhënë mua dhe familjes time, por në të ardhmen nuk e di se cfarë mund të ndodhë”.kërkonin mbështetjen për njohjen zyrtare të Përfaqësueses së Kosovës në Futboll. Sic dihet Kosova ende nuk mund të luajë në Kompeticionet Ndërkombëtare pasi i duhet që më parë të bëhet pjesë e Uefa-s. Por për cilën skuadër do të kishte luajtur Shaqiri nëse Kosova do të mund të merrte pjesë në kompeticionet ndërkombetare. Vetë futbollisti deklaron: CNN nuk harron të përmendë edhe ndeshjen e kualifikuese të Botërorit 2014 kundër Shqipërisë ku Shaqiri shënoi në fitoren 2-0 të Zvicrës por e la fushën duke mbajtur fanellën e Shqipërisë në vend të asaj të Zvicrës një simbolikë domethënëse . 15 nga 23 futbollistët që përfaqesuan Zvicrën në Kupën e Botës kanë origjinë të huaj dhe 6 prej tyre kanë lindur jashtë Zvicrës por Shaqiri deklaron se kjo nuk është një problem për ekipin pasi e rëndësishme është që të jenë një skuadër në fushë./B.S/

Poeti kontemporan Dhimitër Pojanaku në bisedë me gazetaren Raimonda Moisiu./
Ai është i njohur si një nga poetët më të mirë në letrat shqipe. Talent i lindur, përkushtimi ndaj artit të të shkruarit, vitaliteti, pasioni, dhe intimiteti që karakterizon vargun e tij, hulumtojnë të gjitha aspektet dhe përvojat jetësore në ecejakjet e vetë “rrudhave” të jetës, universet e saj të humbjes e ngritjes, dashurisë dhe dhimbjes, bukuria shpirtërore e një shpirti të lirë, mes të përditshmes e të bukurës njerëzore. Dhimitër Pojanaku është poeti i shquar i lirikës shqiptare, poeti që ka ngritur parkun kombëtar poetik, poeti që shkruan me aq dhimbje për njerëzit, poeti që dashuron cmëndurisht botën e letërsisë dhe të librave. Dhimitër Pojanaku është Poet! Poet nga kampi poetik i lulishtes pranverore të Poradecit e Kutelit. Eshtë autori i gjashtë vëllimeve poetike, Laureat i shumë Çmimeve Kombëtare dhe Ndërkombëtare. Poezitë e tij janë përkthyer në disa gjuhë të huaja. Ndërkohë , POJANAKU është fitues i çmimit letrar “Penda e Argjendtë”, akorduar nga Ministria e Kulturës,Rinisë dhe Sporteve, për librin “Gurët zbardhin natën”, në dhjetor 2003,me motivacionin:“Si një zë poetik i veçantë, tek i cili përjetimet emocionale dhe situatat shpirtërore shprehen përmes metaforash origjinale, mikrofabulash të goditura dhe një gjuhë lakonike dhe sugjestionuese”. Ja si shprehet Patriarku i Poezisë Shqipe, poet i shquar kosovar, Azem Shkreli , në një letër këmbim me poetin contemporan Pojanaku, në vitet 90-ë; “Lirika e poetit Dhimitër Pojanaku, është një lirikë që shkruhet vetë, rrjedh vetë”. Ndërsa shkrimtari Dr.Ardian_Christian Kyçyku, shprehet se pas leximit të lirikës së Pojanakut, na bind se autori dhe uni i tij poetik shndërrohen në Zë. Një zë që nuk mbart fort parasysh gjeografinë, shtypjen e ushtruar nga tekat e historisë, dhe që zgjatet deri në kufijtë e mbramë të shqipes, aty ku rrijnë të ngujuara fjalët e ndaluara dhe hapësirat e këtyre fjalëve.” Ndërsa , poeti, filozofi dhe studiuesi, Bujar Plloshtani, i cili është njëkohësisht edhe kritiku dhe studies i penës poëtike të Pojanakut shprehet se;-Poezia e poetit Pojanaku është një gur i çmuar, i fshehur në brendësinë e tij si të jetë me vakum, duke rrezatuar natën, ndritjen e arsyes së fjalës. Poezi e thellë, bindëse, kurajoze, e ngjashme me vetveten. Poezia e Pojanakut është natyrë e gjallë që mishëron një qiell që shkoqit terrin verbues ndaj çdo trupi të humbur, është një traktat intelekti prej poeti filozof.
Në këtë bashkëbisedim me Poetin e mirënjohur të vargjeve lirike shqiptare, Dhimitër Pojanaku , të cilin unë pata fatin ta zhvilloj në shtëpinë e poetit aty në rrugicën e bukur e karaktristike pogradecare ku ka jetuar dhe hedhur vargjet poetike, Lasgushi i Madh. Pojanaku ndan me lexuesit e dashamirësit e poezisë së tij, sfidat estetike dhe personale që përballet një krijues letrar. Çfarë është talenti dhe pasioni që të jesh poet. A është poeti në thelb i ndryshëm nga njerëzit e tjerë dhe a ka një vend për poetët në botën moderne, pa kompromentuar integritetin e tyre poetik, muzën dhe shpirtin e lirë? Me modesti, dhe përgjigje të admirueshme, Poet i njohur i lirikës shqiptare, pasardhësi i denjë i Lasgushit e Kutelit, -Dhimitër Pojanaku na rrëfen udhëtimin e universit të shpirtit poetik.
Bisedoi: Raimonda MOISIU
-Përse “Lumenjtë kthehen në shtëpi”? Ky është titulli i vëllimit poetik që doli në Panairin e Librit 2014,-ë. Si lindi ideja e këtij titulli?
Pranë shtëpisë sime rrjedh një lumë.Edhe kur jam i mërzitur edhe kur jam i gëzuar, ai rrjedh, nuk ndalon asnjë sekondë. Nuk ka kohë as të krijojë as të ruajë kujtime. Më vjen keq….Dua të pushojë ca çaste…Është për të ky titull.
-Duke lexuar CV-në tuaj jashtëzakonisht mbresëlënëse, vërej se jeni i vlerësuar me cmime kombëtare e ndërkombëtare, në Shqipëri, Itali, Francë, Maqedoni, Rumani, Greqi . Gjithashtui jeni vleresuar edhe brenda vendit, me “Pendën e Argjendtë për vëllimin poetik “Gurët zbardhin natën”. Si ndjeheni për këto vlerësime?
Kam frikë mos bie në përsëritje të ndonjë interviste të mëparshme dhe kjo nuk dua të më ndodhë sidomos me ju, një poete me shpirt të madh edhe pse sot jeni me statusin e gazetares. Më pyetet si ndjeheni nga vlerësimet? E kush nuk do ndjehej mirë kur të prekin telat e zemrës? Rrallë të jepet ajo që meriton,sidomos në art. Unë i doja këto vlerësime, ose më saktë i donte poezia ime, që është pjesë e shpirtit tim, në mos vetë shpirti im! Në mos vetë, jeta ime!
- Ju vetë vini nga ndonjë familje shkrimtari dhe artisti? A ka qenë letërsia një interes shumë i hershëm i juaji apo diçka që lindi si pasion e dëshirë më vonë?
Artistë në shpirt, po!Gjyshja nga nëna, i përkiste familjes se Kyçykëve. Ajo,që në fëmijëri më lexontë përralla, një libër fort i trashë. Prej andej,besoj e kanë marrë edhe artin e letrave, kushërinjtë e mij të parë Kopi Kyçyku,emër mjaft i njohur në letrat shqipe, dhe Adrian Kyçyku, i cili në moshë aq të re, ka zënë vend kyç në letërsine e sotme bashkëkohore. Por edhe gjyshja nga babai, Athinaja, nuk mbetet pas në trashëgiminë time letrare. Ishte tepër ironike,e përdorte me lezet e terezi ironinë. Fillimet e para poetike i kam nga fundi i fillores.Mbaj mend se në kampin e pionierve, në Durrës, pata zënë vendin e parë në një konkurs poetik. Kjo “fitore”, do ishte si një qelizë për ambiciet e mia poetike të mëvonshme.
- A ju kujtohet kur ju së pari këni shkruar një poezi, tregim apo ndonjë gjini tjetër dhe i keni thënë vetes: Ja dola! Kam krijuar dicka që është me të vërtetë krijimi im. Kur ka ndodhur kjo, herët apo më vonë?
Fillimet e para poetike i kam nga fundi i fillores. Pyetja juaj është tepër interesante. Jo gjithmonë, jo në mbarim të çdo poezie thuhet; “Ja dola”. Pa thënë këtë, poezia ime nuk mbaron, ose nuk quhet e mbaruar. E punoj, ditë e natë, më rri si peng, dhe kur muza tekanjoze vjen përsëri dhe unë gjej pa kuptuar atë që më mungonte, atëhere po them:- ja kam arritur, atëhere i dua edhe miqtë edhe armiqtë.
- Kush ka ndikuar në mënyrë të konsiderueshme në krijimtarinë tuaj, -prindërit, artet, letërsia apo njerëzit e thjeshtë, qoftë edhe një person i vetëm që ka luajtur një rol të vecantë në frymëzimin tuaj?
Oh, kjo është një pyetje tepër e veshtirë.Nuk e di, nuk e di. Nuk e di kë të rendis apo nëse ka ndonjë renditje. Muzën ma ka falur Zoti, pastaj gjithkush që të rrethon, ai i vë gishtin dhe e lejon të bëhët “pre” e magjisë, pjesë e krijimit tënd! Pra, me pak fjalë, gjithkush rreth meje, pa e ditur, ka një vend në poezinë time, sepse poezia është jetë, ajo duhet të marrë frymë,dhe vetëm brenda katër mureve, fytyra e saj do ishte gjithnjë e verdhë. Dikush me të drejtë do thoshte, po ti Dimitër i këndon qa bukur vetmisë, trishtimit, si kështu? Po, më pëlqen vetmia dhe trishtimi.Por që ato të bëhen muzikë në poezi, duhët dalë jashtë, merr tharmin e jetës, dhe hyrë brenda,nëse do! Atëhere po,vetmia bëhet muzikë në poezi!
- Disa vëlllime me poezi. Po citoj disa tituj; “Shiu lexon trishtimin tim”,1991, “Mëngjes dhe pak natë”,1993, “Xhindet kërcejnë polka”,1999 , “Gurët zbardhin natën”,2002, “Shtëpia ime rrotullon qiellin”, 2000 Rumani , “Pylli lëviz në muzg”, botim në Athinë në gjuhën Greke 2012,”Lumenjtë kthehen në shtëpi”,2014-ë. Si keni mundur Ju të arrini deri aty?
Mendoni vërtet se kam shkuar larg? Nuk është tepër larg, por as edhe afër. Si kam shkuar? Si një fëmijë që sapo fillon të ecë.Kam rënë,jam ngritur, kam qarë, jam gëzuar. Në poezi,një ecje e tillë nuk mbaron asnjeherë! Muza të hedh nga lëndina në thellësi,të jep një valë a dallgë, jo krejt detin, të jep pakëz nga fundi i malit, jo majën! Atje,duhet të shkosh vetë! A nuk është kjo një rrugë e gjatë, pambarim?A nuk është kjo jeta e një poeti?
-Kur i botuat poezitë e para? Po librin e parë?
-Poezitë e para i kam botuar te gazeta “Zëri i Rinisë”, kur isha në gjimnaz, nën kujdesin plot dashuri poetik të mësueses së letërsise, Ana Jovanit. Për vite rresht, kjo gazetë do bëhej pasqyra e poezisë sime, ku Dilaver Baxhaku dhe Skënder Duka, do të vinin në Pogradec, edhe në çastet e mia të dyshimeve poetike, duke m’i marrë me aq mjeshtëri krijimet e duke më dhënë zemër, që pak redaktore e bëjnë. Librin e parë e kam botuar tek shtëpia botuese “Naim Frashëri”. Ka qënë “Shiu lexon trishtimim tim”,viti 1991-ë. Para botimit kaloi në dhjetra kalvare, dhjetra konsulentë e redaktorë. Ndihmë të paçmuar në botimin e tij ka dhënë aktorja e madhe, Justina Aliaj. Më pas, redaktori Ilir Yzeiri, me fjalët e tij të mençura, i dha një rrugë krejt tjetër poezise sime, rrugën e lirikës moderne.

-Kujt ja keni rrëfyer poezitë e para?
Në shkollën tetëvjeçare mbaheshin konkurse poetike mes klasave.Atje ka qënë rrëfimi i parë. Dëgjuesit e parë kanë qënë shokët e mi të fëmijërisë Josif Laçka dhe Andon Çobani. Më pas, redaktorë të pashpallur kam pasur Antoneta Vreton dhe Bardhi Hykën.Vazhdoj ende të kem Kastriot Ramollarin,të cilit nuk rri dot pa i treguar krijimet e mia. Fjala e tij ka peshë tek unë, është erudit, ka një bibliotekë të pasur, dhe gjithnjë më dërgon sete librash që unë duhet të lexoj. Dhe gjithnjë qëllon në shënjë, ato libra më hapin dritare të reja krijimi. Kam pasur redaktore të pashpallur,”të rreptë”, mësuesen Meri Lalaj. Për shumë kohë shtëpiza e saj ishte streha e rrëfimit tim poetik. Ka qënë e prerë, nuk dinte lajka, se nuk ka sipas saj dhe me të drejtë, poetë të vjetër apo të rinj. Misioni i poezisë nuk ka moshë. Në e bën dot, ec, nëse jo, mos krijo rafte pluhuri! ”Verdiktet” e saj mbi poezinë time, kanë rritur kërkesat e mia për një poezi, që duhet të mbetet, jo të rrëshqasë si gjethet e vjeshtës.Nuk mund të rri pa përmenduar miken time sa të vjetër aq të re të poezisë sime Mariana Shkurtin! Ajo gjithnjë i jep një ritëm të çuditshëm poezisë sime! Sa e do aq e reciton, kaluar aktorëve më me emër!!
- Ku qëndron forca e inteligjencës tuaj për të ecur drejt së ardhmes -është ambicje , sfidë apo të dyja bashkë?
Kam thënë diku dhe ndoshta është e udhës ta përsëris “Poeti pa ambiciee është si princ pa kurorë”. Ambiciet për të sjellë një poezi që u mbetet kohrave, një poezi që përcjell mesazhe për të gjithë, një ambicie e tillë ka sfidën për mikeshë! Bukur pyete apo më saktë pohouat, ambicia e vërtetë rri tok me sfidën!
- Cili është elementi më i rëndësishëm dhe interesant, për të shkruar një libër të sukseshëm me poezi? Cmund të na thoni për këtë eksperiencë interesante e profesionale?
Sikur të kishte një sekret dhe një fornulë e cila mund të çonte dikë edhe tek çmimi Nobël, do e jepja. Por këtu kush mund të gjejë sekretin? Ai mund të fshihet pas një ylli që sapo ngrihet apo sapo bie,pas një fije bari të pikuar me vesë, pasi një syri vëngërosh në rrugë,pas një dashurie apo dhimbje të madhe,e kush e di…
-A shkruani edhe prozë? Në rast se po, – si ju lindi ideja të bëni novelë dhe roman?

Në prozë ende jo! Kam një kumt të quajtur tani për tani” Avokati dhe Unë”!Mendoj të jetë tepër interesante si për avokatët, klientet e tyre, e pse jo edhe për drejtësine në përgjithësi. Po më thoni t`u lexoj diçka? Tani, në sekondë! Mos po rrëmbehem? Nuk e di, nuk më kish ndodhur të më pikasnin kaq përnjëherë padurimin kur dua të them diçka të re nga krijmtaria ime! Me kohë po filloja të kuptoja se avokati ruante një gong për çështjen, një gong fitoreje. Për të ruajtur atë gong ai nuk pyeste për ankthin tim, edhe pse e dinte se ky ishte një çmim tepër i shtrenjtë. Herë-herë i shpëtonte ndonjë premtim, sidomos për të qetësuar zemërimin tim, por ditën tjetër, premtimi nuk përmendej më, tretej në boshllëk, kthehej në fjalë për miqësinë, motin, jurispendncën europiane në përgjithësi. Ai donte një fitore të pastër, sa e pavëreteta të shurdhohej, të digjte gjuhën e vet me mashë të prushtë, që në atë rast do ish fjala e tij, mbrojtja e tij.Po a kish zgjedhur armët e duhura për betejën?!
- Sa kohë ju merr shkrimi i një libri, qoftë me poezi apo prozë, dhe si e siguroni Shtëpinë Botuese?
Koha e një libri nuk ndalon kurrë, si lumi që rrjedh pranë shtëpise sime! Edhe kur e boton, mund t`i rikthehesh sa herë të duash, aq herë mund edhe të ndryshosh, të krijosh “Variante”, pa e cënuar poezinë e mëparshme. Libri “Lumenjtë kthehen në shtëpi, më morri gati 12 vjet. Nuk doja të përsërisja qoftë edhe një “folje”! Po nuk të pëlqeu lexuesi botimi është si një fitore në një luftë pa kundërshtar! Tani, nuk më duhet më të kërkoj shtëpi botuese. Jo, të mos mendoni se po cfaq shënja deliri. Jo, aspak! Fjala është se tani do kem shtëpinë time botuese. E kam ende projekt! Emri do të jetë “Zgalemi”,është zog i liqenit tim! Zog që qëndron mbi çdo stuhi me kokën drejt qiellit! Nuk po flas më tepër se mos më kërkoni ndonjë taksë publiçiteti.(Të qeshura)
- Si ka mundësi që Ju shkruani kaq shumë, mbani mend vargje e poezi pambarim dhe nuk konfuzoheni aspak ?
Ka kohë, aq kohë sa nuk e mbaj mend. Vargu është bërë njësh me rrahjet e zemrës sime. U ka ndodhur të dëgjoni rrahjet e zemrës aq fort sa duket se po i dëgjon edhe dikush pranë jush? Unë ashtu dëgjoj vargun tim, ndaj nuk ka se si të mos di përmendësh gjithçka shkruaj, është njësoj sikur të harroj se zemra rreh që të jetojë!
-Pse shkruan Dhimitër Pojanaku?

Për macet e zeza që nuk sjellin ters, por tersin e sjell pabesia e fshehur pas tyre, për dashurinë që lind si rrufe derisa shuhet si urrat e zjarrit në netët e vona të dimrit, për fatin e një guri të çmuar hedhur në pellg nga një dorë e nëmur, për gëzimin që vdes po jetoi gjatë pa një dhimbje, për lopët që kthehen në muzg nga kullota, e tek hidhen nga njëra anë e fushës tek tjëtra/bëjnë paradë mode para shoferëve”. Për gjithçka që quhet jetë merr apo nuk merr frymë!
-Ka kritikë në Shqipëri?
Nëse flisni për atë kritikë, ku poezia të merret si lëndë e parë dhe të ndërtohet tablloja, pra poezia të jetë ngjyrat mbi kavalet dhe kritiku t`i kombinojë me talent, fantazi për të përcjellë mesazhe me tablonë e tij, ka fare pak kritikë. Nëse me kritikë do kuptojmë, të citosh vargje pas vargjesh, t`i komentosh ato vetëm me fabulën e figurat e poetit, pa vendosur asnjë armë nga arsenali tuaj, këtu ka kritikë me bollëk.
Mund të veçoja këtu professor Shaban Sinani, parathënësit e vëllimeve të mia poetike, “Shtëpia ime rrotullon qiellin”(Botuar në Bukuresht,Rumani) dhe “Gurët zbardhin natën”, ribotim nga Shtëpia Botuese “Pushkin”,Tetovë, Maqedoni, përkatësisht prof.doctor Adrian Cristian Kyçyku dhe Bujar Plloshtani. Këto parathënie i lexoj shpesh, sepse më lejojnë të shoh horizonte tq treja poetike, të prek gati-gati, të paprekshmen ,të arrij të paarrirën .
-Në librin tuaj më të fundit “Lumenjtë kthehen në shtëpi”, po lexoj dedikimin tuaj në hyrje: “ Për më të dashurit e mij, Adel, Eris, Pjer”. Madje secilit prej tyre ka në libër një poezi të vetën. Këto janë dashuritë tuaja më të mëdha?
E kush mund të jetë tjetër? Adelina, bashkëshortja ime, që ka kohë që në poezi njihet me emrin “Adel”, mbetet një muzë e rrallë për mua! Ajo nuk fal vetëm dashuri, ajo di të ngrihet lart si ai zgalemi që u fola kur fryjnë stuhitë, ka fuqi të dalëe mbi dhimbjen, të mjekojë palgë në mënyrën e vet shëronjëse. Fëmijët e mij, tashmë të rritur, kanë qenë dhe mbeten një dashuri e madhe, një dashuri që kurrë nuk peshohet, kurrë nuk matet. Ata janë rritur dhe në duart e mia mbetën si sfera të kristalta, që nuk dua të pësojnë asnjë gërvishtje! Por jeta kalon dhe unë ende nuk e kuptoj se janë tashmë ata, që me ruajnë mua kaluar sferës së kristaltë!
- Si jeni ndjerë përballë botës së frikëshme të mediokritetit, klaneve, hipokritëve dhe inferioritetit?
Ju ende pambaruar pyetjen me krijuat një tabllo të frikshme të të gjitha këtyre bëmave të përziera së bashku. Mund ta përshkruaj me një poezi nga libri i fundit, ç`më ndodh kur mu sulën të gjitha këto? Mundem?
-Po Patjetër!
Ju falenderoj për Po-në. Ja vargjet: “Këtu,era lind e fryn brendazi trupit/Nga rrahja e mendimeve/Me gogolin e dyshimeve/Shtjellat/Lindin erë/Era rreh brinjët/I drithëron si fletë/Pendë/Pështjellon/Turfullon/Shkulmon/ S`ka nga shkon/Fugë/Vërtitet nëpër trup”.
-Autorët tuaj më të preferuar…
Filozofët e çdo kohe!
Ju faleminderit
Bisedoi:Raimonda MOISIU

FLET LULJETA PELLUMBI: U jam mirënjohëse pedagogëve të mi,Ibrahim Tukici dhe Luiza Papa (Çako)./
Intervistoi: Fadil Shehu- Florida/
Do të doja të flisnit pak, për momentin e largimit tuaj nga Shqipëria dhe ankorimin e ditëve të para në shtetin gjigand të Nju Jorkut. Ju kujtohen sot ato?
Megjithëse ka kaluar një kohë shumë e gjatë largimi tim nga atdheu im, sërish mendja dhe zemra ime, vështrojnë përjetësisht shqipërinë, vendin me të bukur ku unë e u linda dhe u rrita.
A ishte i vështirë integrimi juaj si qytetare dhe artiste, pasi dihet se në SH.B.A. jetojnë artiste nga të gjitha vendet e botës?
Si për të gjithë, fillimi është i vështirë, kur largohesh nga vendi yt. por për mua nuk ishte e vështirë, sepse unë erdha si artiste këtu në Nju Xhersi, me vizë pune .
Çfarë do të thotë për ju të jesh përjetësisht e dashuruar me magjinë që të ofron kënga?
Për mua kënga është, ajri, toka, pra është pjesë e pandarë e jetës time, një dhuratë që jo gjithëve ja ka falur zoti.
A ka qenë ëndërr e hershme kënga,apo ajo trokiti rastësisht në jetën tuaj?
Kënga lindi me mua qysh në fëmininë time dhe lulëzoi, kur une isha 9 vjeçare në festivalet e këngës, për fatosa dhe pionierë. Ku kam fituar çmimin e parë me Këngën “Lufta në grykën e Holtës”.
Ju keni studiuar për kanto, ku pedagogë keni patur të mëdhenjtë e skenës shqiptare Ibrahim Tukiçi dhe Luiza Papa. Cdo të thoshit për ta?
Po. Unë kam studiuar për kanto në Tiranë, ku pedagogë kam patur “Artisit i Popullit”, Ibrahim Tukiçi dhe “Artiste e merituar”Luiza Papa (Çako),të cilët më dhanë një përvojë shumë të pasur në fushën e muzikës .
A ndjeni ndopak nostalgji sot për pjestarët e familjes artistike“Isuf Myzyri” të Elbasanit, pjesë e së cilës ishit dhe ju?
Mbas shkollës jam aktivizuar dhe kam marrë pjesë me Ansamblin folklorik “Isuf Myzyri”. Ndjej mirënjohje e nostalgji për koncertet e dhëna, brenda e jashtë vendit.
Sa ju ka shërbyer eksperienca e fituar me ansamblin folklorik “Isuf Myzyri”në ecurinë e karrierës suaj artistike?
Eksperienca që kam fituar gjatë asaj kohe, është vërtetë kolosale, duke punuar me artistë dhe muzikantë shumë të talentuar të këtij ansamblit ,ku do të veçoja vëllezërit Zena, Albert Tafani dhe i madhi Sopot Serica .
Spektatori ju ka ndjekur dhe në premierat e trupës së estradës profesioniste të këtij qyteti.
Po, është e vërtetë. Unë kam qenë e angazhuar me këtë trupë artistike, qysh kur isha ende në shkollën e mesme. Patjetër që po të kishje pranë, kompozitorin dhe dirigjentin e shquar, Alfons Balliçi dhe këngëtarë të mirënjohur Mustafa Mehja, Zuzana Qatipi e shumë e të tjerë, suksesi ishte i padiskutueshëm
Sa kohë kontribuat si këngëtare në këto dy foleza të artit elbasanas?
Periudha prej dymbëdhjetë vitesh,si këngëtare e ansamblit”Isuf Myzyri”dhe estradës profesioniste të Elbasanit, padyshim kanë ndikuar në formimin tim si këngëtare. Edhe sot unë ndjej nostalgji për këngët popullore qytetare elbasanase.
Në cilin spektakël apo koncert jeni ndjerë e vlerësuar dhe respektuar më shumë nga publiku?
Pothuajse në të gjitha spektaklet që kam dhënë në mjaftë shtete këtu në Amerikë, jam vlerësuar nga publiku.
Disa prej këngëve të reja të repertorit tuaj, ju i këndoni me këngëtarin shkodran Xhelal Gjurkaj.Si lindi ky bashkëpunim?
Ky bashkëpunim me këngëtarin e talentuar shkodran, Xhelal Gjurkaj, lindi në ditët e para të dashurisë tonë, para 18 vjetësh, ketu në Nju Xhersi, ku banojmë edhe sot.
Mendoni se kënga shërbeu si urë lidhje që ju të njihehshit, dashuroheshit, madje të martoheshit me të, duke patur dy vajza të bukura?
Po. Mendoj se kënga, arti na bashkoi të dyve, ku sot ne kemi një familje të përkryer, me dy vajza, të cilat e bëjnë jetën tonë më të lumtur.
Një nga këngët e reja të repertorit tuaj është dhe ajo me titull”Sa të dua”, me orkestracion të Dritan Papa.Ju e këndoni këtë këngë për bashkëshortin apo ai e këndon për ju?
Po. kjo këngë është duet,e kënduar nga unë dhe Xhelali, orkestruar nga kompozitori dhe orkestruesi shumë i talentuar, Dritan Papa. Këngë e cila na qëndron për shtat të dyve.
Luljetë.Ju këndoni këngë të shqipërisë së mesme dhe të jugut, ku këngët e trevës së veriut, i qëndrojnë më për shtat bashkëshortit tuaj që ështës shkodran. Mendoni se kjo ka bërë që në çdo koncert kënga shqiptare të jetë e ekuilibruar dhe e mirëpritur?
Patjetër, që krahas punës sime shumë vjeçare, në sukseset e këngëve të repertorit tim, sukses ka partneri dhe bashkëshorti im, Xhelal Gjurkaj. Mendoj se këngët e jugut, të shqipërisë së mesme me të cilat jam rritur që fëmijë, këngët popullore me motive të veriut,janë bërë tashmë “pronë”e bashkëshortit tim. Ky gërshetim,ka bërë që kënga shqiptare, të pëlqehet nga spektatori i çdo moshe.
Sipas jush,ç’farë cilësi të veçantë duhet të zotëroj një këngëtare, që kënga e saj të jetë e bukur, e sukseshme?
Që kënga të jetë e bukur, tërheqëse, padyshim duhet që këngëtarja të jetë e talentuar, dhe e kompletuar profesionalisht në e fushën e muzikës. Mos të harrojmë se dhe teksti i këngës, duhet të jetë në harmonizim të plotë me muzikën.
Sa duhet të sakrifikojnë dy bashkëshortë artist në ritjen dhe edukimin e fëmijëve të tyre?
Për ne, edukim dhe e ardhmja e fëmijëve tanë është primare, ku sakrificat janë të pranishme në çdo hapësirë të jetës sonë.
Cilët prej këngëtarëve shqiptarë, konsideroni si model të këngës popullore?
Janë shumë emra të talentuar, por në këto çaste do të veçoja, mbrtëreshën e këngës popullore të shqipërisë së e mesme, Merita Halili.
Nëse nesër, do t’ju jepej rasti për një koncert tuajin recital, cilët prej këngëtarëve do të ofroje me kënqësi si partner në skenë?
Me kënaqësi do të ftoja në skenë këngëtarët, Mustafa Mehja, vëllezërit Zena ,Merita Halili dhe Xhelal Gjurkaj.
Intervistoi: FADIL SHEHU
Florida, Prill, 2015